Bùn đỏ vẫn là hiểm họa đối với Hunggary

Bùn đỏ ở Hunggari

25/10/2011 15:43

Giáo sư Karl E.Lorber, cố vấn về môi trường của Chính phủ Áo, tuần qua cảnh báo rằng một hồ trữ bùn đỏ độc hại ở bên bờ sông Danube ở Hunggary đang có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, đồng thời lưu ý hồ chứa được xây theo kỹ thuật lạc hậu này nhất thiết phải được hiện đại hóa. Theo các nhà khoa học, không chỉ đáy hồ bị thẩm thấu có nguy cơ gây ô nhiễm nước sông Danube, mà các phần tử bùn đỏ đã khô trên mặt hồ cũng có thể làm ô nhiễm cả không khí.

Cách đây một năm, vào lúc 12 giờ 30 phút ngày 4/10/2010, một trong số 10 bể chứa bùn đỏ của nhà máy luyện bauxite trực thuộc Tập đoàn Nhôm Hunggary (MALZrt) đã bị tràn bùn trên một diện tích rộng lớn giữa thành phố TP Ajka và làng Kolontár, tạo nên một cơn lũ bùn đỏ ào xuống 3 vùng dân cư từ độ cao 20-25m. Theo thống kê, đã có chừng 1,876 triệu tấn dung dịch chứa bùn đỏ với nồng độ kiềm rất đậm đặc đã tàn phá và gây thiệt hại khủng khiếp về người và của. Mười người thiệt mạng, 120 người phải vào viện cấp cứu vì bỏng nặng, một phần đáng kể hệ thống sinh thái ở những vùng mà lũ bùn đỏ đi qua cũng bị hủy hoại, thiệt hại ước tính lên tới 10 tỷ Ft.

Một Ủy ban chuyên trách trực thuộc Quốc hội cũng đã được thành lập để tìm hiểu lý do và trách nhiệm trong thảm kịch tràn bùn. Cho dù vào cuối tháng 10/2011, Ủy ban này sẽ công bố báo cáo tổng kết, nhưng cho đến nay, các chuyên gia vẫn chưa trả lời được câu hỏi tại sao vách ngăn bùn đỏ tại bể chứa số 10 của MAL Zrt lại bị bể. Về phía MAL Zrt, doanh nghiệp này vẫn khẳng định họ đã làm tất cả để tai nạn không xảy ra và cho rằng thảm kịch bùn đỏ là một sự cố ngoài ý muốn.

Vách chắn bùn đỏ tại thành phố Ajka - có độ dày 40-50 m, những nơi dày nhất là 65m - từng được coi là "biểu tượng, nghĩa là sức mạnh" của đất nước.

Nhiều ý kiến cho rằng, thảm họa sinh thái xảy ra tại Hunggary là kết quả của một chuỗi những rủi ro, trong đó có nguyên nhân kỹ thuật và yếu tố con người. Lâu nay, bùn đỏ đã không bị coi là rác thải nguy hiểm và vấn đề môi trường đã không được cả doanh nghiệp lẫn nhà chức trách để tâm đúng mức. Bể chứa bùn đỏ được xây dựng gần khu dân cư, ở vùng có cấu trúc đất không thật bền vững.

Truyền thông Hunggary nhiều lần bình luận: Bản chất vấn đề ở đây, bên cạnh yếu tố kỹ thuật và con người, có lẽ là bởi chính quá trình sản xuất và chế biến từ bauxite ra alumin, cũng như công nghệ cất giữ bùn đỏ - với trình độ và khả năng kỹ thuật hiện tại - luôn hàm chứa những hiểm họa khôn lường cho tính mạng con người và hệ sinh thái. Đó là còn chưa nói tới chuyện "tầm nhìn thời đại" - cả trên bình diện chính sách, quản lý lẫn khoa học - vẫn chưa thể vượt quá được tầm thời gian 40-50 năm. Sau vụ tai nạn, không ít ý kiến trong công luận Hunggary đề xuất đình chỉ hoàn toàn việc chế biến bauxite.

Mới đây, Tổ chức Hòa bình Xanh (Greenpeace) và Giáo sư người Áo Karl E. Lorber, một chuyên gia trên lĩnh vực xử lý rác thải, đã đưa ra những ý kiến quan ngại liên quan tới bể chứa số 7 tại vùng Almásfüzito. Theo họ, việc chuyên chở, chứa và ủ bùn đỏ trong bể chứa ở Almásfüzito là đáng lo ngại, vì công nghệ này đã lỗi thời. Hơn nữa, do không được cách ly với bên ngoài nên những chất độc hại trong bể sẽ ngấm xuống nước ngầm và có thể gây ô nhiễm trầm trọng cho dòng sông Danube ở ngay sát cạnh.

Hiện có ít nhất 50 triệu tấn bùn đỏ tích tụ lại trong quá trình chế biến quặng bauxite ở Hunggari trong đó vùng Almásfüzito chứa hơn 12 triệu tấn trong 7 bể trên một diện tích gần 200 hécta, ngay cạnh con sông Danube. Trong các bể chứa này, bùn đỏ chỉ được lưu giữ chứ không xử lý, nên chúng luôn là những trái bom hẹn giờ đe dọa hệ sinh thái và cuộc sống của người dân.

Linh Quang