Tổng kết 10 năm thực hiện Pháp lệnh Dân số

Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Pháp lệnh Dân số. Ảnh VGP/ Từ Lương

Việt Nam bước vào giai đoạn “dân số vàng”

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cho biết, sau 10 năm thực hiện Pháp lệnh Dân số (PLDS), bức tranh dân số nước ta đã thay đổi căn bản. Trước khi PLDS 2003 ra đời, quy mô dân số nước ta năm 2002 là 79,54 triệu người, đến 1/4/2012 đạt 88,78 triệu người. Dự kiến, ngày 1/11/2013, dân số Việt Nam sẽ chính thức đạt mốc 90 triệu người. Như vậy mục tiêu Chiến lược Dân số và Sức khỏe sinh sản mà Chính phủ đặt ra đến năm 2015 quy mô không vượt quá 93 triệu người là khả thi.

Bên cạnh đó, số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ cũng giảm mạnh từ 6,3 con (1960) xuống còn 2,05 (2012); tuổi thọ bình quân của người dân cũng tăng từ 40 tuổi (1960) lên 73 tuổi (2012); tỷ lệ tăng dân số giảm từ 3,5% (1960) xuống chỉ còn 1,06% (2012).

Kết quả đạt được của công tác DSKHHGĐ góp phần quan trọng cho phát triển kinh tế-xã hội đất nước, cũng như thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ, tăng thu nhập bình quân đầu người, cải thiện đời sống nhân dân, giảm tình trạng đói nghèo, tăng cường bình đẳng giới.

Ông Tiến cho biết thêm, sau 4 năm thực hiện PLDS (2007), Việt Nam đã bước vào thời kỳ cơ cấu “dân số vàng” - thời kỳ chỉ xuất hiện một lần trong lịch sử phát triển nhân khẩu học của bất cứ quốc gia nào trên thế giới. Với hơn 61 triệu người (chiếm 69% tổng dân số) đang ở độ tuổi lao động, đây là một nguồn nhân lực rất lớn cho sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

Tuy vậy, công tác DSKHHGĐ cũng đã bộc lộ nhiều khó khăn, thách thức. Hiện nay, nước ta là quốc gia đông dân thứ 13 trên thế giới và thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á, tốc độ tăng dân số tuy đã giảm nhiều song quy mô dân số khá lớn. Chất lượng dân số thấp, tốc độ già hóa nhanh, mất cân bằng giới tính khi sinh là vấn đề nóng và tiếp tục tăng cao, nếu không được xử lý kiên quyết ngay bây giờ sẽ để lại những hệ lụy rất nặng nề về mặt xã hội, kinh tế thậm chí về an ninh chính trị…

Bên cạnh đó, việc mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn tiếp tục gia tăng. Đặc biệt, việc tận dụng cơ hội từ cơ cấu “dân số vàng” chưa được quan tâm và tận dụng đúng mức.

Thực tiễn cũng đang đặt ra nhiều vấn đề mới cần luật hóa để sớm được điều chỉnh, như: Chăm sóc và phát huy vai trò của người cao tuổi; phân bố, quản lý dân cư; di cư và đô thị hóa; nâng cao chất lượng dân số, hôn nhân đồng tính, mang thai hộ...

Hoàn thiện pháp luật dân số phù hợp với thời kỳ mới

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân khẳng định, Chính phủ luôn coi vấn đề duy trì và phát triển dân số là vấn đề có ý nghĩa quyết định tới sự phát triển bền vững của đất nước.

Bên cạnh việc chỉ rõ thành tựu nổi bật trong công tác dân số sau 10 năm thực hiện PLDS, Phó Thủ tướng đã nêu 4 hạn chế trong lĩnh vực này, đó là: Tỷ suất sinh không đồng đều; mất cân bằng giới tính khi sinh 112,3 bé trai/100 bé gái; tỷ suất trẻ dưới 5 tuổi chết không đồng đều (chủ yếu ở các tỉnh miền núi); hỗ trợ và chăm sóc người cao tuổi cũng không đồng đều.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: Trước yêu cầu phát triển mới, việc nâng cấp PLDS lên Luật Dân số là hết sức cần thiết, nhằm khắc phục hạn chế trong công tác dân số hiện nay và phù hợp với sự phát triển của đất nước. Phó Thủ tướng lưu ý, với chính sách về dân số, đặc biệt là việc xây dựng Dự thảo Luật Dân số, Bộ Y tế cần quan tâm đến kinh nghiệm trong lĩnh vực dân số ở một số nước như Phần Lan, Đức, Nhật Bản và Trung Quốc.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Y tế phối hợp với Bộ GDĐT xây dựng kế hoạch truyền thông, giáo dục nhận thức cho học sinh, sinh viên tôn trọng giá trị gia đình, không lệch lạc trong quan niệm về sinh sản. Giáo dục cho thế hệ trẻ hiểu: “Đất nước muốn phát triển bền vững thì dân số cũng phải ổn định và bền vững”.

Phó Thủ tướng giao Bộ Y tế xây dựng chính sách để khuyến khích, động viên những người trong độ tuổi sinh sản đẻ 2 con để góp phần duy trì giai đoạn “Dân số vàng” đến năm 2061. Đồng thời, Bộ LĐTBXH cần nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền sớm điều chỉnh tuổi nghỉ hưu của người lao động theo hướng tăng, để đảm bảo cơ cấu lao động hợp lý; xây dựng chính sách, duy trì những chế độ ưu đãi đối với những gia đình sinh 2 con.

Thay mặt Chính phủ Việt Nam, Phó Thủ tướng bày tỏ cảm ơn Quỹ Dân số Thế giới Liên Hợp Quốc đã hỗ trợ Việt Nam trong việc đạt được thành tựu về công tác dân số trong 10 năm qua.

Từ Lương