Án phạt nặng cho hành động thao túng tỷ giá

5 ngân hàng gồm 2 ngân hàng của Anh là HSBC và RBS, 2 ngân hàng Citibank và JP Morgan Chase của Mỹ và ngân hàng USB của Thụy Sĩ, bị các Cơ quan quản lý tài chính Anh (FCA) và Ủy ban Giao dịch Hàng hóa giao sau (CFTC) phạt vì đã cố tình nắn tỷ giá tham khảo trên thị trường hối đoái. Những cáo buộc đối với 5 ngân hàng nói trên liên quan đến những thao tác tài chính trong khoảng từ năm 2008 đến cuối năm 2013. Các trừng phạt này nằm trong khuôn khổ một quy định đã được thỏa thuận giữa các cơ quan quản lý thị trường tài chính Mỹ và Anh.

Theo án phạt này, các ngân hàng nói trên sẽ phải trả 1,4 tỷ USD cho CFTC và 1,1 tỷ bảng (1,75 tỷ USD) cho FCA. Đây là khoản phạt lớn nhất từ trước đến nay của giới chức Anh.

Theo tuyên bố do CFTC, FCA và Cơ quan Giám sát thị trường tài chính Thụy Sỹ (SFMSA), thì “lĩnh án” nặng nhất trong đợt này là ngân hàng UBS của Thụy Sỹ.

Đây là những án phạt đầu tiên được đưa ra kể từ khi cơ quan chức năng nhiều quốc gia bắt đầu vào cuộc điều tra các cáo buộc cho rằng các ngân hàng lớn này thông đồng với đối tác tại các công ty khác thao túng tỷ giá hối đoái tiêu chuẩn (benchmarks). Cuộc điều tra đã được tiến hành từ năm ngoái và xác định hành vi trái pháp luật của các nhà băng nói trên.

Ngoài án phạt đã được tuyên, có khả năng các ngân hàng này có thể sẽ phải đối mặt thêm với án phạt từ các cơ quan chức năng khác, như Văn phòng Kiểm soát tiền tệ Mỹ, Bộ Tư pháp Mỹ và Văn phòng Giám sát các hành vi gian lận nghiêm trọng của Anh. Ngoài ra, các nhà điều tra cũng đang xác định xem giới giao dịch có dùng thông tin mật để đặt lệnh mua bán tiền tệ và liệu các công ty có áp mức hoa hồng quá đáng đối với khách hàng hay không. Kể từ khi cuộc điều tra bắt đầu vào năm ngoái, hơn 30 nhà giao dịch tiền tệ tại các ngân hàng đã bị sa thải, đình chỉ, cho nghỉ tạm thời, hoặc tự nghỉ việc.

Đây là vụ dàn xếp đầu tiên kể từ khi giới hành pháp trên toàn cầu rà sát lại mảng giao dịch ngoại tệ trong các ngân hàng. Hoạt động này bị đặt vào tầm ngắm khi nhiều cáo buộc rộ lên trong năm 2013, cho rằng nhân viên của các nhà băng hùng mạnh đã cấu kết với đối tác tại các tập đoàn để lũng đoạn tỷ giá hối đoái.

Cụ thể, các ngân hàng và doanh nghiệp đã trao đổi thông tin mật về hoạt động của khách hàng, từ đó âm thầm lũng đoạn tỷ giá hối đoái của 10 loại tiền tệ chủ đạo, nhằm thu lợi về mình và đẩy phần thiệt cho khách. Hành động này đã làm ảnh hưởng tới mức tỷ giá được hàng tỷ công ty và cá nhân sử dụng để thảo hợp đồng tài chính. Đồng thời, hành vi trên hủy hoại tính công bằng và niềm tin của thị trường, lãnh đạo CFTC tuyên bố trong thông cáo.

Án phạt nhằm vào các ngân hàng lớn nói trên được đưa ra hơn 2 năm sau khi những ngân hàng Anh và Mỹ đầu tiên lĩnh án phạt vi thao túng lãi suất liên ngân hàng trên thị trường London (lãi suất Libor). Đây là lãi suất tiêu chuẩn được sử dụng cho các loại chứng khoán trị giá 300.000 tỷ USD trên toàn cầu, bao gồm các hợp đồng hoán đổi và cho vay thế chấp nhà. Đến nay, hàng chục ngân hàng và công ty đã bị phạt tổng số tiền ít nhất 6,5 tỷ USD vì thao túng lãi suất Libor và các dạng phái sinh của lãi suất này.

Cuộc điều tra trên phạm vi toàn cầu về vụ việc thao túng tỷ giá đã được mở rộng tới 15 ngân hàng lớn nhất thế giới, có liên quan tới những đồng tiền được giao dịch sôi động nhất. Các cơ quan quản lý ở Hồng Kông, Mỹ và Thụy Sĩ cũng đang tập trung vào thị trường euro – dollar. Đây là thị trường tiền tệ có tính thanh khoản cao nhất trên thế giới, chiếm gần 1/4 khối lượng giao dịch hàng ngày (5.300 tỷ USD). Ngoài ra, các đồng tiền khác bị điều tra bao gồm bảng Anh, dollar Australia và Liên minh tiền tệ Scandinavi.

Thị trường ngoại hối toàn cầu có giá trị giao dịch lên tới 5,3 nghìn tỷ USD mỗi ngày, nên hành vi thao túng tỷ giá tiêu chuẩn của các ngân hàng trên có thể gây ảnh hưởng rất lớn.

Cuộc điều tra về thao túng lãi suất Libor đến nay vẫn chưa kết thúc. Cuộc điều tra này đã mở đầu cho một loạt cuộc điều tra lớn nhằm vào các loại giá và tỷ giá tiêu chuẩn khác sử dụng cho các thị trường nhiều loại hàng hóa từ dầu thô tới kim loại quý. Trong vụ bê bối Libor, có ít nhất 9 ngân hàng đã bị phạt.

Việc phạt nặng 5 ngân hàng quốc tế lớn lần này còn diễn ra trong lúc các cơ quan quản lý tài chính châu Âu đang mở rộng phát hiện các ngân hàng lớn tham gia hỗ trợ khách hàng trốn thuế bằng nhiều hình thức ưu đãi tài chính./.

Nguyễn Chiến