Bảo vệ sức khỏe cộng đồng khỏi tác hại của thuốc lá

Ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục khám chữa bệnh,  Chánh văn phòng Chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế - Ảnh Chinhphu.vn

Ông Lương Ngọc Khuê: Bên cạnh những thuận lợi thì công tác PCTH thuốc lá tại Việt Nam còn gặp rất nhiều khó khăn như: Khung pháp lý cho PCTH thuốc lá khá đầy đủ nhưng tản mát ở nhiều văn bản dưới luật. Còn thiếu văn bản có hiệu lực pháp lý cao, điều chỉnh toàn diện về công tác PCTH thuốc lá. Thiếu các văn bản hướng dẫn cụ thể về thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong công tác PCTH thuốc lá.

Về quảng cáo khuyến mại tài trợ, mặc dù chúng ta đã có hành lang pháp lý khá chặt chẽ về cấm toàn diện quảng cáo, khuyến mại các sản phẩm thuốc lá, nhưng việc giám sát thực hiện còn chưa tốt, tỷ lệ vi phạm quy định còn cao. Theo Báo cáo nghiên cứu của trường Đại học Y tế Công cộng 2011 cho thấy phần lớn các vi phạm về quảng cáo khuyến mại tập trung ở các điểm bán thuốc lá. Hơn 90% các điểm bán vi phạm quy định cấm trưng bày quá một bao gói của một nhãn hiệu thuốc lá nhằm biến các điểm bán thành những điểm quảng cáo tràn làn sản phẩm thuốc lá.

Đây là một trong những nguyên nhân gây khó khăn cho việc phấn đấu giảm tỷ lệ người hút thuốc bởi quảng cáo, khuyến mại thuốc lá bằng nhiều cách khác nhau đã đưa ra các thông tin sai lệch về tác hại của thuốc lá đến sức khỏe người tiêu dùng, tạo cảm giác cho người tiêu dùng về một loại thuốc lá “an toàn hơn”, “nhẹ hơn”, “đẳng cấp hơn”.

Trưng bày thuốc lá là hình thức quảng cáo thuốc lá phổ biến nhất tại điểm bán. Nếu xử lý được hoạt động trưng bày thuốc lá thì hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá mới có hiệu quả toàn diện, hạn chế người hút mới, đặc biệt là thanh thiếu niên.

Về nguồn kinh phí, kinh phí cho hoạt động PCTH thuốc lá phụ thuộc rất nhiều vào tài trợ quốc tế (khoảng 90%). Do không chủ động được nguồn tài chính, phụ thuộc vào nguồn tài trợ quốc tế nên việc tổ chức thực hiện hoạt động PCTH thuốc lá không đồng bộ và thường xuyên.

Kết quả đánh giá sau 10 năm thực hiện Nghị quyết số 12/2000/NQ-CP cho thấy, mặc dù đã có khá nhiều tiến bộ trong việc thay đổi nhận thức và thói quen sử dụng thuốc lá của cộng đồng, phần lớn các mục tiêu mà Nghị quyết đề ra đều không đạt được, đặc biệt là mục tiêu giảm tỷ lệ người hút thuốc (chỉ giảm được 9% nam giới hút thuốc trong 10 năm so với mục tiêu đề ra là giảm từ 50% xuống 20%).

 PV: Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá dự kiến sẽ được xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIII. Việc xây dựng văn bản pháp lý cao nhất về vấn đề này có ý nghĩa gì trước thực tế hiện nay?

Ông Lương Ngọc Khuê: Đã có đầy đủ bằng chứng khoa học và thực tế cho thấy ảnh hưởng nguy hại của sử dụng thuốc lá đối với sức khỏe con người, đối với kinh tế quốc gia và hộ gia đình.

Việt Nam là một trong 15 quốc gia có nhiều người hút thuốc lá nhất trên thế giới, chính vì vậy trong thời gian tới chúng ta đã và sẽ phải chịu những gánh nặng về bệnh tật, tử vong do sử dụng thuốc lá gây ra. Luật PCTH thuốc lá khi được Quốc hội thông qua sẽ là văn bản pháp lý có hiệu lực cao nhất để bảo vệ sức khỏe cộng đồng khỏi những ảnh hưởng nặng nề của việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá.

Hiện nay Khung pháp lý cho PCTH thuốc lá khá đầy đủ nhưng tản mát ở nhiều văn bản dưới luật, đôi khi có sự chồng chéo, mâu thuẫn và thực thi còn chưa nghiêm. Luật PCTH thuốc lá sẽ đảm bảo tính toàn diện, thống nhất của khung pháp lý, giúp công tác thực thi tốt hơn.

Việt Nam đã tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá từ năm 2004. Việc ban hành Luật nhằm nội luật hóa những cam kết của Việt Nam khi tham gia Công ước, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tư vấn cai nghiện thuốc lá tại Bệnh viện Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh

Ông Lương Ngọc Khuê: Thời gian qua, Chương trình PCTH thuốc lá Bộ Y tế với sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế thế giới có triển khai thí điểm phòng tư vấn cai nghiện thuốc lá tại một số bệnh viện như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Phổi trung ương, Bệnh viện K Hà Nội, Bệnh viện Ung bướu thành phố Hồ Chí Minh...

Chương trình cũng phối hợp với Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh xây dựng các tài liệu để hướng dẫn việc tổ chức tư vấn cai nghiện thuốc lá tại bệnh viện, cẩm nang tư vấn cai nghiện cho các cán bộ y tế và tài liệu hướng dẫn tự cai nghiện cho người hút thuốc.

Tuy nhiên dịch vụ hỗ trợ cai nghiện hiện nay tại nước ta còn gặp khó khăn do nhiều nguyên nhân như: Cán bộ y tế chưa quan tâm đúng mức đến hoạt động tư vấn cai nghiện. (Theo Điều tra GATS 2010 tại Việt Nam cho thấy, trong số những người đến các cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe trong 12 tháng qua, dưới 1/3 những người hút thuốc nhận được lời khuyên bỏ thuốc lá từ các cán bộ y tế).

Ngoài ra, trên thị trường nước ta hiện nay các thuốc hỗ trợ quá trình cai nghiện thuốc lá còn rất khan hiếm và giá thành cao. Vì vậy trong quá  trình tư vấn, khi bệnh nhân đề nghị kê đơn thuốc để hỗ trợ cai nghiện còn gặp nhiều khó khăn.

Hiện nay, Dự thảo Luật PCTH thuốc lá có quy định: Cơ quan, tổ chức, cá nhân được tổ chức các hoạt động hoặc thành lập các loại hình cơ sở để tư vấn, cai nghiện thuốc lá. Cơ sở sản xuất, nhập khẩu thuốc cai nghiện và cơ sở tư vấn, cai nghiện thuốc lá được hưởng mức thuế ưu đãi theo quy định của pháp luật.

Dự thảo cũng quy định rõ Bộ Y tế có trách nhiệm hướng dẫn quy trình cai nghiện thuốc lá; tổ chức đào tạo, tập huấn cho các nhân viên y tế, nhân viên tư vấn cai nghiện thuốc lá về hoạt động tư vấn, phương pháp cai nghiện thuốc lá cũng sẽ được tăng cường...

Đồng thời trong dự thảo Luật cũng quy định việc thành lập Quỹ PCTH của thuốc lá và một trong những nhiệm vụ của Quỹ đó là hỗ trợ công tác cai nghiện thuốc lá.

Chúng tôi hy vọng rằng với những quy định này, sau khi Luật PCTH thuốc lá được ban hành, công tác hỗ trợ cai nghiện thuốc lá sẽ được tăng cường và có thêm nguồn lực để thực hiện.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

 Hoàng Diên thực hiện

Tin liên quan:

>> Hút thuốc lá nơi công cộng chưa được xử nghiêm

>> Dự Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá với đời sống

>> Dự Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá: Cần thiết ban hành, băn khoăn thực hiện

>> Tập trung phòng chống tác hại thuốc lá

>> Tăng cường phòng, chống tác hại thuốc lá trong cộng đồng

>> Tăng cường kiểm soát và phòng chống tác hại thuốc lá