Câu chuyện tư duy “cái hộp đựng”

Ông Lê Minh Hoan. Ảnh: VGP

Đề cập đến "tư duy cái hộp đựng" là tôi nói đến vấn đề khi đầu tư ta thường chỉ chú ý đến cái "vỏ" - tức là công trình xây dựng - mà không chú ý đến cái "ruột" - hoạt động vận hành của công trình đó, hay cũng có thể nói ta mới chỉ lo phần "xác" mà thiếu nghĩ đến phần "hồn".

Nhìn đây đó, không khó để nhận ra nhiều công trình xây dựng rất quy mô, nhưng hoạt động thì nghèo nàn, đơn điệu, sai chức năng trong khi cái "vỏ" lớn thì chi phí vận hành cũng lớn như điện nước, bảo trì, sơn sửa....

Để thực hiện đạt các tiêu chí xã nông thôn mới, chúng ta đang đầu tư nhiều thiết chế văn hoá, giáo dục, y tế như: Trung tâm văn hoá học tập cộng đồng xã, nhà văn hoá ấp, trường học đạt chuẩn, trạm y tế đạt chuẩn... Đó chỉ là phần "xác", là điều kiện cần, còn phần "hồn"- điều kiện đủ, là nội dung hoạt động thì chưa thật sự được coi trọng.

Vấn đề vẫn ở chỗ không phải là trường học mới, mà là chất lượng dạy và học; không phải là trạm y tế mới, mà là thái độ tận tụy của người thầy thuốc; không phải là trung tâm văn hoá học tập cộng đồng, nhà văn hoá mới, mà là hoạt động văn hoá, học tập, sinh hoạt của cộng đồng dân cư; không phải là trụ sở làm việc mới, phương tiện làm việc hiện đại, mà chính là tinh thần mẫn cảm, thân thiện, là nụ cười, là tiếng cám ơn, là lời xin lỗi thật lòng của cán bộ, công chức với người dân. Đó chính là phần "hồn", cần thiết phải hướng tới!

Đi về cơ sở, tôi thường nghe lãnh đạo địa phương than vãn rằng chúng tôi không có "sân chơi" cho thanh, thiếu niên, không có sân bóng, không có tụ điểm văn hoá, nên các phong trào văn hoá, thể dục, thể thao không phát triển được, và thường quy kết đó là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thanh, thiếu niên lêu lổng, càn quấy, vi phạm pháp luật.

Sự thực có phải như vậy không?

Tôi đã có dịp cùng đoàn công tác Trường Đại học Mở (TPHCM) đến giao lưu với thanh niên và nhân dân xã Tân Thuận Đông, thành phố Cao Lãnh. Chỉ với vài băng ghế học sinh ghép vào nhau, trải một tấm nhựa lên, treo một cái phông là đã có một sân khấu ca hát vui vẻ, người xem hoà mình vào buổi sinh hoạt sôi động. Thế thì "sân chơi" đâu phải là công trình quy mô gì hoành tráng lắm đâu! Có thể chỉ là một bãi đất trống, có thể là sân trụ sở UBND xã, có thể là sân một ngôi trường nào đó. Chưa có sân bóng đủ tiêu chuẩn thì một khuôn viên nhỏ cũng có thể chơi bóng đá 5 - 7 người, chơi bóng chuyền, cầu lông... Mỗi khóm, ấp không quá khó để tìm ra những khuôn viên như vậy. Ở các đô thị như thành phố Cao Lãnh, thành phố Sa Đéc chắc chắn không thiếu quảng trường, hoa viên để cộng đồng đến sinh hoạt, vui chơi.

Mỗi khi tổ chức các hoạt động thì trong tiềm thức, chúng ta hay nghĩ đến sự hoành tráng, phải tập hợp vài trăm người. Nhưng đâu phải lúc nào cũng vậy! Sao mình không nghĩ đến việc chỉ vài chục người đã là một cuộc sinh hoạt được rồi, quy mô ít thì dễ linh hoạt, chi phí tốn kém ít hơn. Càng làm lớn thì phải huy động người, rồi làm sân khấu, phông màn, bàn ghế, mỗi thứ một chút, tốn kém ngân sách và muốn vận động tài trợ cũng khó. Đã qua rồi cái thời của những cuộc mít-tinh hàng ngàn người, hình thức, lãng phí - lãng phí kinh phí tổ chức, lãng phí thời gian của người dự. Nhìn trên truyền hình thường thấy ở các nước, tại các cuộc gặp gỡ chính khách đôi khi chỉ vài mươi người, khách mời, đại biểu ngồi ghế một, thậm chí đứng nghe, sao mà đơn giản đến thế, nhẹ nhàng thế, gần gũi thế! Thời nay là thời của công nghệ thông tin, của các trang mạng xã hội, còn nhiều hình thức truyền thông hiệu quả hơn, nhanh hơn, tương tác hơn cơ mà!

Mình chưa có nhiều nguồn lực để đầu tư các thiết chế đủ chuẩn, hoành tráng. Khi nào khá giả hơn thì hãy tính, vì nguồn lực thì hữu hạn nhưng nhu cầu thì vô hạn.

Ông bà mình dạy: "Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm", đây đó còn cần lắm những cây cầu kiên cố, những con đường rộng rãi, bằng phẳng, những khu vệ sinh sạch sẽ trong các ngôi trường và còn vô vàn cái cần khác nữa. Suy cho cùng, vẫn có cách thức tổ chức tốt hơn nếu biết thay đổi cách nghĩ. Đó là từ bỏ tư duy chuộng "cái hộp đựng" để đưa các hoạt động đi vào thực chất, nói cách khác, là phải chú trọng chăm chút cho phần "hồn".

Mong lắm thay!

Lê Minh Hoan