Cảm nhận "Câu chuyện Mekong"

 Những câu chuyện trên dòng Mekong hùng vĩ  trong dự án “Di sản Văn hoá phát triển bền vững – Chương trình hợp tác bảo tàng ở Đông Nam Á” được Quỹ Phát triển quốc tế - SIDA (Thụy Điển) và Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam chuẩn bị 4 năm với hàng ngàn cuộc gặp gỡ dân cư 3 nước Việt Nam - Lào - Campuchia sinh sống dọc dòng sông này.

Tiếng nói của cộng đồng

Hơn 200 hiện vật sưu tập tại Việt Nam, Lào, Campuchia tập trung “kể” những câu chuyện về cuộc sống dọc sông Mekong được tái hiện bằng hình thức rất mới: những câu chuyện, trong đó, con người, cảnh vật được "dựng" lại như thật qua hình ảnh, bằng hiện vật. Chẳng hạn, cách thức thông tin liên lạc, cách đánh bắt thuỷ sản, làm nghề truyền thống, các loại cây lương thực, hoạt động tiếp cận tri thức… của cộng đồng dân cư được tái hiện sinh động.

Câu chuyện về điện thoại di động - một phương tiện thông tin thời hiện đại được "kể" rất thú vị. Chị Phally, người dân xã Samaki, tỉnh Strung Treng, Campuchia, 30 tuổi, nội trợ nói: “Ở đây không có điện. Mọi người dùng đèn dầu, ắc quy và máy phát điện. Tôi nạp pin điện thoại ở nhà mẹ tôi bằng một chiếc máy phát điện chạy dầu”. Còn ông Yin Yorn, 51 tuổi, nông dân cho biết,  bây giờ khách hàng đặt mua rượu cọ qua điện thoại chứ không đến tận cửa hàng của ông như trước nữa.

Rồi những câu chuyện về nguồn thuỷ sản dồi dào và nền văn minh lúa nước - dấu ấn của dòng Mekong trù phú có nguy cơ đang dần cạn kiệt do dân số tăng, môi trường thay đổi, nhiều loài cá ở sông Mekong giờ cũng không còn... cũng đã được bày tỏ bằng "lời kể" chân thực, mộc mạc cùng nỗi niềm trăn trở của ngững con người trọn đời gắn bó với dòng sông.

Gìn giữ giá trị chung

Những câu chuyện Mekong đã mang thông điệp chung của hàng chục triệu cư dân sinh sống dọc bờ sông: Phải có cách giữ gìn những giá trị về tài nguyên, lịch sử và di sản văn hóa của dòng sông trước “cơn bão” huỷ hoại môi trường, sự khai thác vô độ, giao thông hỗn loạn... trên khu vực dòng sông này.

Theo Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Lê Tiến Thọ, sông Mekong là quê hương của nhiều nền văn hoá, là nguồn sống và biểu tượng tâm linh của nhân dân 3 nước Đông Dương. Những câu chuyện này sẽ mang đến cho người xem cái nhìn tổng thể về những thách thức, khó khăn và cả ước mơ vươn lên của những con người một đời gắn bó với Mekong.

"Câu chuyện Mekong" không đơn giản chỉ là những bức ảnh, thước phim, hiện vật mà còn là sự kết nối những con người, những số phận từ những phum sóc, bản làng dọc dòng sông của 3 nước Việt Nam, Lào, Campuchia.

TS Lê Thị Minh Lý – Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá, người gắn bó với “Câu chuyện Mekong” từ những ngày đầu cho rằng, hình ảnh trung tâm của Triển lãm là những con người bình dị và cuộc sống tự nhiên của họ. Bởi vậy, không chỉ đơn thuần mang giá trị văn hoá tinh thần, Triển lãm còn đề cập đến các vấn đề về môi sinh, xoá đói giảm nghèo. Những câu chuyện giản dị sẽ “thấm” vào người xem, qua đó, những giá trị của dòng Mekong đối với đời sống con người sẽ được cảm nhận sâu sắc.

Cuộc trưng bày lưu động "Câu chuyện Mekong: Thách thức và Ước mơ" diễn ra tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đến hết ngày 25/2/2010. Sau đó, được chuyển tới tỉnh An Giang rồi sang nước bạn Lào, Campuchia và "bến đỗ" cuối cùng của "Câu chuyện Mekong" là Thụy Điển vào năm 2012.

Thu Cúc