Bài 2: Liên kết vùng yếu cản trở du lịch ĐBSCL 'cất cánh'

Liên kết vùng: Chỉ đạo đã rõ, chưa tỏ thực thi?

Năm 2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 974/QĐ-TT về việc thành lập Hội đồng điều phối vùng ĐBSCL, Hội đồng có thể thành lập các Tiểu ban làm đầu mối điều phối theo ngành, lĩnh vực hoặc theo các tiểu vùng.

Trong giai đoạn 2020-2025, TPHCM và 13 tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL đã triển khai ký kết chương trình liên kết KT-XH, trong đó ưu tiên triển khai lĩnh vực du lịch.

TPHCM - với vai trò là Chủ tịch Hội đồng vùng đã chủ trì, phối hợp với các tỉnh, thành phố trong vùng tiếp tục quan tâm, chỉ đạo các ngành chuyên môn chủ trì, phối hợp lãnh đạo các tỉnh, thành phố triển khai có hiệu quả chương trình giai đoạn đến năm 2025.

Tuy nhiên, hiện tượng "mạnh ai nấy làm" khiến các tour, tuyến du lịch chưa thể phát triển bền vững. Du khách đi từ tỉnh này sang tỉnh khác vẫn phải làm việc với hai đầu mối lữ hành khác nhau và vẫn trải nghiệm sản phẩm tương tự, trùng lặp như chợ nổi, đờn ca tài tử, nhà cổ...

Trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ, TS. Trần Hữu Hiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch ĐBSCL phân tích, các liên kết vừa qua mới chủ yếu giữa chính quyền với chính quyền, thông qua kí‎ kết các chương trình hợp tác, dựa vào "mối quan hệ tốt đẹp" giữa các địa phương với nhau, nên hiệu quả chưa nhiều.

TS. Trần Hữu Hiệp kiến nghị, ngoài liên kết giữa chính quyền với nhau, cần hướng đến trọng tâm là liên kết thị trường, doanh nghiệp với doanh nghiệp, người làm du lịch, cơ quan truyền thông, quảng bá hình ảnh, thương hiệu du lịch theo hướng phát triển các "chuỗi giá trị ngành du lịch" và "sản phẩm du lịch đặc thù". Trên cơ sở đó, có phân công, phân vai trong liên kết, phát huy lợi thế, khắc phục hạn chế, chia sẻ lợi ích, phát triển bền vững. Điều không thể thiếu là địa phương nào sẽ giữ vai trò điều phối, dẫn dắt, chứ không thể mạnh ai nấy làm, co kéo khách của nhau, đua nhau hạ giá…

"Du lịch ĐBSCL đang đứng trên "đôi chân 3 điểm yếu" là hạ tầng du lịch, nguồn nhân lực du lịch yếu kém và thiếu một cơ chế điều phối liên kết vùng, liên kết chuỗi giá trị ngành du lịch hiệu quả, nên không gian du lịch vùng, liên kết với TPHCM bị ngắt khúc. Dù được thảo luận và triển khai nhiều hoạt động liên kết, nhưng thực tế vẫn chưa có một "cơ chế pháp lý" rõ ràng và "một mô hình chỉ đạo, điều phối" liên kết vùng ĐBSCL và TPHCM để phát triển du lịch thật sự hiệu quả", TS. Hiệp chỉ rõ.

Các chuyên gia cho rằng, để tổ chức tốt không gian du lịch vùng, phát huy thế mạnh của từng cụm, việc xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù trên cơ sở phân vùng sinh thái, văn hóa, khai thác tốt nhất các tài nguyên du lịch sẽ là yếu tố quyết định.

Theo đó, trên cơ sở "hai không gian du lịch" vùng phía tây và phía đông của ĐBSCL với 4 cụm du lịch đã được xác định trong quy hoạch, cần tạo ra các liên kết về không gian, sản phẩm thành cụm, vùng, tiểu vùng sông Mekong hoặc liên kết giữa các nước ASEAN.

Sản phẩm du lịch dù có tính đặc thù và chuỗi giá trị du lịch không thể "gói" trong không gian hành chính của một tỉnh do tính liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao. Việc liên kết vùng phát triển du lịch cho phép khai thác những lợi thế tương đối, lợi thế so sánh và bổ khuyết cho nhau giữa các địa phương về tài nguyên du lịch, hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật và các nguồn lực khác cho phát triển du lịch…

Việc tăng cường năng lực cạnh tranh không chỉ đối với du lịch toàn vùng mà còn đối với các bên liên quan nhằm thu hút đầu tư, thu hút khách du lịch đến địa bàn liên kết nói chung với tư cách là một điểm đến thống nhất và đến lãnh thổ của từng chủ thể liên kết nói riêng.

Đây là yếu tố quan trọng để phát triển du lịch trong cơ chế thị trường khi yếu tố cạnh tranh ngày một trở nên gay gắt giữa các doanh nghiệp, giữa các chủ thể hành chính trong mỗi vùng, mỗi quốc gia và giữa các quốc gia với nhau.

Vắng bóng "nhạc trưởng" vùng

Trong khi miền Trung có Huế - Đà Nẵng – Hội An dẫn dắt, miền Bắc có Hà Nội – Quảng Ninh, khu vực Tây Bắc có Lào Cai – Hà Giang phối hợp mạnh mẽ, thì ĐBSCL chưa có địa phương nào thực sự trở thành đầu tàu, trung tâm điều phối du lịch cả vùng.

TP. Cần Thơ – "thủ phủ miền Tây" được xác định nhiệm vụ liên kết, kết nối nhưng chưa phát huy hết vai trò của mình. Mặc dù đã có những nỗ lực hợp tác tổ chức sự kiện, xây dựng tuyến du lịch đường thủy liên tỉnh, nhưng chưa đủ sức mạnh và tầm ảnh hưởng để thúc đẩy toàn vùng.

Trong khi đó, vai trò của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch mà trực tiếp là Cục Du lịch Việt Nam trong thúc đẩy hợp tác liên kết phát triển vùng nói chung, liên kết phát triển sản phẩm du lịch đặc thù và xúc tiến du lịch ĐBSCL nói riêng thông qua một số dự án hỗ trợ cụ thể còn rất hạn chế. Chủ trương về việc thành lập Ban điều phối phát triển du lịch vùng ĐBSCL đã có từ năm 2015 với việc phê duyệt Đề án "Xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù vùng ĐBSCL", nhưng lúng túng trong việc triển khai, đến nay vẫn chưa có một mô hình rõ nét điều phối hoạt động du lịch vùng thực sự hiệu quả.

Bên cạnh một "nhạc trưởng" du lịch vùng ĐBSCL, theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bến Tre, cần phát huy vai trò của Hiệp hội Du lịch ĐBSCL nói chung và Hiệp hội các địa phương nói riêng, thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp lữ hành, vận chuyển khách du lịch nhằm tăng khả năng điều phối, luân chuyển khách giữa các vùng, địa phương theo các tour du lịch, chương trình du lịch.

Đồng thời, tăng cường liên kết giữa ngành du lịch với các ngành, lĩnh vực khác trong chuỗi giá trị, hình thành các sản phẩm du lịch đa dạng, độc đáo như du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm, du lịch chữa bệnh, du lịch ẩm thực...

Theo TS. Trần Hữu Hiệp, hiện các địa phương trong vùng ĐBSCL đã ký kết với nhau và với TPHCM nhiều chương trình hợp tác du lịch như Diễn đàn Hợp tác kinh tế ĐBSCL, Tuần lễ Du lịch xanh, xây dựng sản phẩm du lịch "Một điểm đến bốn địa phương +", sử dụng sản phẩm du lịch của nhau… nhưng vẫn cần nhiều hoạt động phối hợp giữa Hiệp hội Du lịch ĐBSCL và Hiệp hội Du lịch TPHCM với sự tham gia của các nhà đầu tư, doanh nghiệp để thúc đẩy đầu tư, phát triển du lịch vùng và nêu bật vai trò rất quan trọng của TPHCM.

TPHCM: "Đầu kéo" cho cả vùng?

Xung quanh ý kiến cần một "đầu kéo" đủ mạnh để khởi xướng và dẫn dắt hiệu quả quá trình liên kết vùng với ĐBSCL, không địa phương nào phù hợp hơn TPHCM – nơi có đầy đủ điều kiện về hạ tầng, nhân lực và đón số lượng khách quốc tế lớn nhất đến Việt Nam.

Đề cập đến vai trò của TPHCM, bà Nguyễn Thị Khánh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch TPHCM cho biết, TPHCM rất nỗ lực kết nối với các vùng, đặc biệt là khu vực ĐBSCL để đưa du khách quốc tế từ TPHCM đến ĐBSCL, nơi có nhiều nét tương đồng về văn hóa, con người khu vực Nam Bộ.

Vai trò của TPHCM rất rõ trong việc phối hợp 13 tỉnh, thành phố công bố 3 trục tuyến du lịch đặc trưng, gồm: Tuyến "Những nẻo đường phù sa" kết nối TPHCM - Tiền Giang - Vĩnh Long - Cần Thơ - Hậu Giang - Sóc Trăng - Bạc Liêu - Cà Mau; tuyến "Non nước hữu tình" kết nối TPHCM - Tiền Giang - Bến Tre - Trà Vinh; tuyến "Sắc màu vùng biên" kết nối TPHCM - Tiền Giang - Long An - Đồng Tháp - An Giang - Kiên Giang, cũng như nhiều chương trình quảng bá, xúc tiến, đầu tư khác…

Từ 3 trục tuyến này, các doanh nghiệp lữ hành đã xây dựng nhiều chương trình du lịch từ TPHCM đến vùng ĐBSCL. Đây được xem là bộ sản phẩm đặc trưng, định hướng ĐBSCL khai thác du lịch đa dạng, phát huy thế mạnh của từng địa phương.

Đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bến Tre cho rằng, việc đẩy mạnh hợp tác, liên kết phát triển giữa TPHCM và các tỉnh ĐBSCL sẽ tạo đột phá cho nền kinh tế của từng địa phương, mở ra cơ hội mới để thu hút các dự án từ các nhà đầu tư TPHCM cho các địa phương trong vùng mà chương trình liên kết hợp tác phát triển du lịch giữa TPHCM và 13 tỉnh, thành phố ĐBSCL là một trong những chương trình trọng điểm của vùng ĐBSCL.

Ông Nguyễn Khánh Hiệp, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh An Giang, cho biết: Chúng tôi đã kiến nghị lãnh đạo tỉnh An Giang đề xuất với UBND các địa phương tiếp tục xây dựng và liên kết, hợp tác phát triển du lịch giữa TPHCM và 13 tỉnh, thành phố, giai đoạn 2025-2030. Đặc biệt, các địa phương cần đưa chương trình liên kết vào Nghị quyết Đại hội đại biểu tỉnh, thành phố nhiệm kỳ 2025-2030 và xây dựng các chương trình, đề án kèm theo thực hiện cho cả hệ thống chính trị, đảm bảo sự phát triển của vùng trong thời gian tới.

Lê Sơn - Hữu Chung

Còn tiếp