Bình đẳng giữa công dân và cơ quan nhà nước trước tòa án

Ngày 3/6, tại phiên họp toàn thể, Quốc hội nghe Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Trương Hòa Bình, thay mặt cơ quan soạn thảo, trình bày Dự án Luật Tố tụng hành chính.

Bảo đảm tính đồng bộ và thống nhất

Theo Chánh án Trương Hòa Bình, tổng kết 12 năm hoạt động giải quyết các vụ án hành chính của ngành Tòa án theo Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính cho thấy, bên cạnh mặt tích cực như góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân, tăng cường pháp chế XHCN, Pháp lệnh bộc lộ những hạn chế và bất cập.

Chẳng hạn, có những quy định “xung đột” với những quy định pháp luật khác (như quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo và Luật Đất đai), có những quy định không còn phù hợp...

“Với tính chất phức tạp của các khiếu kiện hành chính, giữa một bên là công dân một bên là Nhà nước, việc xây dựng và ban hành Luật Tố tụng hành chính - văn bản có giá trị pháp lý cao hơn thay thế Pháp lệnh hiện hành là hết sức cần thiết nhằm bảo đảm tính đồng bộ và thống nhất của hệ thống pháp luật, góp phần bảo vệ tốt nhất các quyền và lợi ích chính đáng của người dân”, Chánh án Trương Hòa Bình trình bày.

Báo cáo thẩm tra dự án Luật Tố tụng hành chính của Ủy ban Tư pháp đánh giá Ban soạn thảo chuẩn bị công phu trên cơ sở khảo sát, tổng kết thực tiễn giải quyết các vụ án hành chính và thi hành các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành có liên quan đến lĩnh vực tố tụng hành chính.

Một trong những vấn đề lớn được Ủy ban Tư pháp nhất trí là “mở rộng thẩm quyền xét xử của Tòa án đối với các khiếu kiện hành chính là cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham gia tố tụng, bảo đảm sự bình đẳng giữa công dân và cơ quan công quyền trước Tòa án”.

Dành nhiều lựa chọn cho người dân

Tuy nhiên, Ủy ban Tư pháp cũng đề nghị Ban soạn thảo cần có báo cáo bổ sung đánh giá tác động của Dự án Luật về một số vấn đề, như khả năng của ngành Tòa án đáp ứng yêu cầu mở rộng thẩm quyền giải quyết các vụ án hành chính, tác động của Luật này đối với các luật khác đang có hiệu lực như Luật Khiếu nại, tố cáo, Luật Đất đai... nhằm bảo đảm cho các quy định của Luật đi vào cuộc sống và sự thống nhất của hệ thống pháp luật.

Công văn số 31/CP-PL của Chính phủ gửi Tòa án Nhân dân Tối cao tham gia ý kiến về dự án Luật Tố tụng hành chính nêu rõ: Mọi khiếu nại sau khi đã được giải quyết bằng con đường hành chính mà cá nhân, tổ chức không đồng ý đều có  thể khởi kiện ra tòa án. Việc giải quyết khiếu kiện bằng con đường tư pháp là yêu cầu thực tế của Việt Nam cũng như yêu cầu của Tổ chức Thương mại Thế giới khi Việt Nam đã là thành viên.

Bên cạnh đó, theo Báo cáo thẩm tra, vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau liên quan đến một số nội dung quan trọng của Dự án Luật như các khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án; về điều kiện khởi kiện vụ án hành chính; thời hiệu khởi kiện; thủ tục thỏa thuận trong tố tụng hành chính; quyết định của Hội đồng xét xử sơ thẩm...

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Thu Ba cho rằng, khi giải quyết vụ án hành chính, Tòa án phải nghiên cứu, xem xét toàn diện, khách quan vụ án, thu thập và đánh giá chứng cứ, kể cả việc trưng cầu ý kiến tư vấn của các nhà chuyên môn, chuyên gia... trong tất cả các lĩnh vực để làm sáng tỏ các tình tiết của vụ án trước khi ra bản án, quyết định.

Đa số ý kiến thành viên Ủy ban Tư pháp đề nghị cần quy định trong dự thảo Luật theo hướng dành quyền lựa chọn việc khiếu nại tại cơ quan hành chính hay khởi kiện vụ án tại Tòa án cho người dân mà không bắt buộc phải qua thủ tục khiếu nại trước khi khởi kiện.

Bên cạnh đó, Báo cáo thẩm tra cũng tán thành việc quy định thời hiệu khởi kiện khác nhau đối với các loại và các trường hợp khiếu kiện hành chính khác nhau, tạo điều kiện tối đa cho người dân khi lựa chọn con đường tư pháp  để giải quyết các khiếu kiện hành chính.

Dự kiến Dự án Luật Tố tụng hành chính sẽ được các đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ vào chiều mai (4/6).

Lê Sơn