Hiện đại hóa giấy tờ về căn cước công dân

Chiều 4/6, trong phiên làm việc buổi chiều của Quốc hội, Bộ trưởng Bộ công an Trần Đại Quang thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình Dự án Luật Căn cước công dân.

Theo Tờ trình, trong điều kiện đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chủ động hội nhập quốc tế, yêu cầu đặt ra là phải hiện đại hóa giấy tờ về căn cước công dân theo hướng ứng dụng thành tựu khoa học, kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, phù hợp với xu hướng của các nước trên thế giới.

Vì vậy, quy định sử dụng thẻ căn cước công dân theo công nghệ tiên tiến vừa bảo đảm bền, đẹp, chống làm giả, vừa có khả năng tích hợp nhiều thông tin cần thiết để góp phần đơn giản hóa giấy tờ cho công dân, từng bước thực hiện Chính phủ điện tử.

Theo đó, thẻ căn cước công dân (thay thế cho tên gọi "Chứng minh nhân dân"-CMND) sẽ là giấy tờ tùy thân có giá trị chứng nhận căn cước của công dân Việt Nam.

Dự thảo Luật quy định nội dung thẻ căn cước công dân phản ánh thông tin cơ bản về công dân phục vụ cho việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ của công dân nhưng vẫn bảo đảm giữ bí mật đời tư cá nhân.

Trên thẻ có thông tin về nơi thường trú của công dân và do đó, sau khi hoàn thành cơ sở hạ tầng và tích hợp đầy đủ dữ liệu về công dân, sổ hộ khẩu sẽ được loại bỏ. Trên thẻ căn cước công dân cũng có thông tin về họ và tên khai sinh, họ và tên gọi khác, ngày, tháng, năm sinh, giới tính, dân tộc. Các thông tin này được tích hợp từ cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư nên công dân có thể sử dụng thẻ Căn cước công dân để chứng minh các thông tin này trong việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ của công dân mà không cần phải sử dụng một số giấy tờ khác của công dân.

Mặt khác, trên thẻ căn cước công dân có số định danh cá nhân của mỗi người, giúp cho công dân thuận tiện khi giải quyết các thủ tục hành chính, thực hiện các giao dịch dân sự, giúp cơ quan, tổ chức kiểm tra, khai thác các thông tin về công dân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Về số thẻ căn cước công dân, nếu như trước đây, số CMND sẽ thay đổi khi công dân thay đổi nơi thường trú nên rất khó quản lý và có thể lặp lại ở người khác, thì nay dự thảo Luật quy định theo hướng số định danh cá nhân được sử dụng làm số thẻ căn cước công dân. Số định danh cá nhân là mã số công dân gồm 12 số tự nhiên, được xác lập từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư do Bộ Công an quản lý thống nhất trên toàn quốc, được cấp cho mỗi công dân Việt Nam và không lặp lại ở người khác, dùng để xác định dữ liệu cụ thể của một người trong cơ sở dữ liệu.

Về hạn sử dụng của thẻ căn cước công dân, dự thảo Luật quy định theo hướng: Đối với thẻ của người dưới 15 tuổi thì hạn sử dụng là từ khi cấp đến khi người đó đủ 14 tuổi; đối với thẻ của người từ 15 tuổi đến dưới 25 tuổi thì hạn sử dụng là 10 năm kể từ ngày cấp; đối với thẻ của người từ đủ 25 tuổi đến dưới 70 tuổi thì hạn sử dụng là 15 năm kể từ ngày cấp. Riêng đối với người từ 70 tuổi trở lên thì không xác định hạn sử dụng của thẻ.

Về người được cấp thẻ Căn cước công dân, đây là một bước tiến quan trọng so với quy định của pháp luật hiện hành khi Dự thảo Luật quy định cấp thẻ Căn cước công dân ngay từ khi làm thủ tục khai sinh để bảo đảm quyền công dân theo Hiến pháp năm 2013. Đồng thời, Luật không quy định hạn chế người được cấp thẻ Căn cước công dân, kể cả người đang bị tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành án phạt tù, đang chấp hành quyết định đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc, đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi của mình.

Dự thảo Luật cũng quy định một số nội dung nhằm loại bỏ các giấy tờ không cần thiết khi làm thủ tục cấp, đổi, cấp lại thẻ căn cước công dân. Theo đó, công dân đến làm thẻ căn cước công dân chỉ cần kê khai vào tờ khai cấp thẻ. Quy định này sẽ tạo thuận tiện hơn cho công dân để làm thủ tục.

Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Nguyễn Kim Khoa trình bày cho biết nhiều ý kiến thống nhất với dự thảo Luật và cho rằng việc cấp thẻ Căn cước công dân với mục tiêu tiến tới thực hiện quản lý dân cư bằng thẻ công dân điện tử cùng với việc xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cấp số định danh cá nhân sẽ khiến công tác quản lý dân cư trong tương lai được thực hiện đơn giản, thuận tiện cho công dân, thay thế được nhiều loại giấy tờ cá nhân hiện nay như giấy khai sinh, chứng nhận kết hôn, sổ hộ khẩu và những giấy tờ khác, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước.

Tuy nhiên, báo cáo thẩm tra đề nghị làm rõ cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn để xác định số định danh cá nhân gồm 12 chữ số gắn với quy mô dân số của Việt Nam và xác định thời điểm cấp số định danh cá nhân phù hợp để bảo đảm tính khả thi.

Một số ý kiến đề nghị rà soát các thông tin, tài liệu về công dân được quy định trong dự thảo Luật để vừa bảo đảm các thông tin cần thiết phù hợp với yêu cầu quản lý Nhà nước, vừa bảo đảm bí mật đời tư cá nhân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; nghiên cứu, phân loại những thông tin có tính chất ổn định hoặc ít biến động (như họ và tên, ngày tháng năm sinh, quê quán, dân tộc, tôn giáo…) với những thông tin ít ổn định, thường có sự thay đổi (như ảnh chân dung, nơi đăng ký thường trú, tình trạng hôn nhân…) để có biện pháp thu thập, cập nhật phù hợp.

Tính đến hết năm 2013, toàn quốc đã làm thủ tục và cấp được 68.124.934 Chứng minh nhân dân, đạt 96,6% so với tổng số người trong diện cấp Chứng minh nhân dân; trong đó, đổi 18.034.383 Chứng minh nhân dân, cấp lại 16.000.013 Chứng minh nhân dân.

Linh Đan