Cấp chứng chỉ hành nghề y, dược có niên hạn để hội nhập quốc tế

GS. Phạm Mạnh Hùng - Ảnh: VGP/Thúy Hà

Theo ông Hùng, các nước trên thế giới hiện cấp chứng chỉ hành nghề y, dược theo niên hạn. Nước ta đang hội nhập quốc tế thì phải tuân thủ với hội nhập, khi đó sang nước khác hành nghề, chúng ta mới được công nhận. Cho đến nay, bác sĩ ở Việt Nam vẫn chưa được công nhận hành nghề khi ra nước ngoài.

Trên thế giới, việc cấp chứng chỉ hành nghề y, dược theo niên hạn nhằm mục đích gì, thưa GS?

GS. Phạm Mạnh Hùng: Chúng ta cần phải phân biệt 2 khái niệm: Bằng tốt nghiệp đại học và chứng chỉ hành nghề. Bằng đại học chỉ là giai đoạn nhà trường, chỉ tiếp thu một số kiến thức, còn tay nghề chưa bài bản vì thực hành trong nhà trường chưa đủ để thực hành trên cơ thể con người. Vì vậy, với ngành y muốn hành nghề ngoài bằng đại học phải có chứng chỉ hành nghề.

Vì đây là nghề thực hành, đòi hỏi phải có kinh nghiệm, từng trải nên phải rèn luyện tay nghề. Một bác sĩ có thể chữa khỏi bệnh cho 99 người, nhưng đến người 100 chưa chắc chữa khỏi vì mỗi người cơ địa khác nhau, tính phản ứng khác nhau… nên phải có kinh nghiệm và từng trải, thao tác phải chuẩn và gần như trở thành bản năng thì mới bảo đảm tính chất hành nghề.

Mặt khác, khối lượng kiến thức của nhân loại để phục vụ khám chữa bệnh rất lớn và luôn thay đổi. Nếu không đọc sách 1 tháng thì sẽ trở thành lạc hậu so với thế giới. Và nếu không chịu học hỏi, không chịu tiếp thu thì sẽ càng tụt dốc. Chẳng hạn, có loại thuốc trước đây được chỉ định nhưng đến nay không còn được chỉ định nữa... và những điều này cần phải được học, được bồi dưỡng và đào tạo y khoa liên tục. Đặc biệt, ngay bản thân mỗi bác sĩ phải coi đây là nhiệm vụ thì mới có kiến thức để thực hành.

Một thực tế nữa hiện nay, khi hội nhập, đương nhiên có bác sĩ nước ngoài hoạt động ở Việt Nam, trong đó có cả bác sĩ lành nghề và những bác sĩ không thể hành nghề ngay trên đất nước họ và muốn đi tìm môi trường làm việc khác. Vì thế, chứng chỉ hành nghề cũng là cách kiểm soát lực lượng lao động nước ngoài đến nước ta hành nghề có chất lượng.

Vì những lý trên mà các nước trên thế giới hiện nay đang cấp giấy hành nghề y, dược có niên hạn và sau từng giai đoạn phải có sát hạch và cấp lại giấy phép hành nghề.

Theo xu hướng đó của thế giới, nước ta đang hội nhập thì cũng cần phải tuân thủ với hội nhập.

Theo GS, niên hạn của chứng chỉ hành nghề nên giới hạn trong bao lâu?

GS. Phạm Mạnh Hùng: Niên hạn cấp thì tùy từng quốc gia, thông thường ở các nước hiện nay là 5 năm vì đó là thời gian đủ để có những thay đổi lớn kiến thức, chuyên môn… và cũng đủ để người hành nghề tích lũy kinh nghiệm, đồng thời cũng đỡ gây phiền phức trong thi cử, sát hạch nhiều lần.

Nếu cấp chứng chỉ này theo niên hạn, việc sát hạch cần được tổ chức như nào, thưa GS?

GS. Phạm Mạnh Hùng: Việc sát hạch ở các nước hiện nay thường giao cho các tổ chức xã hội nghề nghiệp tổ chức, còn nhà nước dựa vào kết quả giám sát đó để cấp giấy phép hành nghề.

Tại nhiều nước, vai trò của các hội xã hội nghề nghiệp trong việc cấp chứng chỉ hành nghề có vai trò rất quan trọng. Thứ nhất, ai muốn hành nghề thì phải tham gia vào Hội và được Hội quản lý. Ví dụ, phải tham gia vào Hội Nhi khoa thì mới được hành nghề về Nhi khoa. Đặc biệt, quá trình cấp chứng chỉ hành nghề phải có sự tham gia của Hội vì dù có kiểm tra, thanh tra đến mấy thì lực lượng cơ quan nhà nước cũng không làm nổi mà chính bản thân các Hội này sẽ theo dõi và giám sát lẫn nhau, vì họ cùng trong Hội hiểu được trình độ và điều kiện làm việc của nhau.

Cùng với đó, chúng ta phải cải cách hành chính trong việc cấp chứng chỉ sao cho minh bạch, công khai, để tránh gây phiền hà, nhũng nhiễu.

Chính vì vậy, vai trò của các Hội này trong việc cấp chứng chỉ hành nghề là hết sức quan trọng, tuy nhiên ở nước ta hiện chưa thực hiện.

Cần có hành lang pháp lý như thế nào để hạn chế vi phạm hành nghề của những người được cấp chứng chỉ hành nghề, thưa GS?

GS. Phạm Mạnh Hùng: Song song với việc cấp chứng chỉ hành nghề, các cơ quan có thẩm quyền phải thực hiện cơ chế giám sát hành nghề. Ví dụ, mới đây Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vừa thí điểm giao Tổng Hội Y học Việt Nam giám sát hành nghề y tế tư nhân tại một số địa phương. Công tác giám sát này phải thường xuyên nhằm phát hiện các vi phạm để răn đe. Tổ chức giám sát cũng phải sử dụng các hội nghề nghiệp và phát huy vai trò của người bệnh trong giám sát.

Bên cạnh đó, phải công khai các tiêu chí, điều kiện để hành nghề. Ví dụ, cơ sở hạ tầng, nhân lực… tức là phải có tính đồng bộ trong pháp luật. Nếu đặt ra vấn đề cấp giấy chứng chỉ hành nghề nhằm mục đích nâng cao chất lượng khám chữa bệnh thì đồng thời phải đặt ra hành lang pháp lý, vấn đề về cơ chế vận hành, vấn đề về giám sát và cải cách hành chính. Ví dụ nếu không ứng dụng CNTT trong cấp giấy chứng chỉ hành nghề, chắc chắn sẽ gây nhũng nhiễu, hạch sách…

Thúy Hà (thực hiện)