Năm học ‘đặc biệt’ với ngành giáo dục

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: VGP/Nhật Nam

Phát biểu khai mạc Hội nghị trực tuyến ngành giáo dục toàn quốc năm 2020, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh, năm học 2019-2020 là năm học “đặc biệt”, đầy khó khăn, thách thức đối với ngành giáo dục khi phải đối mặt và chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19, Bộ GD&ĐT đã thực hiện điều chỉnh kế hoạch năm học 2 lần và thời điểm kết thúc năm học chậm gần 2 tháng so với những năm học trước. Chính vì vậy, thời gian tổ chức Hội nghị toàn ngành được tổ chức muộn hơn so với các năm trước.

Năm học vừa qua, được sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và trực tiếp là Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, sự phối hợp hiệu quả của các ban, bộ, ngành Trung ương, các tỉnh, thành phố; sự ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân; đặc biệt là sự tâm huyết, trách nhiệm của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, sự cố gắng, nỗ lực của các em học sinh, sinh viên - toàn ngành giáo dục đã hoàn thành kế hoạch năm học 2019-2020, trong đó có nhiều kết quả tích cực.

“Chúng tôi mong muốn được nghe ý kiến phát biểu của các đại biểu, khách quý đánh giá về những thành tựu, kết quả của ngành giáo dục trong năm học vừa qua và trong giai đoạn 2016-2020, những tồn tại, hạn chế, bất cập trong quá trình triển khai các hoạt động của ngành, đặc biệt là đóng góp ý kiến để ngành giáo dục làm tốt hơn nhiệm vụ được giao trong thời gian tới, đóng góp nhiều hơn cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước” – Bộ trưởng bày tỏ.

Phát biểu tham luận tại Hội nghị, Bí thư Tỉnh ủy Yên Bái Đỗ Đức Duy nhất trí cao với những kết quả giáo dục trong năm học 2019-2020, giai đoạn 2016-2020 cả nước đã thực hiện rất nhiều nhiệm vụ quan trọng, trọng tâm bao trùm là đổi mới GD-ĐT. Đặc biệt trong năm học 2019-2020 trong bối cảnh chịu tác động nặng nề của dịch COVID-19, ngành đã điều hành linh hoạt để đảm bảo hoàn thành chương trình, kế hoạch của năm học, đồng thời rất nỗ lực để triển khai chương trình, sách giáo khoa lớp 1 mới theo Chương trình GDPT 2018.

“Chúng tôi cho rằng trong quá trình triển khai thực hiện còn một số điểm bất cập, nhưng đây là điều không tránh khỏi; cũng không vì thế mà chúng ta không ghi nhận vai trò, nỗ lực và công lao đóng góp rất lớn của ngành giáo dục và đào tạo từ Trung ương đến địa phương. Điểm nổi bật là chúng ta đã mạnh mẽ ứng dụng CNTT trong dạy và học để vừa đảm bảo phòng chống dịch COVID-19 an toàn, “tạm ngừng đến trường nhưng không dừng việc học”. Không chỉ TP lớn, những tỉnh miền xuôi mà cả miền núi, vùng cao như Yên Bái, Lào Cai… cũng áp dụng rất mạnh mẽ các giải pháp CNTT trong dạy học”, Bí thư Tỉnh ủy Yên Bái Đỗ Đức Duy nói.

Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Đức Trung nhận xét ngành giáo dục đã tham mưu có hiệu quả cho Chính phủ và Quốc hội ban hành Luật Giáo dục Đại học, Luật Giáo dục 2019, các Nghị định về phát triển giáo dục và đào tạo, đặc biệt đã triển khai có hiệu quả Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục; một trong những thành công lớn của của ngành là đã xây dựng được Chương trình giáo dục phổ thông 2018; đổi mới mạnh mẽ, với việc thực hiện một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa, góp phần thúc đẩy đổi mới, sáng tạo của các cơ sở giáo dục, tạo quyền chủ động và sáng tạo cho các địa phương thực hiện chương trình giáo dục. Lãnh đạo, chỉ đạo nhanh chóng, kịp thời, sâu sát, linh hoạt, giúp cho các địa phương bước đầu triển khai tốt chương trình Giáo dục phổ thông 2018, từ lớp 1.

Bên cạnh đó, đã lãnh đạo, chỉ đạo có hiệu quả và sáng tạo trong việc quy hoạch, sắp xếp hệ thống trường lớp, cơ sở giáo dục; xây dựng được mô hình xã hội hóa phát triển hệ thống các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú ở các vùng miền núi, dân tộc, vùng khó khăn, đáp ứng tốt nhu cầu học tập của nhân dân dân.

Cũng theo Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An, Bộ GD&ĐT đã lãnh đạo có hiệu quả các địa phương thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục, xây dựng trường chuẩn quốc gia. Lãnh đạo, chỉ đạo các địa phương tổ chức tốt, an toàn, nghiêm túc, có hiệu quả, chất lượng kỳ thi tốt nghiệp, kỳ thi trung học phổ thông quốc gia; học sinh Việt Nam đạt huy chương Vàng, Bạc, Đồng trong các kỳ thi quốc tế tăng nhanh.

Ngành giáo dục cũng là một trong những đơn vị ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả trong công tác chỉ đạo, điều hành, quản lý và tổ chức dạy học trực tuyến; góp phần thực hiện tốt cải cách hành chính, xấy dựng Chính phủ điện tử.

GS.TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội khẳng định: “Giáo dục đang đi đúng hướng và phù hợp với xu thế của thời đại. Việc này có ý nghĩa quan trọng”.

Đi vào một số kết quả cụ thể, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội nhắc đến đầu tiên là việc chúng ta đã ban hành một Chương trình giáo dục phổ thông bài bản, đầy đủ, khoa học nhất từ trước đến nay; chuyển đổi từ sách giáo khoa làm cơ sở sang chương trình làm cơ sở. Việc này ban đầu tạo ra một số lúng túng, khó khăn và Bộ GD&ĐT đã tổ chức tập huấn; nhưng chỉ trong một thời gian ngắn chưa khắc phục được ngay.

Việc quyết định tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2020 với 2 đợt thi cũng là phù hợp và rất cần thiết; trên cơ sở đó, các trường ĐH có thêm căn cứ để xét tuyển. Riêng với tuyển sinh sư phạm, GS Nguyễn Văn Minh cho rằng, với quy định ngưỡng bảo đảm chất lượng đầu vào, các trường sư phạm đã bắt đầu có cơ sở chọn thí sinh có năng lực để  đào tạo ra đội ngũ giáo viên tốt hơn. Bên cạnh đó, Nghị định 116 cũng là tín hiệu tích cực với hệ thống sư phạm.

“Trường ĐH Sư phạm Hà Nội năm nay, có ngành điểm trúng tuyển lên tới 28 điểm, để thấy việc tác động của chính sách là rất lớn” – GS Nguyễn Văn Minh chia sẻ.

GS Nguyễn Văn Minh đề xuất cần thực hiện sắp xếp hệ thống các trường, đặc biệt là hệ thống đào tạo sư phạm, cụ thể hóa Nghị định 116 để địa phương có thể đặt hàng các trường sư phạm trong đào tạo giáo viên. Đồng thời, cần quyết liệt hơn nữa trong bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục; chỉ riêng ngành Giáo dục không thể tự làm tốt nhất việc này nếu không có sự tham gia của các địa phương.

Cùng với đó, cần tập trung thực hiện kiên cố hóa trường, lớp học, nhà công vụ cho giáo viên; nơi phên dậu của đất nước cần đầu tư và ưu tiên hơn. “Việc có các chính sách tạo động lực cho đội ngũ là vô cùng quan trọng”, GS Nguyễn Văn Minh nêu quan điểm.

Các đại biểu tham dự Hội nghị trực tuyến ngành giáo dục toàn quốc năm 2020. Ảnh: VGP/Nhật Nam

Ông Trần Văn Tân – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, Quảng Nam đã và đang thực hiện sắp xếp, quy hoạch lại mạng lưới trường lớp và đội ngũ giáo viên, nhân viên. Quá trình sắp xếp, sáp nhập đã giảm 47 trường, 301 điểm trường và hơn 2000 biên chế. Chủ trương của địa phương trong sáp nhập trường học là ở đâu có học sinh thì ở đó có giáo viên, nhất là các địa bàn miền núi chứ không tiến hành sắp xếp cơ học nên đã nhận được sự đồng thuận cao.

Trong thời gian diễn ra dịch COVID-19, Quảng Nam đã nhanh chóng tổ chức triển khai dạy online hiệu quả. Mặc dù ngân sách tỉnh khó khăn nhưng địa phương vẫn triển khai Đề án hỗ trợ học phí cho học sinh thuộc diện khó khăn do ảnh hương nghiêm trọng bởi đại dịch COVID-19, hỗ trợ học phí cho học sinh thuộc diện khó khăn do ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch. Ngoài ra, Quảng Nam cũng triển khai Đề án hỗ trợ sữa học đường cho học sinh tiểu học 6 huyện miền núi cao với sự hỗ trợ 100% từ ngân sách của tỉnh để cải thiện dinh dưỡng, thể chất thu hút học sinh dến trường.

Liên quan đến khó khăn vướng mắc khi triển khai chương trình – sách giáo khoa lớp 1, địa phương với sự chủ công của ngành GD&ĐT đã chủ động tháo gỡ, không gây áp lực cho giáo viên.

Cơn bão số 9 vừa qua đã gây thiệt hại rất nặng nề cho tỉnh Quảng Nam, trong đó có ngành giáo dục. Hàng trăm điểm trường ở Quảng Nam bị tốc mái. Mặc dù đã chủ động cho học sinh nghỉ học trước 1,5 ngày để các trường chống bão nhưng bão quần hơn 6 tiếng đồng hồ đã gây nhiều tổn thất cho các trường học. Sau bão, các trường học và địa phương đã dồn lực khắc phục thiệt hại, một số trường đã giảng dạy bình thường. Tuy nhiên, vẫn có một số trường học, đầu tuần tới, học sinh mới đến trường trở lại do thiệt hại quá nặng nề. Quảng Nam rất mong Bộ GD&ĐT và các bộ, ngành, cơ quan Trung ương có hỗ trợ kịp thời để khắc phục thiệt hại về trường lớp, đồ dùng, thiệt bị dạy học.

Quảng Nam sẽ tổ chức thi tuyển giáo viên hằng năm để bổ sung giáo viên kịp thời. Tuy nhiên, đề nghị Bộ GD&ĐT và Bộ Nội vụ hạ thấp tiêu chuẩn, tiêu chí tuyển dụng để giải quyết khó khăn về nguồn tuyển. Với vùng đồng bào dân tộc miền núi thì giáo viên của bậc học mầm non có trình độ trung cấp, Tiểu học nên là giáo viên có trình độ cao đẳng. Quảng Nam có 9 huyện miền núi nên rất mong Bộ có quy định mở riêng đối với miền núi, khắc phục tình trạng số lượng đăng ký thi tuyển giáo viên thấp hơn chỉ tiêu tuyển dụng do khó khăn về nguồn tuyển.

Quảng Nam cũng đang xây dựng Đề án phát triển giáo dục miền núi, trong đó có sự đầu tư đặc biệt đến đội ngũ giáo viên, cấp dưỡng trường học bên cạnh sự đầu tư cơ sở vật chất, trường lớp.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ năm học 2020-2021 và những năm tiếp theo, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Ngô Văn Quý nêu rõ: Hà Nội đề nghị Bộ GD&ĐT phối hợp các bộ, ngành sớm ban hành văn bản quy định cụ thể về thiết bị tối thiểu, đồng bộ cho cả cấp học, có hướng dẫn định hướng để các địa phương chủ động rà soát, bố trí kinh phí đầu tư mua sắm, đảm bảo kịp thời, đồng bộ và tránh lãng phí.

Nghiên cứu, có văn bản hướng dẫn về tiêu chuẩn, nhiệm kỳ và thẩm quyền công nhận đối với hiệu trưởng các trường mầm non và phổ thông có vốn đầu tư nước ngoài; sớm ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của trường trung học tư thục.

Bộ GD&ĐT phối hợp với các bộ, ngành có liên quan, tham mưu trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định 138/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục. Theo đó, quy định mức xử phạt đối với một số sai phạm cụ thể, nhất là đối với hoạt động của các trung tâm ngoài nhà trường (trung tâm ngoại ngữ, tin học, bồi dưỡng kỹ năng sống, bồi dưỡng văn hóa…).

Bộ Nội vụ có hướng dẫn để đảm bảo việc giao đủ chỉ tiêu biên chế giáo viên đối với các cơ sở giáo dục công lập. Tham mưu với Chính phủ ban hành quy định về việc hợp đồng nhân viên làm công tác chuyên môn trong các cơ sở giáo dục khi thành lập mới hoặc khi có người nghỉ hưu, thôi việc, chuyển công tác chưa kịp thời tuyển dụng.

Theo Phó Chủ tịch UBND TPHCM Dương Anh Đức, TPHCM đồng thuận với những kết luận của Bộ GD&ĐT trong báo cáo tổng kết. Năm học vừa qua, cả nước gặp khó khăn do dịch COVID--19, tuy nhiên TPHCM cũng như các tỉnh, thành trong cả nước đều nỗ lực thực hiện tốt dạy và học với phương châm "tạm dừng đến trường nhưng không dừng học". Với sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, Kỳ thi tốt nghiệp THPT đã diễn ra trong hoàn cảnh không bình thường nhưng đã đạt kết quả tốt. 

Năm học vừa qua, TPHCM đã đạt nhiều kết quả đang ghi nhận: triển khai dạy học trực tuyến có hiệu quả, triển khai mô hình trường học thông minh, trong đó đẩy mạnh việc thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt trong các cơ sở giáo dục.

Trung bình 5 năm, TPHCM tăng 1 triệu dân, kéo theo việc tăng nhanh của số lượng học sinh. Tuy nhiên, Thành phố luôn nỗ lực cố gắng đảm bảo đủ chỗ học cho con em trên địa bàn không kể có hộ khẩu hay không có hộ khẩu. Năm học mới, ngành GD&ĐT TPHCM quyết tâm thực hiện tốt việc triển khai Chương trình GDPT 2018.

Nhật Nam