Kiểm soát tốt hơn phân bón, thuốc bảo vệ thực vật trên thị trường

Đại biểu Trần Văn Cường nêu lên thực tế là qua các cuộc tiếp xúc, cử tri đã phản ánh với Quốc hội về việc kinh doanh và sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đang diễn ra khá phức tạp như kinh doanh phân bón, thuốc bảo vệ thực vật chung với các hàng hóa khác; phân bón, thuốc bảo vệ thực vật giả, kém chất lượng và có loại cấm sử dụng ở Việt Nam; lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp.

Hiện nay, mỗi năm Việt Nam sử dụng thuốc bảo vệ thực vật vào sản xuất nông nghiệp với số lượng khá lớn, khoảng 100.000 tấn/năm, trung bình mỗi người dân sử dụng khoảng 1 kg thuốc bảo vệ thực vật mỗi năm. Việc lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và công tác thu gom bao bì thuốc bảo vệ thực vật chưa tốt đã gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, gây ô nhiễm tài nguyên đất, nước sinh hoạt, môi trường sống, mất cân bằng hệ sinh thái nông nghiệp, mất an toàn vệ sinh thực phẩm, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân và gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Đặc biệt, nông sản Việt Nam đang dần mất tính cạnh tranh trên thị trường nội địa cũng như xuất khẩu do chất lượng kém.

Đồng thời, việc lạm dụng phân bón vô cơ, thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất độc hại đã và đang phá vỡ cấu trúc hệ sinh thái tự nhiên, đánh mất hình ảnh một nền nông nghiệp chất lượng mà chúng ta quyết tâm tổ chức triển khai trong thời gian qua.

Nguyên nhân của tình trạng sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tràn lan theo đại biểu Trần Văn Cường là do: Thứ nhất, chế tài đối với các hành vi của người sản xuất và người buôn bán, sử dụng chưa đủ sức răn đe. Một bộ phận người dân không được truyền thông đầy đủ tác hại của các loại hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật đã lạm dụng, gây tổn hại cho sức khỏe người tiêu dùng và cho chính bản thân mình.

Thứ hai, danh mục chất cấm chưa được đồng bộ giữa các ngành, lĩnh vực, có những hoạt chất bị cấm trong lĩnh vực này nhưng lại được phép sử dụng trong lĩnh vực khác, dẫn đến việc sử dụng tràn lan, khó kiểm soát và khó quản lý.

Thứ ba là chưa mạnh dạn áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc để liên thông dữ liệu từ người sản xuất đến tiêu dùng, đến cơ quan chuyên môn quản lý nhà nước. Bên cạnh đó, chưa có quy định rõ ràng về truy xuất nguồn gốc đối với các nông sản lưu thông trên thị trường, nhất là thị trường nội địa.

Từ thực trạng trên, Đại biểu nêu lên 5 kiến nghị. Cụ thể, thứ nhất, cần có sự đồng bộ giữa các ngành, lĩnh vực trong việc quy định về danh mục cũng như phương pháp quản lý và kiểm soát các hóa chất độc hại trên thị trường.

Thứ hai là tăng cường chế tài đối với các hành vi vi phạm về sản xuất, mua bán và kinh doanh phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Nếu không có sự răn đe mạnh mẽ thì nông sản của Việt Nam sẽ mất luôn ưu thế cạnh tranh trên thị trường, đặc biệt hậu quả nặng nề đến sức khỏe người dân, ảnh hưởng đến giống nòi của dân tộc ta.

Thứ ba, thực hiện thí điểm việc áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc và quản lý chặt chẽ chất lượng đối với các mặt hàng nông sản vào các thành phố lớn, có sức tiêu thụ cao.

Thứ tư, đầu tư mạnh vào nghiên cứu các chế phẩm để thay thế dần các chất hóa học có nguy cơ gây hại cho sức khỏe con người.

Thứ năm, ban hành những quy định, chế tài để bảo đảm thực thi trách nhiệm của cá nhân, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực phân bón và thuốc bảo vệ thực vật.

“Để thực hiện được những vấn đề trên, ban đầu sẽ gặp rất nhiều khó khăn để thay đổi nhận thức của người dân, nhưng không còn con đường nào khác hơn nữa là phải mạnh dạn giúp người dân thay đổi nhận thức, giúp họ hiểu được tầm quan trọng của bảo vệ sức khỏe cho cá nhân, gia đình và đồng bào mình, giữ gìn cấu trúc hệ sinh thái tự nhiên cho các thế hệ tương lai”, đại biểu Trần Văn Cường bày tỏ.

Giải trình về vấn đề được đại biểu Quốc hội đề cập, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, những năm trước đây, 1 năm chúng ta nhập 120.000 tấn thuốc bảo vệ thực vật, đến năm 2019 vừa qua, chúng ta chỉ còn nhập 75.000 tấn và trong đó 20% là thuốc sinh học. Đây là quyết tâm chung, đồng thời nước ta cũng giảm số danh mục và số thuốc thương phẩm.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cũng thừa nhận, vẫn còn rất nhiều hạn chế trong lĩnh vực này. Bộ trưởng nhấn mạnh, tới đây cần phải tiếp tục hoàn chỉnh hơn, kể cả thể chế chặt hơn, chế tài chặt hơn, hướng dẫn tốt hơn để vận hành một nền nông nghiệp đúng hướng là phát triển nhưng phải bền vững, dinh dưỡng cao và sạch để tăng cường xuất khẩu.