Những điều trông thấy
Chúng tôi đi dọc theo sông Cái, thuộc xã Hàm Thắng (Hàm Thuận Bắc) tận mắt chứng kiến một số đối tượng sử dụng thuyền gắn máy hút cát trái phép dưới sông, gây ồn ào, khói bụi cả khu vực dân cư. Sát bên bờ sông là bãi cát mới khai thác đang được xúc lên xe tải chở vào Phan Thiết tiêu thụ. Hai bên bờ sông có một số đoạn bị sạt lở nghiêm trọng. bà Lê Thị Tư, nhà ở gần sông cho biết: bà con ở đây đã chịu đựng cảnh ô nhiễm môi trường do khai thác cát trái phép hơn một năm nay, nhiều lần kiến nghị lên xã vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. Những tuyến đường giao thông liên thôn bị xe tải chở cát làm hư hỏng, lầy lội, gây khó khăn cho việc đi lại của nhân dân. Các chủ thuyền thường bơm hút cát vào ban đêm, thứ bảy, chủ nhật, gây ồn ào bà con không ngủ được, ảnh hưởng đến việc học hành của con cái. Theo tính toán của người dân, sản lượng cát khai thác trái phép dưới sông không phải ít, bình quân mỗi thuyền bơm hút khoảng 3 m 3 cát/đêm, trừ chi phí xăng dầu, thu lợi nhuận từ 500.000 - 600.000 đồng. Hằng đêm, có khoảng 10 chiếc thuyền khai thác cát dọc theo sông Cái, với sản lượng 25 - 30 m 3 , làm thiệt hại cho Nhà nước khá lớn, gây bất bình trong nhân dân. Các đối tượng khai thác cát rất nhiều mưu lắm kế, họ chỉ bơm hút cát vào ban đêm và ngày thứ bảy, chủ nhật, nhằm tránh sự kiểm tra, xử lý của các ngành chức năng. Có chủ thuyền còn bố trí con cháu khoảng 13 - 14 tuổi ngồi uống cà phê trước cổng UBND xã Hàm Thắng, theo dõi mọi động thái của tổ kiểm tra, khi thấy xã kéo quân đi liền gọi điện thoại báo để né tránh.
Trước bức xúc của người dân, UBND xã Hàm Thắng đã thành lập kiểm tra, phát hiện, lập biên bản được 6 đối tượng chuyên sử dụng thuyền gắn máy bơm hút cát trái phép dưới sông Cái và buộc làm bản cam kết không tái phạm, gồm: ông Đoàn Thiệp, bà Nguyễn Thị Ngọc Hoa, ông Lê Văn Minh, ông Phạm Ngọc Quân, ông Nguyễn Văn Tụng (thôn Kim Ngọc), ông Võ Ngọc Đảm (thôn Thắng Hòa). Nhưng sau đó các đối tượng lại tiếp tục tái phạm. Mỗi lần tổ kiểm tra phát hiện, các đối tượng chống đối bằng cách điều khiển thuyền ra giữa sông, nên không thể tiếp cận để lập biên bản và tạm giữ tang vật vi phạm. Cá biệt là bà Nguyễn Thị Ngọc Hoa đã bị tổ kiểm tra của xã lập biên bản vi phạm, tạm giữ 1 máy hút cát, đình chỉ hành vi khai thác cát, nhưng vẫn cố tình mua máy hút cát mới tiếp tục tái phạm.
Tổ kiểm tra của thị trấn Phú Long cũng đã kiểm tra, phát hiện, lập biên bản vi phạm 4 trường hợp sử dụng thuyền gắn máy bơm hút cát trái phép trên sông Cái và buộc làm bản cam kết không tái phạm, gồm: ông Nguyễn Thành Lương, ông Nguyễn Văn Dũng (khu phố Phú Xuân), ông Nguyễn Văn Lực, ông Phạm Triết Linh (khu phố Phú Mỹ). Nhưng sau đó các hộ này vẫn tiếp tục lén lút bơm hút cát vào ban đêm hoặc ngày thứ bảy, chủ nhật.
trao đổi với ông Nguyễn Ngọc Thạch, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Hàm Thuận Bắc được biết: Để ngăn chặn nạn khai thác khoáng sản trái phép đang xảy ra nhiều nơi, huyện đã thành lập Đoàn kiểm tra cùng phối hợp với các xã, thị trấn tiến hành kiểm tra phát hiện, xử lý 93 trường hợp khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép. trong đó có 86 trường hợp vận chuyển khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp, 7 trường hợp khai thác khoáng sản trái phép và tham mưu UBND huyện ra quyết định xử phạt các đối tượng vi phạm 192 triệu đồng. điều đáng nói là chính quyền các xã, thị trấn chưa thường xuyên chủ động kiểm tra, xử lý kịp thời các đối tượng khai thác, vận chuyển cát trái phép, có biểu hiện buông lỏng, đùn đẩy trách nhiệm, ỷ lại Đoàn kiểm tra huyện.
Cần có các giải pháp kiên quyết hơn
Để ngăn chặn nạn khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép, Đoàn kiểm tra huyện cần tiếp tục lập kế hoạch kiểm tra cụ thể từng địa phương, nhất là các địa bàn trọng điểm như Hàm Thắng, Phú Long, Hàm Liêm, Hàm Chính. Riêng các đối tượng tái phạm nhiều lần cần có chế tài mạnh hơn. UBND huyện sớm trang bị cho Đoàn kiểm tra huyện các phương tiện chuyên dụng để tiếp cận lập biên bản, xử lý các chủ thuyền bơm hút cát trái phép dưới sông Cái và chuyên chở tang vật vi phạm. Các ngành chức năng từ xã đến huyện cần đẩy mạnh công tác tuyền truyền, vận động, giáo dục nhân dân chấp hành tốt Luật Tài nguyên khoáng sản.
Tuấn Anh