Các nhà khoa học góp ý cho phần cao tốc đường Vành đai 4 – Vùng Thủ đô

Ngày 12/9, Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam phối hợp với Tổng hội Xây dựng Việt Nam và Hội Khoa học và kỹ thuật cầu đường Việt Nam tổ chức Hội thảo "Tác động của việc xây dựng Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc theo phương thức đối tác công tư thuộc Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội".

Ông Nguyễn Quyết Chiến, Tổng Thư ký Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam nhấn mạnh, việc thông qua chủ trương đầu tư và triển khai xây dựng Dự án Đường vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội để sớm đưa vào vận hành sẽ giúp cải thiện hạ tầng giao thông, giảm ách tắc đường vành đai 3, tăng cường kết nối, tạo thêm động lực phát triển mạnh mẽ cho Hà Nội và các địa phương lân cận thuộc Vùng Thủ đô Hà Nội.

Để dự án về đích đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng và hiệu quả, nhất là Dự án thành phần 3 đầu tư theo phương thức đối tác công tư (với quy mô tổng chiều dài toàn tuyến 113,5 km, qua 3 tỉnh, thành phố là Hà Nội, Hưng Yên và Bắc Ninh, tổng mức đầu tư 55.052 tỷ đồng, thời gian thu phí 25 năm), cần phải xem xét kỹ lưỡng các bài toán liên quan đến: Hiệu quả tài chính, hiệu quả kinh tế - xã hội, quyền lợi của nhà đầu tư, phương án kết nối và tổ chức giao thông, giải phóng mặt bằng, dân cư, môi trường, cảnh quan, không gian...

Tại Hội thảo, các chuyên gia bày tỏ nhất trí với đánh giá tác động trong Báo cáo nghiên cứu khả thi của Dự án. Tuy nhiên, Báo cáo cần chú ý bổ sung thêm các phân tích về ưu thế trong quản lý chất lượng, quản lý tiến độ thực hiện dự án của nhà đầu tư so với dự án đầu tư công như giảm thiểu nhiều thủ tục, thời gian trong đấu thầu; nhà đầu tư chủ động trong lựa chọn tổng thầu EPC để thực hiện dự án. Mặt khác, Báo cáo cũng cần phân tích thêm việc giảm áp lực huy động vốn đầu tư công trong giai đoạn đầu tư xây dựng (khoảng 52 % tổng mức đầu tư của Dự án thành phần 3)… Đây là những lợi thế hết sức quan trọng của dự án PPP.

Ông Phạm Khắc Thưởng, Tổng Thư ký Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho rằng, với các chính sách đặc thù trong đầu tư xây dựng tuyến đường Vành đai 4 như việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, sự vào cuộc tích cực của các cơ quan quản lý nhà nước sẽ tạo cơ hội, thuận lợi cho giải phóng mặt bằng 

Bên cạnh đó việc được áp dụng cơ chế huy động nguồn lực kết hợp giữa ngân sách Trung ương và địa phương cùng nguồn vốn hợp pháp khác; cho phép chỉ định thầu đối với các gói thầu tư vấn, các gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, các gói thầu thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sẽ rút ngắn thời gian chuẩn bị để triển khai dự án.

Tuy nhiên, theo ông Phạm Khắc Thưởng, việc kết nối giữa tuyến đường Vành đai 4 và các tuyến đường bộ cao tốc khác cần nghiên cứu, xem xét để giải quyết hợp lý đối với các nút giao cắt giữa các đường cao tốc; giao cắt với các tuyến đường sắt; các nút giao liên thông; kết nối hạ tầng khác và kết nối phục vụ dân sinh.

Dự án có tổng vốn đầu tư lớn, đòi hỏi nhà đầu tư có năng lực tài chính mạnh. Trong quá trình lựa chọn nhà đầu tư nên đàm phán về mức vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư tham gia dự án, bảo đảm phù hợp với năng lực nhà đầu tư, giảm thiểu áp lực về huy động vốn vay.

Còn theo đại diện Viện Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải, ngoài các vấn đề liên quan đến phát triển mạng đường cao tốc, vai trò kết nối của tuyến cao tốc, cần xem xét và nghiên cứu kỹ các phương án bảo đảm việc phát triển quỹ đất hai bên tuyến đường một cách hiệu quả nhất, bảo đảm không gian phát triển các khu đô thị, công nghiệp... Đồng thời cần làm rõ những ảnh hưởng hay tác động của hướng tuyến đối với việc phân cách không gian, khu vực phát triển của các địa phương có tuyến đường đi qua.

Làm rõ nguồn cung vật liệu 

Trong khi đó, TS. Nguyễn Văn Hậu, Trường Đại học Giao thông vận tải dẫn các nghiên cứu và quan sát ở một số dự án tại Việt Nam cho thấy, người tham gia giao thông sẽ chọn đường đi theo tiêu chí: Ngắn nhất và không phải trả phí. Do đó, nếu đầu tư dự án Vành đai 4 theo phương án đối tác công tư, Nhà nước phải có phương án tổ chức giao thông rõ ràng, nhất là đối với các phương tiện liên tỉnh, để bảo đảm quyền lợi của nhà đầu tư.

Nêu ý kiến, ông Lê Mạnh Cường, Viện Kinh tế, Bộ Xây dựng cho rằng, do nhu cầu vật liệu cho dự án (cát, đá, xi măng và thép....) tương đối lớn, được triển khai đồng thời với các dự án khác trong khu vực, các địa phương có dự án đi qua có nguồn vật liệu hạn chế, UBND TP. Hà Nội cần làm rõ nguồn cung cấp vật liệu, xây dựng phương án cụ thể nguồn tài nguyên khai thác cho dự án, trong đó đánh giá hiện trạng các mỏ hiện nay, phương án vận chuyển và thi công cho từng hạng mục của dự án.

"UBND TP. Hà Nội cần tiếp tục rà soát, cập nhật danh mục các mỏ vật liệu vào hồ sơ khảo sát Dự án thành phần 3 làm cơ sở phê duyệt cùng với Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án", ông Lê Mạnh Cường nói.

Hoàng Giang