Nga và Việt Nam: 65 năm hữu nghị và hợp tác

Bộ trưởng Ngoại giao Liên bang Nga S.V.Lavrov.

Ngày 30/1, Nga và Việt Nam kỷ niệm 65 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao. Đất nước chúng tôi là một trong số những nước đầu tiên công nhận Nhà nước Việt Nam, qua đó đã góp phần nâng cao uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Nền tảng vững chắc của tình hữu nghị và hợp tác gắn bó giữa hai nước chúng ta đã được hình thành trong cuộc đấu tranh đầy gian khó giành độc lập và tự do của nhân dân Việt Nam.

Chúng tôi đã giúp đỡ các bạn Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, sau đó là khôi phục nền kinh tế bị phá hủy. Với sự hỗ trợ của Liên Xô (trước đây), đã có gần 300 công trình được xây dựng tại Việt Nam, trong đó có tổ hợp năng lượng - nhiên liệu và các ngành công nghiệp chủ chốt.

Các nhà máy thủy điện Hòa Bình, Trị An cũng như Xí nghiệp liên doanh khai thác dầu khí trên thềm lục địa nam Việt Nam Vietsovpetro vẫn là minh chứng của niềm tự hào chung và cho đến nay Vietsovpetro vẫn nằm trong số các công ty dầu khí hoạt động hiệu quả nhất trên thế giới.

Trong Hiệp ước hai nước ký kết năm 1994 về các cơ sở quan hệ hữu nghị ghi rõ, các nguyên tắc cơ bản là hợp tác bình đẳng, cùng có lợi, là điểm đặc trưng của quan hệ song phương trong thời đại mới, khẳng định nguyện vọng hai bên tăng cường quan hệ chặt chẽ theo các định hướng truyền thống cũng như đề ra các phương hướng triển vọng mới.

Đối thoại chính trị, kể cả ở cấp cao không ngừng được thúc đẩy, cho phép chúng ta nhìn nhận và đánh giá lại một cách tin cậy, mang tính xây dựng việc thực hiện các nhiệm vụ hợp tác chung trong các lĩnh vực chủ chốt, đề ra các mục tiêu định hướng cho tương lai.

Các dấu mốc quan trọng nhất làm sâu sắc quan hệ giữa hai nước là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của Tổng thống Nga V. Putin vào tháng 3/2001, hai bên đã ký Tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược giữa Nga và Việt Nam; chuyến thăm Nga của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang vào tháng 7/2012 với kết quả là quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước chúng ta đã nâng lên thành quan hệ đối tác chiến lược toàn diện. Gần đây nhất, Tổng thống Nga V. Putin đã sang thăm Việt Nam vào tháng 11/2013. Các nhà lãnh đạo Việt Nam cũng thường xuyên thăm Nga, trong đó Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thăm chính thức Nga ngày 23 đến 26/11/2014.

Năm nay, chúng ta kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng chủ nghĩa phát xít. Chúng tôi đánh giá cao việc Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nhận lời mời tham dự các hoạt động trọng thể tại Moskva nhân sự kiện lịch sử đáng ghi nhớ này. Trong năm 2015, kế hoạch trao đổi đoàn của chúng ta có chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Liên bang Nga D. Medvedev và chuyến thăm Nga của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh. Chúng tôi tin tưởng rằng, kết quả các chuyến thăm này sẽ tạo thêm động lực cho quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai nước chúng ta. Quan hệ hợp tác thương mại-đầu tư đang chuyển biến tích cực nhờ hoạt động hiệu quả của Ủy ban liên Chính phủ Nga -Việt về hợp tác kinh tế-thương mại và khoa học-kỹ thuật.

Trong vòng hai thập kỷ gần đây, kim ngạch thương mại song phương tăng 10 lần, đạt ba tỷ USD vào năm ngoái. Lãnh đạo hai nước đã đặt ra nhiệm vụ đầy tham vọng là đến năm 2020 đưa chỉ tiêu này lên 10 tỷ USD. Chúng tôi cho rằng, để thực hiện được mục tiêu đề ra, Hiệp định tự do thương mại sắp tới giữa Liên minh kinh tế Á-Âu và Việt Nam đóng vai trò quan trọng nhất, cho phép hình thành một môi trường thương mại-đầu tư mới có chất lượng, tối ưu hóa cơ cấu thương mại giữa các bên, tăng mạnh dòng vốn đầu tư, công nghệ, nguồn lao động, đáp ứng lợi ích của tất cả các bên tham gia.

Hợp tác trong lĩnh vực năng lượng-nhiên liệu bao gồm thăm dò và khai thác dầu khí là nền tảng quan trọng trong quan hệ đối tác Nga-Việt. Các tập đoàn của hai nước như Công ty cổ phần Gazprom, Công ty cổ phần Zarubezhneft, Công ty cổ phần Rosneft và Tập đoàn Dầu khí quốc gia Petrovietnam đang thực hiện thành công các dự án liên doanh trên lãnh thổ Nga và Việt Nam, tích cực tạo cơ hội chuyển sang hợp tác sản xuất trong các lĩnh vực như chế biến dầu và hóa dầu, cung cấp cho Việt Nam dầu và khí hóa lỏng, phối hợp sản xuất nhiên liệu cho động cơ chạy ga. Hợp tác trong lĩnh vực hạt nhân vì mục đích hòa bình cũng mang tính chiến lược. Tập đoàn Nhà nước Rosatom đang thực hiện dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam "Ninh Thuận 1", trong đó sử dụng công nghệ tiên tiến hoàn toàn phù hợp các yêu cầu an toàn quốc tế khắt khe nhất. Hợp tác trong lĩnh vực này sẽ giúp phát triển đồng bộ lĩnh vực nguyên tử của Việt Nam, bao gồm xây dựng cơ sở pháp lý và đào tạo cán bộ.

Ngoài ra, hai bên còn hợp tác xây dựng tại Việt Nam Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân và như chúng ta mong đợi, Trung tâm này sẽ nằm trong số các trung tâm khoa học hàng đầu của Đông Nam Á. Các công ty Nga sẵn sàng tích cực tham gia vào việc hiện đại hóa các công trình được Liên Xô xây dựng trước đây, cũng như vào việc xây dựng các công trình năng lượng mới theo Kế hoạch phát triển điện năng của Việt Nam giai đoạn đến năm 2030. Các lĩnh vực hợp tác triển vọng khác chúng tôi mong muốn hợp tác gồm các dự án trong lĩnh vực khai thác khoáng sản, giao thông vận tải, chế tạo máy, cung cấp cho Việt Nam công nghệ hàng không của Nga.

Hợp tác khoa học-công nghệ là bộ phận cấu thành quan trọng trong quan hệ đối tác Việt-Nga. Trung tâm Nhiệt đới Nghiên cứu khoa học-công nghệ Nga-Việt đã hoạt động tại Việt Nam hơn một phần tư thế kỷ, nay giữ vị trí hàng đầu trong lĩnh vực này. Hợp tác giáo dục - đào tạo giữa hai nước đang hết sức thành công. Trong những năm qua, hàng chục nghìn công dân Việt Nam được đào tạo tại Nga theo các chuyên ngành khác nhau. Hiện có gần 6.000 công dân Việt Nam đang học tập tại các trường đại học của Nga, trong đó gần 2.000 người theo con đường nhà nước. Chỉ tiêu học bổng theo kinh phí ngân sách nhà nước Nga dành cho Việt Nam tăng hằng năm, đến năm 2020 sẽ là 1.000 suất. Hai bên đang tiếp tục hợp tác xây dựng Trường đại học Công nghệ Việt-Nga, ngôi trường trong tương lai có nhiệm vụ trở thành một trong những cơ sở đào tạo và nghiên cứu hàng đầu khu vực.

Các cuộc tiếp xúc theo kênh Đảng, Quốc hội, các cơ quan đoàn thể được thực hiện thường xuyên. Giao lưu văn hóa tiếp tục được mở rộng, các Ngày Văn hóa của mỗi nước được tổ chức thường niên. Trong những năm gần đây, Việt Nam ngày càng được các công dân Nga biết đến như là một điểm du lịch hấp dẫn - năm ngoái đã có gần 400 nghìn công dân Nga sang thăm Việt Nam. Ngành du lịch được khẳng định chắc chắn là một trong những phương hướng hợp tác quan trọng nhất. Nga và Việt Nam phối hợp chặt chẽ trên trường quốc tế.

Hai nước chúng ta có các quan điểm đồng nhất hoặc gần gũi về những vấn đề cấp bách then chốt, trong đó có việc xây dựng một trật tự thế giới mới đa cực dân chủ và công bằng, dựa trên luật pháp quốc tế, vai trò trung tâm của Liên hợp quốc, tôn trọng đặc điểm riêng của mỗi dân tộc, quyền tự quyết định vận mệnh của dân tộc mình.

Đối với chúng tôi, hợp tác với khu vực châu Á-Thái Bình Dương là hướng ưu tiên chiến lược. Nga mong muốn sử dụng tối đa tiềm năng to lớn của mình góp phần vào quá trình phát triển mạnh mẽ ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương, trong đó có cả việc phát triển vùng Viễn Đông và Đông Sibir của Nga.

Do vậy, chúng tôi quan tâm đến việc tham gia tích cực vào các quá trình hội nhập khu vực, xây dựng tại khu vực cấu trúc an ninh bình đẳng và không thể chia tách. Sáng kiến của chúng tôi phối hợp Trung Quốc và Brunei soạn thảo các nguyên tắc khung về hợp tác trong lĩnh vực này đã được ủng hộ tại Hội nghị cấp cao Đông Á lần thứ 8 vào tháng 10/2013. Chúng tôi cũng quan tâm phối hợp với các bạn Việt Nam nhằm tiếp tục thúc đẩy sáng kiến này.

Trong suốt 65 năm, quan hệ Nga-Việt đã trải qua một chặng đường vẻ vang. Điều đáng mừng là trong thời gian đó, chúng ta không những duy trì mà còn nhân lên truyền thống hữu nghị, đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau. Chúng ta hiện có nhiệm vụ quan trọng là tiếp tục tăng cường quan hệ song phương. Tôi tin tưởng rằng, với nỗ lực chung, chúng ta hoàn toàn có thể đạt được thành công to lớn trong mọi lĩnh vực, vì lợi ích của hai nước và hai dân tộc chúng ta, vì hòa bình và phát triển bền vững trong khu vực.