Để hiện thực hóa 5.000 km cao tốc trong 10 năm tới

Cao tốc La Sơn - Túy Loan (Thừa Thiên Huế - Đà Nẵng) dự kiến thông xe vào cuối quý II/2021. Ảnh:VGP/PT

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đã liên tục chủ trì các cuộc họp với các bộ, ngành, cơ quan liên quan từng bước thống nhất các nội dung nhằm sớm hoàn thiện dự thảo báo cáo để Chính phủ trình Bộ Chính trị, Quốc hội xem xét cho ý kiến trong thời gian tới.

Đầu tư hàng loạt tuyến cao tốc mới

Trong kỳ trung hạn giai đoạn 2021-2025, Chính phủ đang chỉ đạo tập trung huy động nguồn lực đầu tư hoàn thành 871 km cao tốc để đến năm 2025, cả nước có khoảng 2.950 km đường bộ cao tốc và phấn đấu khởi công mới khoảng 1.176 km.

Cụ thể, một số dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc-Nam phía đông (hoàn thành 375 km, khởi công 387 km); khu vực phía bắc đưa vào khai thác 2 tuyến dài 74 km (Cửa khẩu Hữu Nghị-TP. Lạng Sơn, Chợ Mới-Bắc Kạn) và khởi công 4 tuyến cao tốc dài 337 km (Vành đai 4 TP. Hà Nội, Hòa Bình-Mộc Châu, Đồng Đăng-Trà Lĩnh, tuyến nối Hà Giang với cao tốc Nội Bài-Lào Cai).

Đối với khu vực miền Trung và Tây Nguyên, giai đoạn 2021-2025 sẽ hoàn thành 2 tuyến cao tốc dài 139 km (Hòa Liên-Túy Loan, Dầu Giây-Tân Phú-Bảo Lộc) và khởi công tuyến cao tốc Buôn Ma Thuột-Vân Phong dài 105 km.

Khu vực phía nam hoàn thành 2 tuyến cao tốc dài 147 km (Biên Hòa-Vũng Tàu, Chơn Thành-Đức Hòa) và khởi công 3 tuyến mới dài 194 km (Vành đai 3 TPHCM, TPHCM-Mộc Bài, TPHCM-Chơn Thành).

Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long hoàn thành 3 tuyến dài 136 km (Mỹ An-Cao Lãnh, Cao Lãnh-Rạch Sỏi, An Hữu-Cao Lãnh) và khởi công 2 tuyến cao tốc dài 153 km (Châu Đốc-Cần Thơ, Sóc Trăng-Trần Đề).

Để đạt mục tiêu có khoảng 5.000 km vào năm 2030, ngoài việc hoàn thành 1.176 km khởi công trong giai đoạn 2021-2025, cần đầu tư hoàn thành thêm tối thiểu 874 km đường bộ cao tốc.

Trong đó, Chính phủ đặt ra kế hoạch khu vực phía Bắc đầu tư hoàn thành 3 tuyến dài 363 km (Mộc Châu-Sơn La, Phú Thọ-Chợ Bến, Vành đai 5 TP. Hà Nội); khu vực miền Trung và Tây Nguyên đầu tư hoàn thành 3 tuyến dài 299 km (Vinh-Thanh Thủy, Quy Nhơn-Pleiku, Bảo Lộc-Liên Khương).

Khu vực phía nam đầu tư hoàn thành 2 tuyến dài 170 km (Vành đai 4 TPHCM và Gò Dầu-Xa Mát); khu vực Đồng bằng sông Cửu Long hoàn thành 2 tuyến dài 207 km (Hà Tiên-Rạch Giá và Hồng Ngự-Trà Vinh).

“Để bảo đảm hoàn thành mục tiêu đến năm 2030 có 5.000 km cao tốc, Chính phủ đã xây dựng kế hoạch, mục tiêu trong từng thời kỳ trung hạn làm cơ sở cân đối nguồn lực và tổ chức thực hiện. Ngoài ra, căn cứ vào nhu cầu phát triển kinh tế và khả năng cân đối nguồn lực, sẽ kêu gọi đầu tư thêm một số tuyến cao tốc thuộc khu vực miền Trung, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long”, đại diện Bộ GTVT cho biết.

Dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam phía đông đoạn Mai Sơn-QL45 đang thi công. Ảnh: VGP/PT

Thu hút nguồn lực ngoài ngân sách

Đại diện Vụ Đối tác công-tư (PPP - Bộ GTVT) cho biết, nhu cầu vốn để thực hiện các dự án cao tốc trong kỳ trung hạn giai đoạn 2021-2025 cần khoảng 350.936 tỷ đồng, trong đó ngân sách Nhà nước khoảng 219.523 tỷ đồng, vốn huy động ngoài ngân sách khoảng 131.413 tỷ đồng.

Đối với nguồn ngân sách Nhà nước, Chính phủ đã giao các địa phương cân đối nguồn, chủ trì thực hiện 37.168 tỷ đồng, ngân sách Trung ương cần bố trí 182.355 tỷ đồng, trong đó đã cân đối được 138.000 tỷ đồng, đang còn thiếu khoảng 44.355 tỷ đồng.

Trong khi đó, nhu cầu vốn để thực hiện các dự án cao tốc trong kỳ trung hạn 2026-2030 khoảng 395.670 tỷ đồng, gồm: Ngân sách Nhà nước 209.164 tỷ đồng, huy động ngoài ngân sách 186.506 tỷ đồng.

Đối với nguồn vốn ngân sách, Vụ PPP cho biết, sẽ sử dụng nguồn lực Nhà nước phân bổ theo đầu tư công trung hạn, cân đối bổ sung từ nguồn vượt thu, nguồn dự phòng đầu tư công, nguồn vốn cân đối từ ngân sách địa phương. Đồng thời, sử dụng nguồn thu phí trên các tuyến đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư, các nguồn tài trợ, vay ưu đãi vốn ODA để đầu tư và cơ quan thẩm quyền xem xét tăng tỷ trọng nguồn vốn ngân sách cho lĩnh vực đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông trong giai đoạn tới.

Đối với nguồn vốn huy động, Bộ GTVT đề xuất Chính phủ hình thành gói tín dụng để hỗ trợ vay vốn cho các dự án giao thông đầu tư theo hình thức PPP và bổ sung các dự án đường bộ cao tốc vào đối tượng được vay vốn tín dụng ưu đãi theo quy định tại Nghị định 32/2017 về tín dụng đầu tư của Nhà nước và mở rộng cho một số ngân hàng thương mại cổ phần. Ngoài ra, cơ quan có thẩm quyền cần ban hành một số cơ chế, chính sách để thực hiện như: Nâng mức vốn Nhà nước tham gia dự án PPP lên trên 50% tổng mức đầu tư dự án (Luật PPP quy định vốn góp của Nhà nước không vượt quá 50%); kết hợp sử dụng nguồn ngân sách Trung ương và địa phương… nhằm bảo đảm tính khả thi trong triển khai thực hiện.

Trước đó, ngày 26/4/2021, tại phiên họp Thường trực Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá Bộ GTVT rất cố gắng, trong thời gian ngắn đã tích cực chuẩn bị phương án đầu tư dự án cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2021-2025. Để bảo đảm hoàn thành dự án, phát huy hiệu quả đầu tư, Bộ GTVT khẩn trương hoàn thiện tờ trình Bộ Chính trị về chủ trương triển khai thực hiện mục tiêu “Đến năm 2030, phấn đấu cả nước có khoảng 5.000 km đường cao tốc” và chủ trương đầu tư dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam cho giai đoạn này. Thủ tướng lưu ý, các chủ trương này phải được lấy ý kiến Đảng đoàn Quốc hội, Ban Kinh tế Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng, Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính… trước khi báo cáo Ban cán sự Đảng Chính phủ xem xét thông qua. Sau đó sẽ trình Bộ Chính trị cho ý kiến làm cơ sở trình Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV (tháng 7 tới).