Thị trường trong nước: "Đầu kéo" của nền kinh tế

Thị trường trong nước còn rất nhiều tiềm năng.

Trong bảng xếp hạng của AT. Kearney, hãng tư vấn quản lý hàng đầu thế giới của Mỹ, thị trường bán lẻ của Việt Nam năm 2008 đã “nhảy” 3 bậc qua mặt cả ba “đại gia” Trung Quốc, Ấn Độ và Nga để vươn lên đứng đầu thế giới về độ hấp dẫn. 

Năm 2009, Việt Nam xếp thứ 6 trong bảng xếp hạng trên, và xét trên tổng thể thì thị trường bán lẻ của nước ta vẫn thuộc loại “sao” trong số các thị trường mới nổi trên toàn cầu.

"Phao cứu sinh" cho nhiều DN xuất khẩu

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong 10 năm 1997 – 2007, tổng mức bán lẻ hàng hoá và dịch vụ  theo giá thực tế đã tăng 352,01% (năm 2007 gấp 4,52 lần năm 1997, 731.810 tỉ đồng/161.900 tỉ đồng), trong lúc GDP chỉ tăng 264,77%.

Nếu lấy giá thực tế quy đổi theo tỉ giá thực tế thời điểm thì quy mô thị trường nội địa đã tăng từ khoảng 10,8 tỉ USD năm 1997 lên 45,7 tỉ USD năm 2007.

Từ số liệu trên, các chuyên gia kinh tế đánh giá, tổng mức bán lẻ hàng hoá dịch vụ (quy mô thị trường nội địa) tăng nhanh hơn mức tăng GDP chứng tỏ thị trường nội địa thực sự là “đầu kéo” của nền kinh tế, đóng góp phần quan trọng vào tăng trưởng.

Đặc biệt, trong bối cảnh khó khăn của khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2009, thị trường trong nước đã chứng tỏ sức sống và tiếp tục là “đầu kéo” đưa nền kinh tế vượt qua suy giảm.

Nếu  xuất khẩu 11 tháng đầu năm của cả nước giảm 11,6%, đầu tư trực tiếp giảm hơn 70% thì cùng với đầu tư công tăng 50%, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng xã  hội tăng 18,5% so với cùng kỳ (loại trừ yếu tố trượt giá vẫn tăng trên 10%) đã góp phần duy trì mức tăng trưởng GDP khoảng 5,2% trong năm 2009.

Thông tin trên đã được ông Võ Văn Quyền, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), chia sẻ tại hội thảo “Các giải pháp cho doanh nghiệp trong nước trở về chiếm lĩnh thị trường trong nước”, được  tổ chức ngày 15/12 do Viện Quản trị doanh nghiệp nhỏ và vừa tổ chức tại Hà Nội.

Tại đây, ông Võ Văn Quyền đánh giá: Đóng góp cho chỉ số giá tiêu dùng (CPI) năm 2009 dự báo ở mức dưới 7% (CPI tháng 12/2009 dự báo 0,5- 0,8%) có một phần vai trò điều tiết giá cả của các doanh nghiệp khi trở về với thị trường nội địa.

“Ngoại trừ một số hiện tượng như gạo tăng giá do tin đồn, giá sữa tăng do chi phí đầu vào…, giá cả cuối năm nay vẫn trong tầm kiểm soát. Người tiêu dùng sẽ không bị mua ép giá nhờ lượng hàng các nhà sản xuất trong nước cung ứng cho thị trường khá dồi dào, đặc biệt là các hàng phục vụ Tết như bánh kẹo, thực phẩm chế biến, quần áo, giày dép”.

Còn ông Phan Thế Ruệ, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam, nhận xét: “Một năm qua, thị trường nội địa không chỉ là phao cứu sinh cho nhiều doanh nghiệp xuất khẩu mà còn khẳng định là động lực quan trọng cho tăng trưởng GDP”.

Cũng theo ông Ruệ, cách đây một năm, 65 - 70% doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực phân phối, kể cả các doanh nghiệp vừa sản xuất vừa phân phối tham gia xuất khẩu đến 60- 95% sản phẩm của mình, thay vì quan tâm cung ứng hàng hoá cho nhu cầu nội địa. Tuy nhiên, hiện sự thiên lệch này đã được khắc phục đáng kể.

Vãn còn doanh nghiệp hành xử chưa "đẹp"

Mặc dù người tiêu dùng đứng trước cơ hội lựa chọn giá cả và chất lượng hàng nội địa tốt hơn nhưng theo ông Đỗ Gia Phan, Phó Chủ tịch Hội tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng (Vinatas), nhiều người tiêu dùng vẫn kém hào hứng với hàng nội do cách hành xử chưa “đẹp” của doanh nghiệp.

Ông Phan dẫn chứng, nhiều doanh nghiệp đối xử không công bằng với người tiêu dùng như hô khẩu hiệu hướng về nội địa nhưng sản phẩm chất lượng cao thì chọn để xuất khẩu, chỉ hàng kém chất lượng, hàng phế phẩm, không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu mới để bán trong nước.

Ông còn nhấn mạnh rằng cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” không phải là hành động bảo hộ mậu dịch, đóng cửa đối với hàng hóa nước ngoài mà chỉ là vận động lòng yêu nước của người dân Việt Nam đối với hàng sản xuất trong nước.

Các doanh nghiệp vẫn phải cạnh tranh sòng phẳng với nhau và với các doanh nghiệp nước ngoài để chiếm được lòng tin của người tiêu dùng trong nước.

Thực tế trên thị trường trong nước vẫn còn nhiều bất cập giữa lời nói và việc làm của doanh nghiệp. Một khảo sát của Vinatas cho biết, trong đợt bán hàng khuyến mại tổ chức rầm rộ tại các thành phố lớn: Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng…  tháng 11 vừa qua, nhiều cửa hàng quảng cáo giảm giá 50% nhưng khi khách vào mua thực tế chỉ một số mặt hàng thừa ế bán giảm giá, còn 99% mặt hàng vẫn bán giá bình thường hoặc chỉ giảm không đáng kể.

Cũng theo điều tra của Vinastas, có tới 62% người tiêu dùng đã từng mua phải hàng giả, hàng xấu. Trong khi đó, về phía người bán hàng chỉ có 20% trả lại tiền cho người mua, 49% đổi hàng cho khách và có tới 31% không giải quyết những “bức xúc” của người tiêu dùng khi hàng không đảm bảo chất lượng.

Trước thực trạng trên, PGS.TS Phạm Tất Thắng, nghiên cứu viên cao cấp của Bộ Công Thương nêu rõ: Để chiếm lĩnh được thị trường nội địa, tất cả những điều này cần phải thay đổi.

Với cam kết khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), năm nay nước ta đã mở cửa cho tất cả các công ty bán lẻ 100% vốn nước ngoài. Từ 1/1/2010, hầu hết các mặt hàng, các công ty nước ngoài sẽ được phép bán tại Việt Nam. Đây sẽ là thách thức không chỉ của các doanh nghiệp bán lẻ mà của tất cả các doanh nghiệp Việt Nam.

Vũ Trọng