80 năm ngành GTVT và sứ mệnh tiên phong 'đi trước mở đường'

Sáng nay (26/8), Bộ Xây dựng tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành giao thông-vận tải (28/8/1945 - 28/8/2025).

Giao thông tốt thì mọi việc dễ dàng

Xúc động ôn lại chặng đường phát triển vẻ vang của ngành giao thông vận tải (GTVT), Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết, ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, ngày 28/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chính thức ký quyết định thành lập Bộ Giao thông Công chính thuộc Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Năm 1946, trong chỉ thị "Công việc khẩn cấp bây giờ" của chính quyền mới, Hồ Chủ tịch đã nhấn mạnh sự cần thiết của công tác GTVT: "Giao thông là mạch máu của tổ chức. Giao thông tốt thì mọi việc đều dễ dàng. Giao thông xấu thì các việc đình trệ".

Trong suốt những năm tháng cả đất nước bước vào hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ để giành độc lập và hai cuộc chiến tranh biên giới bảo vệ chủ quyền quốc gia, ngành GTVT đã đảm nhận một sứ mệnh thiêng liêng: Mở đường, giữ đường, chở cả Tổ quốc trên vai. Hàng vạn cán bộ, kỹ sư, công nhân viên ngành GTVT đã trở thành chiến sĩ, góp phần làm nên chiến thắng bằng những con đường xuyên núi, vượt sông, bám trụ giữa mưa bom bão đạn.

Huyền thoại Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh là minh chứng sống động nhất. Đó là gần 20 vạn con người ngành giao thông bám mặt đất, cõng đất đá mở đường, giữ cho mạch vận tải thông suốt suốt dọc chiều dài đất nước.

Những vách đá dọc đường 20 Quyết Thắng và trong tâm khảm của mỗi chúng ta sẽ mãi mãi khắc ghi những cái tên thân thương của hơn 500 liệt sĩ thanh niên xung phong cũng như tại Ngã ba Đồng Lộc, 10 nữ thanh niên xung phong tuổi đôi mươi đã hiến trọn tuổi xuân để giữ cho từng đoàn xe ra mặt trận.

Trong ngành đường sắt, đường bộ, đội ngũ kỹ sư, công nhân đã nêu cao tinh thần "Sống bám cầu, bám đường, chết kiên cường dũng cảm", "Qua sông không cầu, chạy tàu không ga", "Địch phá ta sửa, địch phá ta cứ đi".

Trên từng mét đường đều thấm đẫm mồ hôi và máu của các đơn vị thanh niên xung phong hy sinh, bảo đảm cho từng đoàn xe vận chuyển những chuyến hàng và những đoàn quân xuôi về phương Nam. Điển hình như: Đội sửa chữa cầu Hàm Rồng, Tổ lái máy 424, Đội nữ công nhân cầu đường C9, các anh Đỗ Văn Đức, Trần Văn Mãn, Nguyễn Văn Hiếu…

Toàn ngành đường sắt có hàng nghìn liệt sĩ và hơn 3.000 thương binh. Đặc biệt, đó là Bí thư Đảng ủy Tổng cục Đường sắt Trần Quang Sơn đã hy sinh anh dũng khi làm nhiệm vụ chỉ huy sửa chữa cầu Cun bị bom Mỹ đánh phá đêm 19/5/1965. Kỹ sư Phạm Văn Trí - người đã hy sinh khi sửa ray giữa bom đạn tại ga Đồng Hới - vẫn âm thầm làm việc để những đoàn tàu không ngừng lăn bánh ra tiền tuyến.

Trên biển cả bao la, những con "tàu không số" đã bí mật vượt trùng khơi, bất chấp nguy hiểm, vận chuyển vũ khí chi viện chiến trường miền Nam. Tuyến vận tải biển bí mật - Đường Hồ Chí Minh trên biển trở thành huyền thoại trong kháng chiến chống Mỹ. Những con tàu không số, ngụy trang thành tàu cá, tàu buôn, vượt phong tỏa khốc liệt của hải quân và không quân Mỹ, chở hàng nghìn tấn vũ khí, lương thực, thuốc men và cán bộ từ miền Bắc vào chiến trường miền Nam.

Nhiều thủy thủ, thuyền trưởng đã lập chiến công và hy sinh anh dũng. Tiêu biểu là Anh hùng Nguyễn Phan Vinh, thuyền trưởng tàu 235, đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng để bảo toàn bí mật và không để tàu rơi vào tay địch.

Trong lĩnh vực hàng không, các cán bộ, chiến sỹ ngành hàng không dân dụng đã vượt mọi khó khăn về thiếu thốn cơ sở vật chất, nhiều sân bay bị đánh phá, thực hiện hàng nghìn chuyến bay trong lửa đạn, hạ cánh trong hiểm nguy để vận chuyển an toàn hàng viện trợ từ các nước anh em xã hội chủ nghĩa.

Nhiều chuyến bay được thực hiện trong bão lửa đã đưa vận chuyển vũ khí lương thực, thuốc men cho chiến trường miền Nam, đưa các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước tham dự các sự kiện ngoại giao quốc tế, thực hiện các nhiệm vụ bí mật và tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975.

'Xẻ núi, bắc cầu' khôi phục hàng vạn km đường sau chiến tranh

Tiếp nối dòng ký ức, theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, sau ngày đất nước thống nhất, ngành GTVT bước vào một cuộc chiến mới - cuộc chiến kiến thiết trong gian khó (1975-2000). Cơ sở hạ tầng bị tàn phá nghiêm trọng, phương tiện thô sơ, nhân lực thiếu thốn… Song, với tinh thần "xẻ núi, bắc cầu", toàn ngành đã miệt mài khôi phục hàng vạn kilomet đường bộ, đường sắt, bến cảng, sân bay.

Từ năm 1986-1995, đất nước vẫn bị bao vây cấm vận, ngân sách Nhà nước hết sức khó khăn, ngành đã tập trung chủ yếu nguồn lực cho công tác duy tu bảo dưỡng để đảm bảo an toàn giao thông và triển khai xây dựng một số công trình thực sự cấp bách, có tầm vóc lớn như: Cầu Rào, Niệm, An Dương (Hải Phòng) cầu Bo (Thái Bình) là cầu bê tông dự ứng lực thi công bằng công nghệ lắp hẫng, cầu Thăng Long, Chương Dương, Yên Bái, Đò Quan, Bến Thủy, Việt Trì, Phong Châu… bằng dàn thép.

Tuyến đường sắt Thống nhất nối liền Bắc - Nam sau 30 năm gián đoạn được khôi phục và đặt tên là tuyến Đường sắt Thống Nhất; Tuyến đường sắt Đông Anh - Thái Nguyên được xây dựng mới là công trình đường sắt đầu tiên hoàn toàn do Việt Nam thực hiện.

Cảng Hải Phòng nhanh chóng được sửa chữa, nâng cấp. Hàng vạn cán bộ, kỹ sư, công nhân miệt mài khôi phục thiết bị, luồng lạch, bến bãi, duy trì vận tải thủy như huyết mạch Bắc - Nam. Hàng hải, đường thủy nội địa Việt Nam, hàng không cũng nhanh chóng chuyển mình từ khôi phục sau chiến tranh sang hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.

"Trong giai đoạn đất nước đã ăn no, mặc ấm như hiện nay, thật khó có thể hình dung một giai đoạn thắt lưng, buộc bụng thật khó khăn, những cán bộ, công nhân viên ngành giao thông vận tải đã phải xa gia đình, dấn thân vào nơi rừng xanh núi đỏ, gom từng cân sắt, cân nhựa đường để khôi phục từng tuyến đường bị tàn phá nặng nề do chiến tranh. Đây chính là những đóng góp quan trọng của ngành giao thông vận tải giúp đất nước vượt qua vết thương chiến tranh, tạo dựng nền tảng quan trọng cho giai đoạn tăng tốc, đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa, xây dựng một Việt Nam giàu mạnh trong thế kỷ XXI", Bộ trưởng nói.

Có mặt ở mỗi công trường, đi trên mỗi cung đường, Bộ trưởng bày tỏ sự tự hào khi chứng kiến từ sự phụ thuộc vào các đơn vị nước ngoài trong thiết kế đến thi công, trải qua quá trình học hỏi không ngừng bằng khát vọng, ý chí và nghị lực, giờ đây, kỹ sư, tư vấn Việt Nam đã làm chủ công nghệ từ thiết kế đến thi công, làm nên nhiều công trình quy mô lớn. Từ vai trò chủ đạo của các doanh nghiệp nhà nước, có những tập đoàn lớn sẵn sàng đứng lên làm những công trình trọng điểm của đất nước.

"Chúng ta có quyền tự hào, lịch sử ghi nhận những thành tựu của ngành giao thông vận tải luôn đi cùng lịch sử và hành trình phát triển của đất nước. Thực hiện mục tiêu tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, kể từ ngày 01/3/2025, Bộ GTVT được hợp nhập với Bộ Xây dựng với kỳ vọng, không gian phát triển mới. Thế nhưng, có một điều chắc chắn, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, sứ mệnh "đi trước mở đường" của ngành giao thông vận tải vẫn còn nguyên vẹn, được tiếp nối dựng xây trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc", Bộ trưởng khẳng định.

Cũng tại Lễ kỉ niệm, nguyên Bộ trưởng Bộ GTVT Hồ Nghĩa Dũng chia sẻ: Trong bối cảnh toàn ngành bước vào nhiệm vụ mới, tình hình mới, lễ kỷ niệm hôm nay thể hiện văn hóa tri ân đối với lịch sử, các thế hệ cán bộ, kỹ sư, công nhân của ngành. 

Tự hào về những kết quả ngành đạt được, nguyên Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng cho rằng: Từ đường mòn, cây cầu tạm bợ, dịch vụ vận tải thô sơ, chúng ta từng bước xây dựng hạ tầng hiện đại, hình thành mạng lưới kết nối đa phương thức.

"Mỗi chuyến xe đi, mỗi chuyến tàu rời bến cảng, mỗi chuyến bay cất cánh đều là những hy sinh thầm lặng, phía sau đó là nước mắt, mồ hôi thấm đẫm. Song, tinh thần "đi trước mở đường" đã thành kim chỉ nam , động lực để các kỹ sư, công nhân ngành giao thông vận tải vươn lên đạt được những thành tựu rực rỡ: Những cây cầu nối liền những bờ vui; trục đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông kéo gần lại hai miền đất nước; những tuyến hầm xuyên núi: Đèo Cả, Cù Mông… kỳ vĩ; Các cảng hàng không, cảng biển hiện đại như Cảng hàng không quốc tế Long Thành, khu bến Lạch Huyện, Cái Mép - Thị Vải…

Niềm vui lớn gấp nhiều lần khi những công trình mình từng tham gia đóng góp còn dang dở nay đã hoàn thành. Có những dự án trước kia chỉ "dám mơ", nay đã hiện hữu", nguyên Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng nói.

Thời gian tới, nhận định nhiệm vụ của ngành còn rất lớn, nguyên Bộ trưởng kỳ vọng rằng, bên cạnh chiến lược phát triển đồng bộ hạ tầng, chiến lược phát triển vận tải cũng sẽ được xây dựng, phát triển theo hướng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng các giải pháp xanh, góp phần tạo nên hệ thống giao thông vận tải an toàn, hiện đại, văn minh, phát triển bền vững. 

Phan Trang