Đổi mới công tác thống kê theo hướng hiện đại

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chủ trì buổi làm việc với Tổng cục Thống kê. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Như tin đã đưa, sáng 16/8, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chủ trì buổi làm việc với Tổng cục Thống kê, với sự tham dự của nhiều bộ, ngành Trung ương.

Tại cuộc họp, lãnh đạo các bộ, ngành đều đồng tình với vai trò, vị trí của ngành thống kê trong tiến trình kiểm tra và giám sát nền kinh tế-xã hội của quốc gia, địa phương hay của mỗi ngành nghề; khẳng định sự trung thực, dũng cảm, độc lập và bản lĩnh của cán bộ làm công tác thống kê có ý nghĩa rất quan trọng đối với công tác hoạch định chính sách của Nhà nước và nhu cầu của xã hội.

3 thành tựu, 3 hạn chế

Đánh giá về những thành tựu của ngành thống kê, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng có 3 điều mà ông tâm đắc nhất. Đó là khuôn khổ pháp lý, đường hướng hoạt động của ngành khá đa dạng, đầy đủ và đồng bộ khi có Luật quy định sớm, mới được sửa đổi bổ sung năm 2015, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển với tầm nhìn hàng chục năm và hệ thống văn bản pháp luật đi kèm.

Thứ hai, cả nước đã có hệ thống tổ chức thống kê thống nhất từ Trung ương tới cấp huyện với 5.300 cán bộ. Bên cạnh đó, thống kê của các bộ, ngành được củng cố và tăng cường. “Số lượng cán bộ thống kê này là vốn quý của quốc gia, là cơ sở để ngành phát triển”, Phó Thủ tướng nêu rõ.

Thành quả thứ 3 của ngành là sản phẩm thống kê ngày càng đa dạng hơn, đáp ứng được nhu cầu cuộc sống hơn. Chất lượng độ tin cậy của thông tin thống kê có bước phát triển tích cực. Trên cơ sở đó ngành đã cung cấp được thông tin khá căn cơ, đầy đủ, kịp thời cho các ngành kinh tế vĩ mô từ khâu lập kế hoạch, chiến lược điều hành cho cả cấp Trung ương và địa phương.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng chỉ ra 3 điểm còn hạn chế của ngành. Đó là nhận thức về vị trí, vai trò chức năng nhiệm vụ của công cụ thống kê với các cấp ngành, kể cả trong nội bộ ngành còn hạn chế. “Tư duy, sứ mệnh, tầm nhìn, nhận thức về trách nhiệm của ngành với đòi hỏi của cuộc sống còn nhiều khoảng cách với thực tiễn. Không thể tự hài lòng với cái mà ngành đã đạt được”, Phó Thủ tướng nêu rõ.

Thứ hai, thông tin số liệu thiếu đa dạng, chất lượng chưa như nhu cầu cuộc sống mong đợi. “Ví dụ như vấn đề khách du lịch có đóng góp như thế nào đối với phát triển kinh tế, chi tiêu như thế nào khi du lịch tại Việt Nam thì khi Chính phủ làm Đề án đưa du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, chúng tôi lấy số liệu cực khổ, số liệu về các vùng, ngành kinh tế còn cực khổ hơn nữa”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ bày tỏ.

Hạn chế thứ 3 là công tác phối hợp, chia sẻ, sử dụng thông tin, quy trình cung cấp-chia sẻ, công bố thông tin thì còn cát cứ giữa các ngành, địa phương với nhau khiến giá trị gia tăng của hoạt động thống kê còn hạn chế.

Thống kê phải đạt được yêu cầu phục vụ điều hành của Chính phủ

Do đó, để phát huy những thành quả, khắc phục những yếu điểm của ngành, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu ngành thống kê phải đổi mới, hoàn thiện theo hướng hiện đại đối với cả hệ thống thống kê gồm thống kê tập trung, thống kê bộ ngành, thống kê của sở, ngành, địa phương, xã, phường, thị trấn, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp và các tổ chức khác bảo đảm 4 chỉ tiêu: Đồng bộ hóa, chuẩn hóa, quy trình hóa và tin học hóa.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng lưu ý: “Tất cả quá trình tổng hợp, phân tích, dự báo, thông tin phải phù hợp với chuẩn mực và thông lệ quốc tế nhưng lưu ý tới điều kiện, hoàn cảnh đặc thù của Việt Nam”. Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nêu nguyên lý này khi đưa ra ví dụ về thống kê lao động Việt Nam khác với cách thống kê lao động của các nước phát triển, vì ở các nước này, mất việc là thất nghiệp nhưng ở Việt Nam khi một người thất nghiệp có thể chuyển sang ngay công việc khác trong lĩnh vực nông nghiệp, dịch vụ. Cần chú ý đặc điểm này mới bảo đảm căn cứ chuẩn xác cho Chính phủ hoạch định chính sách.

Lãnh đạo Chính phủ cũng yêu cầu ngành thống kê thực hiện đa dạng hóa sản phẩm thống kê, nâng cao chất lượng, độ tin cậy của thông tin thống kê, bảo đảm tính chân thực, khách quan, trung thực, kịp thời, đi kèm với phân tích, dự báo và đánh giá tình hình kinh tế-xã hội, đạt được yêu cầu điều hành kinh tế-xã hội của Chính phủ. Ngoài ra, phải công khai, minh bạch cách thống kê để bảo đảm hiệu quả con số thống kê, tạo niềm tin cho người sử dụng thông tin và người dân giám sát chất lượng thông tin này, đồng thời “Cơ quan thống kê quốc gia phải chịu trách nhiệm cuối cùng về con số này”, Phó Thủ tướng nêu rõ.

Phó Thủ tướng cũng cho rằng để bảo đảm vị trí độc lập và giá trị thông tin của cơ quan thống kê, không quan trọng cơ quan này phải đặt ở đâu mà quan trọng là tính độc lập, trung thực trong chuyên môn, nghiệp vụ của cơ quan này.

Trước mắt, Phó Thủ tướng đề nghị Tổng cục Thống kê rà soát chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy kể cả cấp Trung ương, địa phương và cơ cấu lại số cán bộ hiện có theo hướng cải cách mạnh mẽ đội ngũ để đáp ứng nhiệm vụ trong thời gian tới. Chính phủ sẽ tạo mọi thuận lợi về cơ chế, điều kiện thuận lợi cho cán bộ ngành thống kê thực hiện nhiệm vụ.

Ngoài hình thức công bố thống kê thông qua họp báo hằng quý, Phó Thủ tướng giao Tổng cục Thống kê tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thủ tục quy trình, cách thức công bố thông tin thống kê theo hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia, thông tin kinh tế-xã hội kịp thời, chính xác cho các cơ quan tổ chức cá nhân; chỉ đạo nghiên cứu, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, ứng dụng công nghệ thông tin trong tổng hợp, thu thập, dự báo và phổ biến thống kê.

Lãnh đạo Chính phủ cũng đề nghị ngành thống kê tổ chức quản lý bộ máy, biên chế, chăm lo đào tạo đội ngũ cán bộ thống kê của Tổng cục, cán bộ thống kê bộ, ngành tinh thông nghiệp vụ, độc lập, khách quan, bản lĩnh nghề nghiệp rõ ràng; quan tâm sử dụng cán bộ thống kê đã nghỉ hưu - là những vốn quý của ngành trong hoạt động nghiệp vụ.

Đối với việc thực hiện cách tính tổng sản phẩm của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng Tổng cục cần tiếp tục rà soát, đánh giá lại cách tính này. “Nên chăng từ năm 2017, Tổng cục Thống kê thực hiện tính GRDP một vài năm, rồi kiểm soát, đánh giá lại và giao cho các tỉnh làm vì các địa phương vẫn còn vai trò của Cục Thống kê, hoạt động với đẩy đủ chức năng, nghiệp vụ của ngành. Không thể cắt khúc việc thu thập, quản lý, tính toán và công bố số liệu thống kê”, Phó Thủ tướng đặt vấn đề với Tổng cục Thống kê.

Thành Chung