Cải tạo chung cư cũ ở Hà Nội: Ngóng chờ chính sách mới

Đi qua thập kỷ đầu của thế kỷ 21, xong bộ mặt đô thị của Hà Nội vẫn "lem nhem", trong đó có một phần nguyên nhân của sự trì trệ giải quyết các dự án cải tạo chung cư cũ.

Hà Nội đang vấp phải một lực cản lớn trong quá trình chỉnh trang, cải tạo chung cư cũ đó là hệ thống cơ chế, chính sách về giải phóng mặt bằng (GPMB) hay quy hoạch... còn quá nhiều điểm bất cập.

Ngưng trệ

Thống kê mới nhất của Bộ Xây dựng cho biết, Hà Nội hiện đang có tổng quỹ nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước khoảng 185.000 căn hộ, với diện tích sử dụng 5,5 triệu m2.Trong đó, số lượng căn hộ đã bán đạt khoảng 134.960 hộ. Đó là chưa kể quỹ nhà do các cơ quan tự quản khoảng 30.000 căn vớidiện tích xấp xỉ 1 triệu m2. Do đó, các chính sách liên quan tới cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ luôn là mối quan tâm của đông đảo người dân.

Nhiều năm qua, việc triển khai các dự án cải tạo chung cư cũ dù đã được thành phố Hà Nội ráo riết, nhưng đến nay, hầu hết tiến độ các dự án quy mô lớn như khu Nguyễn Công Trứ, Văn Chương, Quỳnh Mai, Thanh Xuân Bắc... vẫn ngưng trệ, dậm chân tại chỗ.

Chỉ ra nguyên nhân của tình trạng này, Bộ Xây dựng cho rằng, lý do lớn nhất và rõ nhất vẫn là cơ chế, chính sách chưa hấp dẫn được các nhà đầu tư. Đặc biệt là tình trạng vướng mắc trong GPMB - một vấn đề không mới nhưng vẫn luôn nóng hổi. Và để tiếp tục triển khai các dự án một cách suôn sẻ, việc cần có một khung cơ chế, chính sách mới cho công tác cải tạo, xây mới chung cư cũ là không thể thiếu.

Người dân hưởng lợi hơn

Theo phương án mới đây Bộ Xây dựng đề xuất với Chính phủ, người dân sẽ nhận được những lợi ích lớn hơn so với cơ chế hiện hành. Cụ thể, một căn hộ chung cư cũ sẽ được bồi thường bằng căn hộ mới có diện tích gấp 1,5 đến 2,5 lần, với diện tích (căn mới) không được nhỏ hơn 30m2. Ngoài ra, người dân còn có thể lựa chọn bồi thường bằng tiền nếu có nhu cầu. Trường hợp dự án không đủ quỹ nhà tái định cư tại chỗ, có thể bồi thường bằng căn hộ mới nằm cùng một quận với địa điểm cũ, thì diện tích nơi mới tối đa gấp đôi nơi ở cũ. Cuối cùng, nếu nơi mới nằm khác quận, diện tích được bồi thường có thể gấp 2,5 lần. Dành sự quan tâm cho các hộ ở tầng 1, vốn là những người thường phản ứng gay gắt nhất với dự án cải tạo chung cư cũ, ngoài những ưu đãi như trên, các hộ này còn được bổ sung với hệ số 1,1 lần diện tích được bồi thường, tức là gấp 2,75 lần nơi ở cũ. Ở đây, các quy định này đã thể hiện định hướng khuyến khích không tái định cư tại chỗ mà lãnh đạo Bộ Xây dựng đã đề ra.

Cũng theo Bộ Xây dựng, phần chênh lệch giữa căn hộ mới và cũ (nếu có) được thanh toán bằng giá bán nhà ở thương mại. Đặc biệt, nếu chủ sở hữu căn hộ mới không có khả năng trả một lần tiền chênh lệch, họ sẽ được trả góp trong thời gian tối đa là 10 năm và được hỗ trợ cho vay vốn ưu đãi để thanh toán. Một căn hộ chung cư cũ sẽ được bồi thường bằng căn hộ mới có diện tích gấp 1,5 đến 2,5 lần, với diện tích (căn mới) không được nhỏ hơn 30m2.

Doanh nghiệp ngóng chờ

Theo đề xuất của Bộ Xây dựng, phải quy định rõ quyền và nghĩa vụ của chủ đầu tư dự án cải tạo, xây dựng lại khu nhà ở cũ cũng như của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có quyền sở hữu nhà ở và công trình xây dựng, quyền sử dụng đất trong phạm vi dự án.

Chủ đầu tư dự án có các quyền lợi cơ bản, như : Được yêu cầu cơ quan có thẩm quyền cung cấp các thông tin liên quan phục vụ thực hiện dự án; được lựa chọn hình thức quản lý dự án; được hưởng chính sách ưu đãi theo quy định, được bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở và các công trình xây dựng trong phạm vi dự án cũng như huy động vốn theo quy định của pháp luật về nhà ở…

Bên cạnh đó, chủ đầu tư phải có trách nhiệm, nghĩa vụ liên quan đến việc triển khai thực hiện dự án (tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt dự án và thực hiện dự án đúng tiến độ và nội dung dự án đã được phê duyệt; công khai các thông tin liên quan đến dự án; thực hiện bố trí tạm cư, bồi thường, hỗ trợ cho các tổ chức, hộ gia đình và cá nhân có liên quan…

Đến thời điểm này, tất cả vẫn đang chỉ là những đề xuất. Bức tranh đầu tư cho lĩnh vực này vẫn rất ảm đạm. Việc đẩy nhanh tiến độ cải tạo các chung cư cũ của Hà Nội là không thể chậm trễ. Và các quy định mới, nếu được thông qua, cũng cần cụ thể hơn. Bởi nếu không có ưu đãi đậm nét, các nhà đầu tư sẽ chỉ tranh nhau cải tạo các tòa nhà ở vị trí đắc địa, còn việc "nâng đời" những khu tập thể lớn, "xương xẩu" về GPMB vẫn chỉ nằm trên giấy mà thôi.

Cẩm Tú