UBTVQH cho ý kiến về báo cáo thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường

Bộ trưởng Nội vụ Trần Văn Tuấn trao đổi với Chủ tịch Hội đồng Dân tộc K'so Phước bên lề cuộc họp - Ảnh Chinhphu.vn

Sáng 18/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về Báo cáo của Chính phủ tổng kết bước 1 thực hiện Nghị quyết số 26/2008/QH12 của Quốc hội về thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường.

Bảo đảm tính đại diện, quyền dân chủ và giám sát của nhân dân

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Nội vụ Trần Văn Tuấn đã trình bày Báo cáo về tổng kết bước 1 việc thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường.

Theo Báo cáo, tại các địa phương thực hiện thí điểm, quyền đại diện của người dân tiếp tục được duy trì và thực hiện thông qua đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND tỉnh; hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND tỉnh, thành phố được tăng cường.

Bên cạnh đó, sự tham gia của nhân dân trong hoạt động quản lý nhà nước vẫn được bảo đảm và tiếp tục mở rộng dưới nhiều hình thức như tổ chức tiếp công dân, gửi các kiến nghị, đề xuất đến các cơ quan, cán bộ, công chức; tham gia đối thoại trực tiếp giữa nhân dân với chính quyền.

Việc thực hiện quyền làm chủ của nhân dân còn được tiến hành qua nhiều hình thức với các cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND tỉnh, thành phố, người dân phản ánh qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để chuyển đến cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức có thẩm quyền.

Trong thời gian hoạt động thí điểm, hoạt động tiếp công dân đã được UBND các huyện, quận, phường chú trọng, phân công lãnh đạo UBND trực tiếp tiếp dân theo lịch. Số liệu tổng hợp của các địa phương, số cuộc tiếp công dân trong năm thí điểm tại các huyện tăng 17,6%, quận tăng 6,3%, phường thuộc quận tăng 11%, phường thuộc thị xã, thành phố tăng 9,8%.

Mặt khác, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước các cấp khi thực hiện thí điểm ở địa phương bảo đảm ổn định và nguyên tắc tập trung dân chủ, không gây xáo trộn; bước đầu tinh gọn bộ máy, giảm bớt các quy trình, thủ tục hành chính; việc giám sát của HĐND, kiểm tra của UBND cấp trên đối với hoạt động của UBND huyện, quận, phường, Tòa án Nhân dân, Viện Kiểm sát Nhân dân huyện, quận và các cơ quan, tổ chức trên địa bàn huyện, quận, phường được bảo đảm.

Từ những kết quả đạt được trên thực tế đã khẳng định chủ trương thực hiện thí điểm là đúng đắn, phù hợp với yêu cầu khách quan về cải cách bộ máy hành chính nhà nước trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân.

“Các tỉnh, thành phố đang thực hiện thí điểm đề xuất sớm mở rộng việc thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường trong phạm vi cả nước”, Bộ trưởng Trần Văn Tuấn cho biết.

Đề xuất 2 phương án

Trên cơ sở đó, Chính phủ kiến nghị, đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội 2 phương án. Theo phương án 1, từ kết quả thí điểm tại 10 tỉnh, thành hiện nay, đề nghị tại Kỳ họp thứ 8 tới, Quốc hội xem xét, sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 1992 liên quan đến HĐND để thực hiện không tổ chức HĐND huyện, quận, phường trên phạm vi cả nước từ tháng 5/2011.

Nếu lựa chọn phương án này, tháng 5/2011 chỉ tiến hành bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND cấp tỉnh, thành phố thuộc Trung ương, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, các xã, thị trấn và không tổ chức bầu cử đại biểu HĐND huyện, quận, phường trên phạm vi cả nước.

Phương án 2 được Chính phủ nêu rõ, ngoài việc tiếp tục thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường tại 10 tỉnh, thành phố hiện nay, đề nghị tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội Khóa XII ban hành Nghị quyết mở rộng thêm phạm vi thí điểm tại 20 tỉnh, thành phố bảo đảm đại diện cho các vùng, miền của cả nước.

Tiếp tục nghiên cứu bước đi thận trọng, cụ thể

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh, việc thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường là một chủ trương lớn của Đảng, được thể hiện trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Khóa X về đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy Nhà nước.

“Ủy ban Pháp luật nhận thấy, trong hơn một năm qua, công tác tổ chức thực hiện thí điểm về cơ bản là tốt, bảo đảm yêu cầu về tiến độ đề ra. Những kết quả đạt được là khá tích cực”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Thuận nhấn mạnh.

Báo cáo thẩm tra cũng nêu ra những khó khăn, vướng mắc cần tiếp tục nghiên cứu, giải quyết. Cụ thể, các địa phương nơi thực hiện thí điểm còn lúng túng trong việc tìm kiếm phương thức bảo đảm quyền đại diện, quyền làm chủ để thay thế cho vai trò của HDND trước đây; bên cạnh đó cần có cơ chế giám sát, kiểm tra hữu hiệu thay thế chức năng giám sát của HDND.

Thí điểm là vấn đề quan trọng nhưng đang còn thiếu cơ chế để có thể huy động các thiết chế trong hệ thống chính trị thực hiện.

Qua đây, Ủy ban Pháp luật cho rằng, trên cơ sở kết quả tổng kết bước 1, cần kịp thời khắc phục những hạn chế, vướng mắc để bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, hiệu lực và hiệu quả của chính quyền các cấp; tiếp tục nghiên cứu, tổng kết vai trò và tổ chức của HDND, UBND và các cơ quan, tổ chức khác ở huyện, quận, phường để cải tiến, sắp xếp, tổ chức lại cơ quan chính quyền địa phương và các cấp hành chính.

Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn cho rằng, kết quả những địa phương thực hiện thí điểm rất tốt như Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh và họ đề nghị tiếp tục được nhân rộng.

Theo Phó Chủ tịch Huỳnh Ngọc Sơn, nếu muốn kiểm chứng cụ thể thì tại Kỳ họp thứ 8 tới đây của Quốc hội, cần đề nghị 10 tỉnh, thành phố thực hiện thí điểm phát biểu về quá trình tổ chức như thế nào để cùng xem xét.

Nhiều đại biểu cho rằng, quá trình triển khai của Chính phủ rất nghiêm túc, quyết liệt và có những kết quả khả quan.

Bên cạnh đó, để làm rõ những băn khoăn của một số đại biểu, cần nghiên cứu xây dựng Đề án chính quyền địa phương, phân biệt rõ về mô hình chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn.

Đa số các đại biểu nhất trí tiếp tục thí điểm, tuy nhiên cần có bước đi thận trọng, cụ thể, thấu đáo vấn đề này, từng bước tháo gỡ các hạn chế, vướng mắc để việc thí điểm đạt kết quả tốt hơn.

Lê Sơn