Bốn bài học kinh nghiệm để thực hiện tốt hơn các mục tiêu 6 tháng cuối năm

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Quốc hội chiều 25/7. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết trên quan điểm vừa nỗ lực khắc phục khó khăn, vừa tận dụng cơ hội mới, điều hành linh hoạt trong ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội, mặc dù 6 tháng đầu năm đất nước gặp rất nhiều thách thức, chịu tác động nặng nề của biến chủng mới của COVID -19 nhưng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã chung sức đồng lòng, nỗ lực vượt qua các khó khăn.

Chính phủ đã chỉ đạo công tác sơ kết và đánh giá thực hiện các mục tiêu để nêu ra bốn bài học kinh nghiệm phục vụ tốt hơn cho công tác chỉ đạo điều hành trong nửa sau của năm 2021. 

Thứ nhất, tuyệt đối không chủ quan, lơ là mất cảnh giác trong phòng, chống dịch COVID-19. Quyết tâm phải lớn, nỗ lực phải cao, hành động quyết liệt, hiệu quả, khẩn trương nắm chắc tình hình thực tế, lấy phương châm hành động thần tốc, hiệu quả để lãnh đạo, chỉ đạo điều hành và tổ chức thực hiện. Đẩy nhanh việc tiêm vắc-xin phòng COVID-19 và coi đây là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu, có tính chất quyết định để ổn định kinh tế đất nước và hoàn thành mục tiêu của năm 2021.

Thứ hai, thường xuyên rà soát, hoàn thiện thể chế, tổ chức thực hiện nghiêm túc quy định của pháp luật. Thứ ba, nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo, bám sát tình hình thực tiễn để chủ động, linh hoạt, kịp thời xây dựng các kịch bản chuẩn bị cho mọi tình huống có thể xảy ra.

Thứ tư, tiếp tục khơi dậy và phát huy tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, sức mạnh của con người Việt Nam; chủ động thông tin kịp thời, chính xác, về tình hình kinh tế - xã hội, dịch bệnh để củng cố niềm tin trong nhân dân, tạo sự đồng thuận trong xã hội và tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế.

Thách thức lớn nhất là mục tiêu tăng trưởng cả năm

Nhận định về những khó khăn của nền kinh tế, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết nền kinh tế nước ta đang có mốt số tồn tại, hạn chế, yếu kém cần tập trung xử lý trong 6 tháng cuối năm. Trong đó, thách thức lớn nhất là phải phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng GDP của cả năm là 6,5% (theo kịch bản 1) và 6,0% (theo kịch bản 2). Đây là nhiệm vụ hết sức khó khăn khi mà nhập siêu đã bắt đầu xuất hiện trở lại, tỷ trọng xuất khẩu của khu vực FDI còn cao, các thị trường tài chính, bất động sản, chứng khoán vẫn tiềm ẩn rủi ro, sắp xếp và cấu trúc lại doanh nghiệp nhà nước còn chậm, giá cả một số mặt hàng cơ bản tăng.

Bên cạnh đó, lạm phát có khả năng gia tăng và ảnh hưởng đến đầu tư toàn xã hội. Đồng thời, chuỗi sản xuất, cung ứng đứng trước nguy cơ đứt gãy do tác động của đại dịch. Một khó khăn nữa là chiến lược vaccine còn nhiều thách thức, tỷ lệ dân số được tiêm chủng còn thấp và nguy cơ là có thể lỡ nhịp so với nền kinh tế thế giới vì chúng ta không đủ nguồn cung và công nghệ sản xuất vaccine. Ngoài ra, thu hút nguồn vốn FDI, sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài có dấu hiệu suy giảm, hoạt động đầu tư sản xuất kinh doanh của người dân còn khó khăn. Lực lượng lao động làm việc trong nền kinh tế cũng đang có xu hướng giảm. Đời sống một bộ phận người dân còn khó khăn, nhất là người lao động làm việc trong các khu công nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Mặc dù vậy, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng nêu nhiều cơ hội cho phát triển kinh tế - xã hội 6 tháng cuối năm, nhất là khi chúng ta có khí thế mới sau khi tổ chức thành công rất tốt đẹp Đại hội Đảng lần thứ XIII và kiện toàn hệ thống chính trị.

Tác động tích cực từ xu thế phục hồi của nền kinh tế thế giới và nhiều chính sách, giải pháp trong bối cảnh dịch bệnh được phát huy hiệu quả, như: Đẩy mạnh phê duyệt các quy hoạch, chính sách hỗ trợ đời sống của người lao động. Các giải pháp phát triển thị trường, củng cố và chiếm lĩnh thị trường nội địa được đề xuất và triển khai. Một động lực quan trọng cho sự phát triển là quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ, nhất là chuyển đổi số trong các doanh nghiệp cùng với đó là tiếp tục thúc đẩy cải cách hành chính về đất đai, xây dựng, đấu thầu,…

Điều quan trọng nhất trong 6 tháng cuối năm là chúng ta phải kiểm soát và đẩy lùi được dịch bệnh, nhất là ở khu vực động lực, thành phố lớn, khu công nghiệp. Đây là ưu tiên hàng đầu, quan trọng nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng nhấn mạnh việc thực hiện triển khai các giải pháp phân cấp mạnh mẽ, tạo sự chủ động linh hoạt, điều chỉnh trọng tâm hợp lý giữa các mục tiêu kiểm soát dịch với phát triển kinh tế, gắn liền với bối cảnh và tình hình cụ thể của các địa phương, tổ chức sản xuất kinh doanh an toàn, phấn đấu đạt kết quả cao nhất. Đặc biệt, không đánh đổi sức khoẻ, sự an toàn của người dân để đạt tăng trưởng bằng mọi giá.

Giải pháp liên quan đến "sức khoẻ" của doanh nghiệp

Theo báo cáo của Bộ KH&ĐT, năm 2020, tỷ lệ doanh nghiệp khu vực tư nhân có lợi nhuận chiếm 33,86% tổng số doanh nghiệp, giảm gần 4,61% so với năm 2019. Trong 3 tháng đầu năm 2021, chỉ có khoảng 60% doanh nghiệp khu vực tư nhân phát sinh doanh thu, giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Trong 6 tháng qua, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tiếp tục có xu hướng gia tăng, tăng 24,9% so với cùng kỳ năm 2020. Trung bình mỗi tháng có 11.700 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, trong đó đã xuất hiện nhiều hơn những doanh nghiệp quy mô vừa và lớn.

Trước tình hình này, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, như: Hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động; giãn, hoãn, giảm thuế; cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ…

Những chính sách này đã phần nào giảm bớt các khó khăn của doanh nghiệp, góp phần quan trọng duy trì tăng trưởng và phát triển kinh tế (GDP năm 2020 đạt gần 3%) và Việt Nam là một trong số ít các quốc gia duy trì tăng trưởng dương năm 2020, còn trong 6 tháng đầu năm GDP đạt 5,64%.

Thời gian gần đây, tình hình dịch bệnh diễn biến rất phức tạp, các doanh nghiệp đang tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức trong khi các nguồn lực dự trữ đang cạn dần, thị trường chưa có dấu hiệu phục hồi hoặc đang phục hồi rất chậm, việc áp dụng các chính sách giãn cách xã hội tại nhiều tỉnh thành trên cả nước đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhất là trong khâu tổ chức sản xuất, lưu thông hàng hoá.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ KH&ĐT đang nghiên cứu để kiến nghị một số chính sách nhằm tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể duy trì, trụ vững được qua đại dịch.

Theo đó, Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng do Bộ KH&ĐT làm Thường trực sẽ tiến hành rà soát các khó khăn, vướng mắc, thủ tục của tất cả các dự án thuộc mọi thành phần kinh tế.

Bộ KH&ĐT kiến nghị các giải pháp, chính sách có thể giãn, hoãn tối đa các khoản thuế, phí, phải nộp cho doanh nghiệp; tập trung hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (Chính phủ sửa đổi Nghị định hướng dẫn Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo hướng tăng mức hỗ trợ, tập trung vào đối tượng doanh nghiệp tham gia cụm, chuỗi liên kết, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số). Sửa đổi quy định về Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa để mở rộng đối tượng hỗ trợ; tạo cơ chế luồng xanh cho doanh nghiệp hoạt động (các bộ, ngành, địa phương tập trung lực lượng, có thể thành lập tổ phản ứng nhanh để triển khai cơ chế luồng xanh cho hàng hoá của doanh nghiệp, người dân). Đẩy nhanh cơ chế tiêm vaccine cho các doanh nghiệp trong các khu, cụm công nghiệp, hàng không, du lịch, lưu trú, vận tải…

Tại phiên thảo luận chiều nay, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cũng thông tin về chương trình phục hồi kinh tế mà Chính phủ đã giao cho Bộ phối hợp với các bộ, ngành nghiên cứu đề xuất lộ trình thực hiện trong quý IV năm nay.

Ngoài ra, liên quan đến quy hoạch, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng báo cáo đây là vấn đề rất lớn và phải tổ chức đồng bộ, khi mà khối lượng quy hoạch rất lớn, gồm 1 quy hoạch tổng thể quốc gia, từ 3 đến 8 quy hoạch ngành quốc gia, 6 quy hoạch vùng kinh tế xã hội, 63 quy hoạch của các cấp địa phương, tỉnh, cùng với đó còn có hàng trăm quy hoạch kỹ thuật ngành của các bộ, ngành.

Khối lượng công việc rất lớn và đây cũng là lần đầu tiên chúng ta làm theo phương pháp tổng thể và tích hợp. Tuy nhiên, do năng lực, nhân lực còn hạn chế nên việc triển khai còn lúng túng. Bộ KH&ĐT đang đẩy nhanh tiến độ thực hiện và đề nghị các đoàn đại biểu Quốc hội tăng cường giám sát việc tổ chức lập quy hoạch của các địa phương.