Bài toán rác thải y tế: Lời giải trong tay các bệnh viện

Ảnh minh họa

Theo thống kê, mức tăng chất thải y tế hiện nay là 7,6%/năm. Dự kiến đến năm 2020, tổng lượng rác thải là 800 tấn/ngày. Nếu không được quản lý tốt, lượng rác thải y tế (RTYT) này sẽ gây ra những mối nguy hiểm không hề nhỏ cho môi trường và sức khỏe con người.

Dư luận hẳn chưa quên được những câu chuyện về rác thải y tế gây rúng động trong thời gian qua như: nội tạng người bị vứt vào khu tập kết rác thải của BV Giao thông Vận tải năm 2008; rùng rợn hơn là Phòng khám đa khoa tại Trương Định, Hoàng Mai, Hà Nội sau khi thực hiện các ca nạo phá thai đã vứt RTYT nguy hại (trong đó có cả kim tiêm, bông băng dính máu, dịch truyền) ra môi trường vào tháng 4/2013... Và mới đây nhất là vụ công ty TNHH BV đa khoa tư nhân Lê Ngọc Tùng (Tây Ninh) bị xử phạt 1,4 tỉ đồng về hành vi chôn lấp, đổ chất thải y tế nguy hại không đúng quy định. Trong RTYT được phát hiện có nhau thai, băng bông, kim tiêm… và hàng loạt dụng cụ y tế đã qua sử dụng.

Theo TS. Trần Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo phát triển cộng đồng, chất thải y tế thuộc nhóm những loại chất thải được coi là độc hại nhất. Thực tế, môi trường ô nhiễm, với sự tiếp tay của chất thải y tế, đang tăng nguy cơ ung thư và các bệnh hiểm nghèo cho con người. 

Ngoài ra, RTYT có thể gây sát thương cho người bởi vật sắc nhọn như kim tiêm, dao cắt, ống thủy tinh đựng thuốc hay nước cất. Vật sắc nhọn không chỉ gây ra vết thương trên da mà còn gây nhiễm trùng vết thương nếu chúng bị nhiễm bẩn.

Nguy hiểm hơn, các RTYT mang nguồn lây nhiễm từ các loại bệnh phẩm trong quá trình khám, chữa bệnh như máu, đờm, phân, chất tiết, bệnh phẩm sinh thiết, các tổ chức cắt bỏ... Hầu hết sự lây lan dịch bệnh (tả, lị...) từ các bệnh viện cũng từ RTYT mà ra. Rác thải chôn lấp, các chất độc hại ngấm xuống nước ngầm, gián tiếp gây hại cho người dân sống lân cận. Không chỉ vậy, các RTYT nguy hại (đặc biệt là những loại kháng sinh) không được xử lý đúng cách sẽ lan ra môi trường, gây nên tình trạng kháng thuốc trong cộng đồng.

Gây hoang mang dư luận thời gian gần đây là chuyện nhựa bị thôi nhiễm có chứa chất gây ung thư được tái chế dùng sản xuất ra những đồ dùng dành cho ngành thực phẩm. Về nguyên tắc, các sản phẩm liên quan đến ngành thực phẩm thì cần được làm từ nhựa nguyên khai, hoàn toàn tinh khiết, nếu sử dụng các loại nhựa không được kiểm soát chất lượng sẽ gây ra độc hại,nguy cơ gây ung thư là rất cao.

Không chỉ với con người, RTYT còn là nguồn gây mất cân bằng sinh thái khi của các dược phẩm loại bỏ được thải ra môi trường. RTYT cũng gây độc cho môi trường, đất, nước, hậu quả của các chất độc dùng trong y học, các hóa chất dùng trong các phòng xét nghiệm, các chất thải chứa kim loại nặng...

Lời giải trong tay các bệnh viện

Là một trong những chất thải nguy hại vào bậc nhất, việc xử lý RTYT rất phức tạp và gặp rất nhiều khó khăn. Thời gian qua, Bộ Y tế đã ban hành nhiều văn bản yêu cầu các bệnh viện, cơ sở y tế cập nhật, tuyên truyền, tăng cường thanh kiểm tra và xử phạt các đơn vị vi phạm nhưng dường như kết quả chưa mang lại hiệu quả như kỳ vọng.

Bên cạnh đó, một số bệnh viện và cơ sở y tế đã ký hợp đồng vận chuyển và tiêu hủy chất thải với công ty môi trường. Điển hình là tại Hà Nội và TPHCM, hiện nay RTYT đều được công ty môi trường đô thị thu gom để đốt tập trung trong lò chuyên dụng. Quá trình giao rác có sự chứng kiến của bảo vệ và các tổ giám sát của bệnh viện cũng thường xuyên kiểm tra. Tuy còn một số hạn chế nhưng nếu các bệnh viện kiểm soát chặt và giao cho các công ty lớn, có chuyên môn thì việc xử lý rác thải sẽ chuyên nghiệp hơn và mang lại hiệu quả tốt.

Bên cạnh các biện pháp trên, hiện nhiều bệnh viện đã chủ động đầu tư và đưa vào sử dụng các sản phẩm được sản xuất bằng công nghệ mới, mang lại hiệu quả cao và hạn chế tối đa số rác thải ra ngoài.

Tuy nhiên, kinh phí đầu tư xây dựng hệ thống xử lý chất thải y tế là con số không nhỏ đối với các bệnh viện, đặc biệt là bệnh viện tuyến dưới, vậy nên mới có một số ít bệnh viện và cơ sở y tế làm được điều này.

Nguy hại từ RTYT là dễ thấy nhưng việc quản lý và xử lý tốt lại là vấn đề mang tính lâu dài và rất cần sự chung tay của các cấp, bộ, ngành liên quan. Nhưng trước hết, lời giải cho bài toán này đang nằm trong tay các bệnh viện và cơ sở y tế. Nếu các đơn vị này kiên quyết thắt chặt quản lý, đầu tư những công nghệ hiện đại, hạn chế rác thải, thân thiện với môi trường… thì việc xử lý tốt rác thải y tế là việc không quá khó và hoàn toàn có thể làm được.

Thu Huyền