Sẽ có 'cẩm nang' để chuẩn hóa, nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND

Sáng 8/8, tại Nhà Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã chủ trì cuộc làm việc giữa Lãnh đạo Quốc hội với Ban Công tác đại biểu về hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn một số hoạt động giám sát của Hội đồng Nhân dân.

Cùng dự buổi làm việc có: Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định.

Báo cáo tại cuộc làm việc, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh, Trưởng Ban soạn thảo Nghị quyết cho biết, dự thảo Nghị quyết về hướng dẫn một số hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân (HĐND) tập trung hướng dẫn 5 nhóm vấn đề chính gồm: chương trình giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND; hoạt động chất vấn tại kỳ họp của HĐND, hoạt động chất vấn và giải trình tại phiên họp của Thường trực HĐND; giám sát chuyên đề của HĐND, các Ban của HĐND; hoạt động giám sát của Tổ đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp huyện và giám sát của đại biểu HĐND; xem xét việc thực hiện các kiến nghị, kết luận sau giám sát, chất vấn, giải trình.

Phát biểu tại cuộc làm việc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, theo luật định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có chức năng hướng dẫn HĐND trong các hoạt động giám sát. Do đó, ngay từ đầu nhiệm kỳ Khoá XV, tiếp nối những kết quả đã đạt được trong các nhiệm kỳ trước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có chủ trương ban hành Nghị quyết về hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, tăng cường hiệu quả công tác này để tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động nói chung và hoạt động giám sát của các cơ quan dân cử từ Trung ương đến địa phương.  

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, việc ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND là nội dung quan trọng trong chương trình hành động của Đảng Đoàn Quốc hội thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Do đó, Ban soạn thảo cần phải làm rõ hơn tên gọi của Nghị quyết, căn cứ pháp lý, sự cần thiết ban hành Nghị quyết, mục đích, quan điểm chỉ đạo và các định hướng lớn, các nội dung cụ thể...

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ yêu cầu Ban soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến của lãnh đạo Quốc hội, các đại biểu tham dự để hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị quyết trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật trong tháng 8 này. 

Chủ tịch Quốc hội thống nhất tên gọi là "Nghị quyết hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND", đồng thời nhấn mạnh đây là nghị quyết hướng dẫn, mang tính chất như một "cẩm nang" để thống nhất, chuẩn hóa, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND, khắc phục cho được một số hạn chế, vướng mắc và lúng túng trong thực tiễn giám sát của HĐND hiện nay. 

Việc ban hành Nghị quyết này phải cụ thể hoá được các Nghị quyết, Kết luận của Trung ương về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội và HĐND các cấp nói chung và hoạt động giám sát nói riêng; cụ thể hoá quy định của Hiến pháp năm 2013 và các luật có liên quan như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND; bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chương trình công tác năm... 

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, Nghị quyết này phải phù hợp với quy định của Hiến pháp và các luật, nếu quy định nào vướng, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp thì cần đề xuất sửa đổi, bổ sung, không dùng Nghị quyết này để sửa quy định của luật hoặc ban hành quy định mới, trái với luật. Nội dung hướng dẫn phải đúng vai, đúng thẩm quyền. Đây là nguyên tắc phải tuân thủ. 

Bên cạnh đó, Nghị quyết nên có quy định về tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, số hoá trong hoạt động giám sát của HĐND, nhất là trong việc xây dựng kế hoạch, chương trình giám sát, xây dựng các tiêu chí lựa chọn chuyên đề giám sát, lựa chọn nhóm vấn đề chất vấn và trả lời chất vấn, sự phối hợp giữa các chủ thể giám sát, tương tác giữa HĐND, đại biểu HĐND và cử tri... để HĐND có cơ sở thực hiện. 

Với các nội dung liên quan đến chế tài xử lý cơ quan, tổ chức, cá nhân không nghiêm túc thực hiện các kết luận giám sát, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, hiện nay các chế tài đã được quy định trong luật, do đó, dự thảo Nghị quyết chỉ quy định về trình tự, thủ tục thực hiện các chế tài. Mặt khác, để có những biện pháp mạnh mẽ hơn thì cần kết hợp chặt chẽ các hoạt động giám sát, ví dụ qua giám sát chuyên đề đã có kết luận nhưng cơ quan chịu sự giám sát không thực hiện thì HĐND chọn ra các vấn đề nổi cộm đưa ra chất vấn, công khai kết quả thực hiện kết luận giám sát, kết luận chất vấn...; với những vấn đề lớn, đã rõ, qua giám sát phát hiện trách nhiệm của tập thể, cá nhân thì tuỳ theo mức độ yêu cầu các cơ quan chức năng xem xét, xử lý theo luật định.  

Nguyễn Hoàng