Ukraine: “Ngoài êm” thì “trong ấm”

Kể từ khi khủng hoảng nổ ra ở Ukraine đến nay đã được hơn ba tháng (21/11/2013), tình căng thẳng tới mức cận kề cuộc chiến, đến nay tuy đã có phần giảm nhiệt nhưng hòa bình trở lại vẫn còn xa vời. Có nhiều nguyên nhân như kinh tế xuống dốc, tham vọng chính trị của các thế lực khác nhau.

Kể từ khi Ukraine tuyên bố độc lập (1991), thì nước này xuất hiện hai xu hướng thân Nga và thân phương Tây. Xu hướng thân Nga cho rằng Nga mới chính là anh em có chung truyền thống, kể cả tôn giáo, vì nước Nga ngày nay cũng khởi nguồn từ Kiev (Kievan Rus).

Xu hướng thân phương Tây lại đang tìm cách thoát khỏi “ảnh hưởng của Nga” và muốn khẳng định bản sắc của Ukraine và kỳ vọng vào sự giúp đỡ hào phóng của EU và Mỹ. Hợp tác với phương Tây, Ukraine có thể sẽ “tự do” hơn, với thị trường rộng mở, khoa học công nghệ cao, nhiều cơ hội tìm việc làm và hy vọng kinh tế sẽ phát triển nhanh hơn so với thân Nga...

Liên minh Thuế quan (Nga, Belarus, Kazakhstan) mà Ukraine được mời tham gia là cái cớ mà phe đối lập làm bùng phát các cuộc biểu tình chống chính phủ hợp pháp ở Kiev.

Phong trào ly khai ở bán đảo Crimea khiến tình hình trở nên căng thẳng hơn, các nhà lãnh đạo phe đối lập tiếm quyền càng tỏ ra lúng túng, sự giảm nhiệt chỉ diễn ra khi Tổng thống Nga Putin ra mệnh lệnh cho các binh lính tập trận ở miền Trung và Tây nước Nga trở về căn cứ sau khi hoàn thành nhiệm vụ.

Giới phân tích cho rằng chiến lược “Đông tiến” của NATO chính là nguyên nhân sâu xa của tình hình bất ổn hiện nay ở Ukraine. Ngay sau khi nổ ra biểu tình ở thủ đô Kiev, Mỹ và EU đã sốt sắng ủng hộ bằng những tuyên bố, lời hứa hẹn viện trợ kinh tế và quân sự.

Trong bối cảnh nền kinh tế Ukraine đang nguy ngập, các khoản viện trợ từ EU và Mỹ vẫn chỉ là tượng trưng (1 và 1,5 tỷ USD); còn khoản vay 15 tỷ USD với Nga và một khoản nhận trước là 3 tỷ USD nay đang bị tạm dừng, khiến chính phủ tạm quyền ở Kiev khó bề giải quyết.

Những gì đang diễn ra cho thấy, một lựa chọn khôn ngoan hiện nay là cả Nga và phương Tây đều thỏa hiệp để buộc các bên liên quan ở Ukraine quay lại với thỏa thuận ký ngày 21/2. Vì cả Nga và phương Tây không thể bác bỏ một văn kiện đã nhận được sự chấp thuận của các phe phái ở Ukraine, lại được ký dưới sự chứng kiến của cả Nga và EU. Thỏa thuận quy định các bên chấm dứt xung đột, khôi phục Hiến pháp 2004, đưa Ukraine trở lại thể chế cộng hòa nghị viện - tổng thống, khởi động thành lập Chính phủ đoàn kết dân tộc để chuẩn bị cho các cuộc bầu cử sớm. Có thể nói sự ổn định chỉ có thể tái lập khi “trong ấm, ngoài êm”.

Lam An