Sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên để phát triển bền vững

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng giao nhiệm vụ cho ngành TN&MT. Ảnh VGP/Nhật Bắc

Đó là một trong những yêu cầu nhiệm vụ được Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng giao cho ngành TN&MT tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2020 và 5 năm 2016-2020, triển khai nhiệm vụ năm 2021 và phương hướng nhiệm vụ các năm tiếp theo.

Từ bị động ứng phó sang chủ động giải quyết

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đánh giá cao những nỗ lực của ngành TN&MT trong năm 2020 và giai đoạn 2016-2020. Trong bối cảnh đầy khó khăn của dịch bệnh COVID-19 trên toàn thế giới, ngành TN&MT đã tập trung triển khai, thực hiện nhiều giải pháp tổng thể, hữu hiệu để quản lý chặt chẽ, phát huy các nguồn lực tài nguyên; bảo vệ môi trường và triển khai các giải pháp tổng thể để ứng phó với biến đổi khí hậu cho phát triển bền vững.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng trao tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho Bộ TN&MT. Ảnh VGP/Nhật Bắc

Phó Thủ tướng nêu rõ: “Về thể chế chính sách, toàn ngành đã chuyển một bước từ bị động khắc phục những hạn chế, khiếm khuyết sang chủ động tham mưu giải quyết các vướng mắc, gỡ bỏ điểm nghẽn, rào cản về cơ chế chính sách, qua đó giải phóng nguồn lực tài nguyên cho phát triển kinh tế-xã hội; tăng cường nâng cao chất lượng môi trường sống của người dân.”

Đặc biệt, chỉ tính riêng trong lĩnh vực đất đai, trong giai đoạn 2016-2020, đã chuyển dịch hơn 230.000 ha đất cho phát triển kết cấu hạ tầng, công nghiệp, dịch vụ, đô thị và nhà ở; đưa 926.000 ha đất chưa sử dụng vào sử dụng chủ yếu cho phát triển rừng. Ngành cũng đã nghiên cứu giải pháp trữ nước hiệu quả cho đồng bằng sông Cửu Long. Các giải pháp tổng thể về quản lý sử dụng bền vững tài nguyên nước đảm bảo an ninh nguồn nước được tập trung triển khai.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: “Đặc biệt, ngành TN&MT đã khắc phục được tình trạng xuất khẩu khoáng sản thô, khai thác khoáng sản không đi đôi với bảo vệ môi trường; thiết lập được hành lang pháp lý trong phối hợp xử lý vi phạm trong khai thác cát sỏi lòng sông”.

Phó Thủ tướng chúc mừng các tập thể được nhận Cờ thi đua của Bộ TN&MT. Ảnh VGP/Nhật Bắc

Phát triển kinh tế biển được thúc đẩy trên nền tảng tăng trưởng xanh, bảo tồn đa dạng sinh học, các hệ sinh thái biển và hội nhập quốc tế; khu vực ven biển đóng góp 60% GDP cả nước.

“Ứng phó với biến đổi khí hậu được chủ động triển khai cùng với công tác dự báo khí tượng thuỷ văn được tăng cường, hiện đại hoá, nâng cao chất lượng để tiệm cận với các nước tiên tiến trong khu vực, qua đó góp phần giảm thiểu thiệt hại của thiên tai nhờ dự báo sớm, chính xác, kịp thời cảnh báo các hiện tượng thời tiết cực đoan”, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng chia sẻ.

Bên cạnh những thành công, Phó Thủ tướng cũng chỉ rõ những tồn tại, hạn chế cần khắc phục. Trước hết là tình trạng suy thoái, suy giảm tài nguyên đất đai đang diễn ra ở nhiều nơi, nhu cầu sử dụng tài nguyên nước, tài nguyên biển ngày càng gia tăng để đáp ứng yêu cầu phát triển. Tình trạng quản lý, sử dụng đất đai lãng phí, thất thoát tài sản nhà nước trong lĩnh vực đất đai chưa được kiểm soát chặt chẽ, chưa được khắc phục triệt để.

Tình trạng ô nhiễm môi trường, đặc biệt ở các đô thị lớn, liên quan đến khí thải của ô tô, xe máy. Ô nhiễm môi trường các đô thị lớn ngày càng nghiêm trọng do ùn tắc giao thông, sự gia tăng của các phương tiện cá nhân. Ô nhiễm làng nghề, lòng sông do quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đang diễn ra mạnh nhưng đổi mới công nghệ chưa theo kịp. Ngay cả tại nông thôn, càng nơi phát triển sản xuất thì nguy cơ ô nhiễm lại càng cao.

Công tác thu gom xử lý rác thải còn nhiều bất cập, dẫn đến khiếu kiện đông người, kéo dài. Bộ phải phối hợp các bộ ngành cùng xử lý.

Quản lý chặt chẽ, nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài nguyên

Nhìn nhận về định hướng phát triển thời gian tới, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng khẳng định, năm 2021 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm tiến hành Đại hội lần thứ XIII của Đảng; năm đầu quán triệt và tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội, trong đó có Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025 và Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045; năm tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp. Nhất là trong thời điểm hiện nay, khi dịch COVID-19 vẫn đang phức tạp, chưa có điểm dừng, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế toàn cầu.

Ảnh VGP/Nhật Bắc

Trên cơ sở đó, Phó Thủ tướng yêu cầu: “Ngành TN&MT phải quản lý chặt chẽ và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài nguyên, nhất là đất đai. Đất đai tính theo giá thị trường nhưng vẫn phải có sự hỗ trợ của nhà nước. Đất đai cho người dân nghèo, cho khu vực khó khăn, cho khu công nghiệp, cho nhà ở xã hội thì được nhà nước hỗ trợ.”

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng yêu cầu thực hiện nghiêm và nâng cao chất lượng đánh giá tác động môi trường, môi trường chiến lược. Chủ động phòng ngừa, kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm môi trường, xử lý dứt điểm các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Phó Thủ tướng nêu rõ: “Kiểm soát tốt các tác động đến môi trường của các dự án khai thác tài nguyên, chủ động phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt quan tâm đến những dự án lớn, công nghệ phức tạp và có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao.”

Ảnh VGP/Nhật Bắc

Bộ TN&MT cũng cần chủ động giám sát, ứng phó có hiệu quả với biến đổi khí hậu; phát triển kinh tế xanh, ít chất thải, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, carbon thấp; khuyến khích phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn. Đặc biệt có giải pháp giảm thiểu những rủi ro do biến đổi khí hậu gây ra, nhất là khô hạn tại Tây Nguyên, Nam Trung Bộ, xâm nhập mặn, sạt lở tại đồng bằng sông Cửu Long, ngay cả các khu vực phía bắc. Ứng phó với thiên tai, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản mà thiên tai gây ra.

Tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách

Về các nhiệm vụ cụ thể, ngay trong năm 2021, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật liên quan đến ngành tài nguyên, môi trường, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để quản lý chặt chẽ, phát huy nguồn lực tài nguyên; bảo vệ môi trường; ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Phó Thủ tướng yêu cầu: “Tập trung tổng kết đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW của BCH Trung ương khóa XI về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới. Trên cơ sở đó, đề xuất các nội dung cần sửa đổi, bổ sung để làm cơ sở cho BCH Trung ương ban hành Nghị quyết mới làm định hướng sửa đổi căn bản, toàn diện Luật Đất đai năm 2013.”

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng cần nhanh chóng tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/TW ngày 25/4/2011 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược khoáng sản và Luật Khoáng sản. Xây dựng, trình ban hành đồng bộ các văn bản quy định chi tiết Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) đúng tiến độ đề ra. Rà soát, hoàn thiện các quy định của pháp luật về tài nguyên nước, quản lý tổng hợp biển và hải đảo.

“Khẩn trương rà soát, hoàn thành các quy hoạch quốc gia, quy hoạch ngành TN&MT: Quy hoạch sử dụng đất đai quốc gia và Quy hoạch không gian biển quốc gia. Đây là 2 quy hoạch lớn, cần tập trung thực hiện. Các Quy hoạch quốc gia phải đảm bảo tính tổng hợp, đồng bộ, khả thi trong triển khai thực hiện”, Phó Thủ tướng nêu rõ.

Cùng với đó là thực hiện các quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch tài nguyên và môi trường vùng bờ, quy hoạch bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học, quy hoạch tài nguyên nước quốc gia và các lưu vực sông. Trên cơ sở quy hoạch, Bộ TN&MT chủ động phối hợp với các bộ, các địa phương để xây dựng kế hoạch thực hiện quy hoạch giai đoạn 2021-2030, kế hoạch đầu tư công trung hạn, trong đó xác định rõ cơ cấu nguồn vốn, vốn ngân sách, FDI, DDI và các nguồn vốn khác phù hợp với từng dự án cụ thể để huy động.

Phó Thủ tướng yêu cầu: “Tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong thực thi pháp luật, quản lý, sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Tập trung tăng cường quản lý đối với đất đai có nguồn gốc từ các nông, lâm trường quốc doanh. Tập trung rà soát xử lý tình trạng dự án chậm triển khai ở địa phương. Tiếp tục đẩy mạnh việc cấp Giấy chứng nhận đối với diện tích còn lại cần phải cấp; nâng cao chỉ số tiếp cận đất đai.”

Đối với tài nguyên nước, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng yêu cầu tập trung triển khai tổng kiểm kê tài nguyên nước quốc gia. Xây dựng chiến lược quốc gia về an ninh nguồn nước, quy hoạch tài nguyên nước quốc gia và các lưu vực sông. Đẩy mạnh công tác lập và cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước, công bố vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong hoạt động khoáng sản, xử lý nghiêm, triệt để tình trạng khai thác khoáng sản trái phép; thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh “Chú trọng thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển, kết hợp chặt chẽ với bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền biển, đảo, tài nguyên, môi trường biển; phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, nâng cao đời sống nhân dân vùng biển, đảo. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật trên biển, bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Đẩy mạnh phát triển và nâng cao hiệu quả các ngành kinh tế biển. Phát triển các khu kinh tế, khu công nghiệp và các đô thị ven biển.”

Triển khai hiệu quả Luật Bảo vệ môi trường

Cũng trong năm 2021, ngành TN&MT cần nhanh chóng chuẩn bị các điều kiện, nguồn lực cần thiết cho triển khai Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 để các quy định mới của Luật có thể đi vào thực tiễn cuộc sống.

“Nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí GDP xanh cho nền kinh tế để giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường trong thu hút các dự án đầu tư. Tập trung quản lý môi trường các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làng nghề; kiểm soát sác nguồn thải lớn, phòng ngừa các nguy cơ ô nhiễm, sự cố môi trường”, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh.

Tiếp tục hiện đại hóa, nâng cao chất lượng dự báo, đa dạng hoá sản phẩm khí tượng thuỷ văn phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, nhất là dự báo xa; dự báo, cảnh báo kịp thời các hiện tượng thời tiết, thủy văn cực đoan, nguy hiểm phục vụ phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai.

Phó Thủ tướng yêu cầu: “Tích hợp bản đồ phân vùng tai biến địa chất, trượt lở với dữ liệu khí tượng thủy văn, lớp phủ thực vật để phân vùng, dự báo, cảnh báo nguy cơ thiên tại lũ ống, lũ quét, sạt lở ở mức độ chi tiết hơn. Từ đó, xây dựng lại quy hoạch phân bổ dân cư vùng núi, vùng cao…”

Bộ TN&MT cần nghiên cứu xây dựng chương trình, giải pháp tổng thể để phát triển bền vững, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu. Cập nhật Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu cho giai đoạn mới; lồng ghép vào quy hoạch, kế hoạch phát triển của quốc gia, từng địa phương.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng yêu cầu đổi mới, chấn chỉnh công tác bảo vệ, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực quản lý tài nguyên, môi trường, phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu."Bộ cần chuyển hoạt động thanh tra kiểm tra từ tiền kiểm sang hậu kiểm, trong đó tăng cường thanh tra đột xuất các hoạt động khai thác tài nguyên. Đấu tranh, ngăn chặn và xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm pháp luật về tài nguyên và môi trường, đẩy lùi tình trạng ô nhiễm môi trường, suy thoái tài nguyên và suy giảm đa dạng sinh học".

Bộ TN&MT tiếp tục chủ động, tích cực hợp tác quốc tế trong việc chia sẻ thông tin, phối hợp nghiên cứu, quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững các nguồn tài nguyên, bảo đảm an ninh sinh thái, an ninh môi trường, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời giảm thiểu các tác động bất lợi từ quá trình toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế. Thực hiện các cam kết quốc tế, góp phần cùng cộng đồng quốc tế ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ hệ sinh thái toàn cầu.

Cũng trong dịp này, thay mặt Chính phủ; Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã trao tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho Bộ TN&MT vì Sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và Bảo vệ Tổ quốc.

Nhật Bắc