Bốn động lực chính thúc đẩy năng suất lao động Trung Quốc

Kể từ khi cải cách và mở cửa, Trung Quốc đã trải qua cuộc di cư lao động quy mô lớn nhất trong lịch sử. Trong một thời gian dài, nền kinh tế tập trung phát triển các ngành sản xuất sử dụng nhiều lao động để hấp thụ lực lượng lao động dư thừa ở nông thôn. Nguồn cung lao động dồi dào và chi phí thấp từng là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng nhanh. Tuy nhiên, khi lợi thế lao động giá rẻ dần mất đi, môi trường tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc thay đổi sâu sắc, nhu cầu cải thiện năng suất lao động trở nên ngày càng cấp thiết.

Đưa năng suất lao động vào thước đo phát triển

Từ năm 2021, năng suất lao động được đưa vào hệ thống chỉ tiêu đánh giá thành tích doanh nghiệp, trở thành một trong những tiêu chí chủ yếu phản ánh hiệu quả kinh tế. Trung Quốc xác định bốn yếu tố chính để nâng cao năng suất lao động.

Trước hết là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực – giải pháp được Trung Quốc xác định là ưu tiên hàng đầu. Trọng tâm của giải pháp này là nâng cao kỹ năng và năng lực sáng tạo của người lao động thông qua phát triển giáo dục phổ thông và dạy nghề, đẩy mạnh đào tạo tại chỗ, tăng cường chăm sóc y tế và sức khỏe, đồng thời áp dụng các mô hình "vừa làm vừa học". 

Thứ hai, tối ưu hóa tỉ lệ vốn trên lao động, thể hiện ở việc tăng mức trang bị máy móc, thiết bị cho mỗi lao động, qua đó nâng cao khả năng sử dụng nguồn lực sản xuất và hiệu quả sản xuất.

Thứ ba, nâng cao hiệu quả phân bổ các yếu tố sản xuất. Việc bảo đảm các yếu tố sản xuất được định giá đúng và phân bổ linh hoạt là điều kiện quan trọng nâng hiệu suất. Phân bổ hợp lý lao động, vốn và tài nguyên giúp cải thiện hiệu quả chung của nền kinh tế.

Thứ tư, thúc đẩy tiến bộ khoa học - kỹ thuật và cải cách thể chế. Trung Quốc coi nâng cao năng suất lao động là nhiệm vụ cốt lõi của phát triển chất lượng cao. Đầu tư cho đổi mới công nghệ, nghiên cứu - phát triển (R&D), ứng dụng tự động hóa và thiết bị thông minh được đẩy mạnh nhằm rút ngắn thời gian thao tác, tăng tốc độ sản xuất.

Năm 2024, chỉ số năng lực sáng tạo đạt 174,2 điểm, tăng 5,3% so với 2023; chỉ số tăng trưởng sản xuất sáng tạo tăng 8,1%. Bên cạnh đó, Trung Quốc thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin và sản xuất thông minh trong các ngành truyền thống để tối ưu quy trình, giảm tiêu hao tài nguyên và tăng hiệu quả.

Khơi thông nguồn lực từ cải cách thể chế

Ở cấp độ chính sách, Trung Quốc nỗ lực tháo gỡ nút thắt về thể chế thông qua cải cách sâu sắc, toàn diện, qua đó tạo dựng môi trường chính sách thuận lợi cho khu vực sản xuất. Các biện pháp trọng tâm bao gồm tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền để khơi thông động lực thị trường và sức sống của doanh nghiệp; thiết lập hệ thống đầu tư và tài chính đa dạng nhằm định hướng dòng vốn vào lĩnh vực sản xuất; giảm gánh nặng thuế cho doanh nghiệp sản xuất; đồng thời thúc đẩy cải cách giá các yếu tố sản xuất, từng bước phá vỡ tình trạng độc quyền và hình thành cơ chế định giá hợp lý.

Ngoài ra, Trung Quốc tăng cường đầu tư cho giáo dục và đào tạo kỹ năng để cải thiện chất lượng lao động, đặc biệt trong bối cảnh lực lượng lao động nông nghiệp già hóa và trình độ học vấn còn thấp. Việc tối ưu phân phối thu nhập và hoàn thiện an sinh xã hội cũng được triển khai thông qua điều chỉnh thuế, thanh toán và các chính sách phân phối lại nhằm thu hẹp khoảng cách thu nhập, nâng năng lực tiêu dùng và bảo vệ quyền lợi người lao động.

Theo ông Bạch Trọng Ân, Ủy viên Ủy ban Toàn quốc Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc, Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế - Đại học Thanh Hoa, để nâng cao năng suất lao động, trước hết cần chú trọng công tác giáo dục, đồng thời cải thiện hiệu quả phân bổ nguồn lực lao động, trong đó có việc phát triển thị trường lao động.

Ông nhấn mạnh rằng tính chuyển dịch của người lao động là yếu tố quan trọng. Ở nơi nào có cơ hội việc làm tốt hơn, người lao động sẽ có xu hướng dịch chuyển đến đó. Các doanh nghiệp cần nỗ lực tạo điều kiện học tập tốt hơn cho nhân viên và cần có những điều chỉnh về thể chế để khuyến khích doanh nghiệp chủ động thực hiện điều này.

Cùng với đó, Trung Quốc thúc đẩy chuyển đổi và nâng cấp công nghiệp, phát triển các ngành mới nổi và ngành công nghiệp tương lai, gắn kết đào tạo nhân lực với chuỗi cung ứng, tạo ra việc làm có giá trị gia tăng cao. Phát triển kinh tế số và kinh tế xanh tiếp tục được coi là hướng đi quan trọng để nâng cao năng suất lao động và chất lượng nguồn nhân lực./.

Tuấn Dũng