Cần có chính sách cho giáo viên, bác sĩ, quân nhân ở biên giới, hải đảo... được mua nhà ở xã hội

Đây là đề xuất của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh tại Hội nghị triển khai Nghị quyết 201/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển cho nhà ở xã hội và rà soát đánh giá tình hình phát triển nhà ở xã hội 5 tháng đầu năm, kế hoạch triển khai các tháng cuối năm 2025 ngày hôm nay (2/6). Hội nghị diễn ra dưới sự chủ trì của Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Chính sách đột phá, tạo thuận lợi cho địa phương thực hiện

Đại diện TPHCM cho biết, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, TPHCM đã xây dựng được 5 dự án nhà ở xã hội và đã hoàn thành 2.777 căn. Đồng thời, đã tiếp nhận và đang thi công 4 dự án với tổng số 2.874 căn, dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm 2025. Như vậy, đến cuối năm 2025, TPHCM sẽ có 5.250 căn nhà ở xã hội đã hoàn thành. 

Năm 2026, TPHCM có 22 dự án đã và đang làm thủ tục đầu tư và sẽ được khởi công trong năm 2026. Sau khi hoàn thành, tổng số căn hộ nhà ở xã hội sẽ đạt khoảng 32.780 căn (tính cả các dự án đã hoàn thành và đang triển khai). Như vậy, TPHCM đã vượt kế hoạch đề ra.

Bên cạnh đó, trong tháng 6 này, Sở Xây dựng TPHCM sẽ tham mưu UBND TPHCM ban hành quy định cụ thể về khu vực người dân đã có quy hoạch rõ ràng về các chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc như chỉ số sử dụng đất, tầng cao, quy mô công trình. Tại các khu vực này, người dân sẽ được miễn thủ tục cấp phép xây dựng mà chỉ cần thực hiện thủ tục đăng ký xây dựng.

"Với những đột phá, chính sách đặc thù trong Nghị quyết số 201/2025/QH15, TPHCM xin hứa với Thủ tướng sẽ thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển nhà ở xã hội, vượt mức kế hoạch Thủ tướng đã giao", đại diện TPHCM khẳng định.

Bắc Ninh là địa phương được đánh giá thành công về phát triển nhà ở xã hội trong khi nhiều địa phương có lợi thế về kinh tế nhưng việc phát triển nhà ở xã hội còn hạn chế do tỷ lệ quỹ đất thương mại dành cho nhà ở xã hội không đủ, chia sẻ về kinh nghiệm thành công, đại diện tỉnh Bắc Ninh cho biết:

Bắc Ninh đã thực hiện đồng thời 4 việc gồm: Thứ nhất, tập trung chỉ đạo điều hành, Ban Thường vụ tỉnh ủy đã thành lập Ban chỉ đạo nhà ở xã hội do Chủ tịch UBND tỉnh trực tiếp làm trưởng ban; Thứ hai, Bắc Ninh xây dựng một chương trình hành động chi tiết, cụ thể với các nhiệm vụ gắn với mục tiêu đề ra; Thứ ba, thiết lập Đường dây nóng để tổ chức triển khai thực hiện; Thứ tư, Bắc Ninh thường xuyên tổ chức các cuộc đối thoại để tháo gỡ vướng mắc, khó khăn cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp thực hiện nhà ở xã hội.

Với cách làm đó, kết quả tại Bắc Ninh hiện nay có tổng số 56 dự án nhà ở xã hội với diện tích 192 ha. Tỉnh đã hoàn thành 2 dự án 150 căn hộ và 5 dự án đã được cấp giấy phép khởi công xây dựng với 8.860 m². Trong thời gian tới, Bắc Ninh sẽ tiếp tục tập trung chỉ đạo triển khai hoàn thành mục tiêu năm 2025 với 11 dự án gồm 5.688 căn nhà ở xã hội.

Đại diện tỉnh Quảng Ninh thông tin, Chính phủ đã giao tỉnh Quảng Ninh chỉ tiêu triển khai khoảng 17.500 căn nhà ở xã hội từ nay đến năm 2030, riêng năm 2025, tỉnh được giao chỉ tiêu 2.200 căn. Đến thời điểm hiện tại, Quảng Ninh đã hoàn thành khoảng 1.300 căn và đang tiếp tục triển khai 03 dự án nhà ở xã hội khác.

"Mặc dù còn nhiều khó khăn trong quá trình triển khai, nhưng dự kiến đến cuối năm nay, Quảng Ninh sẽ hoàn thành thêm 914 căn nhà ở xã hội. Đồng thời, tỉnh cũng đã chuẩn bị 13 dự án nhà ở xã hội với tổng quy mô khoảng 18.753 căn. Đây là sự quán triệt Nghị quyết của Chính phủ về triển khai nhiệm vụ phát triển nhà ở xã hội, và tỉnh cũng đã chủ động bố trí nguồn lực đầu tư.

Chúng tôi đã chỉ đạo các sở, ban, ngành của tỉnh khẩn trương tập trung triển khai thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến nhà ở xã hội, đồng thời, tăng cường bố trí nguồn lực và giao nhiệm vụ cho các đơn vị phối hợp với các lực lượng vũ trang (Quân đội, Công an) để rà soát, giải quyết các vấn đề liên quan đến các dự án nhà ở xã hội. Đến nay, công tác triển khai đã nhận được phản hồi tích cực, cho thấy quá trình thực hiện diễn ra suôn sẻ và không phát sinh các vấn đề phức tạp", đại diện Quảng Ninh thông tin.

Thêm ưu đãi cho người trẻ dưới 35 tuổi vay mua nhà

Ông Phạm Thanh Hà, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước thông tin, liên quan đến việc phát triển nhà ở xã hội, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành văn bản chỉ đạo các tổ chức tín dụng và hỗ trợ lãi suất đối với chủ đầu tư để triển khai chương trình. Ngoài ra, trong năm 2025, Ngân hàng Nhà nước đã có hướng dẫn các ngân hàng cho vay khi tham gia cho vay nhà ở xã hội sẽ không tính vào tỷ lệ tín dụng chung. Đây cũng là sự khuyến khích để cho các ngân hàng yên tâm cho vay.

Tiếp theo đó, Ngân hàng Nhà nước đã yêu cầu các ngân hàng triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản. Đến hôm nay, ngoài 4 ngân hàng thương mại Nhà nước đã thêm 5 ngân hàng thương mại cổ phần tham gia, nâng tổng các gói tín dụng dành cho bất động sản là 145.000 tỷ đồng.

Về lãi suất cho vay, Ngân hàng Nhà nước hiện đã ổn định mặt bằng lãi suất cho vay và khuyến khích các ngân hàng tiếp tục giảm lãi suất cho vay, đặc biệt, giảm thêm lãi suất cho vay đối với cả chủ đầu tư và cả người vay là cá nhân mua nhà. Mức lãi suất đối với chủ đầu tư hiện nay cho vay là 6,6%/năm, với người mua nhà là 6,1%.

Về doanh số giải ngân cho các dự án nhà ở xã hội, theo ghi nhận của Ngân hàng Nhà nước, khoảng 100 dự án nhà ở xã hội trên toàn quốc đang triển khai. Còn theo báo cáo của Bộ Xây dựng, khoảng 51% mục tiêu nhà ở xã hội đã hoàn thành. Các ngân hàng thương mại cũng đã cam kết cấp tín dụng khoảng 7.800 tỷ đồng cho các dự án nhà ở xã hội, đã giải ngân theo báo cáo của Bộ Xây dựng ghi nhận là trên 3.800 tỷ đồng. Trong đó, tín dụng cho chủ đầu tư là 3.200 tỷ đồng và cho người mua nhà là 585 tỷ.

Trong số 100 dự án nhà ở xã hội đang triển khai có: 53 dự án đã được vay vốn; 28 dự án còn lại không có nhu cầu vay vốn (do chủ đầu tư đã tự thu xếp được nguồn vốn, hoặc dự án chưa đến giai đoạn cần huy động vốn, hoặc đã huy động vốn từ người mua nhà); 9 dự án còn lại mới được công bố nên các ngân hàng thương mại đang tiếp nhận thông tin để thẩm định và quyết định cho vay.

Về nghiên cứu đề xuất gói tín dụng cho người trẻ, trên cơ sở đăng ký của các ngân hàng thương mại, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng cho người trẻ dưới 35 tuổi vay mua nhà ở xã hội với thời hạn ưu đãi là 15 năm. Ngoài ưu đãi thông thường là 5 năm đầu tiên được giảm 2% lãi suất thì người trẻ dưới 35 tuổi sẽ tiếp tục được giảm lãi thêm 10 năm tiếp theo và giảm thêm 1% so với lãi suất cho vay thông thường.

"Đây là sự ưu tiên hơn mức hiện nay các ngân hàng đang ưu đãi cho vay mua nhà. Tức là người trẻ dưới 35 tuổi, không chỉ là 5 năm đầu được giảm 2% mà 10 năm tiếp theo sẽ được giảm 1% so với lãi suất vay thông thường", đại diện Ngân hàng Nhà nước thông tin.

Lồng ghép chương trình "nhà ở xã hội" và "giảm nghèo bền vững"

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Luật Đất đai năm 2024 cho đến thời điểm hiện nay cùng các cái văn bản hướng dẫn đối với dự án nhà ở xã hội rất thuận lợi, không còn gì vướng mắc. Trước hết, quy hoạch thuộc quyền chủ động của địa phương. Về việc giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với dự án nhà ở xã hội được giao không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, không thông qua đấu thầu dự án có sử dụng đất mà trực tiếp giao đất cho nhà đầu tư. Đối với chính sách tài chính về đất đai, toàn bộ dự án nhà ở xã hội được miễn tiền sử dụng đất và không cần phải làm thủ tục xác định nghĩa vụ tài chính về tiền sử dụng đất.

Về vấn đề phân cấp, sắp tới sẽ đề xuất cấp có thẩm quyền về việc giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất thuộc đối tượng miễn tiền sử dụng đất hoặc không thu tiền sử dụng đất thì chuyển về cấp xã. Ví dụ như trước đây một Chủ tịch UBND tỉnh quản lý 100 xã nhưng sau khi sáp nhập chỉ còn 24 xã thì quyền cấp phép sẽ có 24 người thực hiện, như vậy đã giảm bớt được rất nhiều thủ tục và thời gian xử lý.

Đối với các địa phương kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn, Bộ NN&MT cho rằng để phát triển nhà ở xã hội trong bối cảnh nhà ở đâu cũng thiếu thì có thể lồng ghép chính sách "nhà ở xã hội" với chính sách "giảm nghèo bền vững" trong cùng một chương trình của tỉnh để vừa giải quyết nguồn cung và vừa xử lý vấn đề giảm nghèo bền vững.

Cần có thêm chính sách ưu đãi cho giáo viên, bác sĩ, quân đội ở vùng núi, biển đảo được mua nhà ở xã hội

Trả lời các địa phương về việc triển khai thủ tục bồi thường tái định cư và các vấn đề xã hội liên quan, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, theo quy định, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm sử dụng Ngân sách Nhà nước từ nguồn vốn đầu tư công, nguồn vốn chi thường xuyên hoặc các nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật để thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật, đảm bảo hiệu quả. Về cách thức triển khai thực hiện, Bộ Xây dựng sẵn sàng phối hợp với Bộ Tài chính để xây dựng dự thảo nghị định hướng dẫn các chương trình, dự án liên quan.

Hiện nay, có tình trạng một số địa phương có nguồn chi thường xuyên tăng thu, tiết kiệm chi, hoặc một số khoản chi thường xuyên được phân bổ về địa phương để sửa chữa công trình công cộng, nhưng lại thiếu động lực để triển khai. Hoặc, có những tỉnh, huyện dư ngân sách hàng chục tỷ đồng mỗi năm nhưng không thực hiện được các nhiệm vụ này. Nguyên nhân của việc các địa phương khó triển khai có thể là do vướng mắc từ Luật Ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, đối với nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với ý kiến của Bộ Nông nghiệp và Môi trường để tháo gỡ cho các địa phương.

"Chúng tôi nhận thấy rằng, vấn đề đất đai ở một số khu vực (như các vùng ven đô của Hà Nội) việc triển khai các dự án dễ dàng hơn do tính rõ ràng và giá trị khả thi lớn. Nhưng nếu triển khai ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, thì thực sự rất khó khăn. Nếu không làm thì thôi, còn nếu làm thì rất đáng trăn trở, thậm chí có ý kiến cho rằng không thể thực hiện được. Tuy nhiên, tôi khẳng định, nếu triển khai quyết liệt tại địa phương các dự án này sẽ có hiệu quả rõ rệt.

Cụ thể, lực lượng quân sự, quân đội có thể tham gia xây dựng nhà ở với chi phí khoảng 30 triệu đồng/căn 100m2 để ưu đãi cho giáo viên. Mức hỗ trợ 30 triệu đồng/căn cũng cần được xem xét cùng với các yếu tố khác để động viên giáo viên cắm bản, như phụ cấp giảng dạy, điều kiện làm việc... tránh tình trạng người mua được nhà vẫn gặp khó khăn do tâm lý e ngại từ các vướng mắc phát sinh từ cấp cơ sở. Ví dụ, ở một huyện có tới 70% người dân thiếu điện, điều kiện sống còn rất khó khăn... ngay cả lực lượng công nhân làm việc tại các trạm thủy điện cũng gặp nhiều khó khăn về điều kiện sinh hoạt, cùng với đó là thực trạng khó khăn về điều kiện sống của các lực lượng như giáo viên, bác sĩ y tế, quân đội... Vì vậy, tôi đề nghị có giải pháp hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng này, ví dụ dự kiến khoảng 4.000 căn nhà ở tại Sơn La cần được triển khai sớm", Bộ trưởng Trần Hồng Minh đề xuất.

Về chính sách tín dụng ưu đãi, ví dụ mức lãi suất cho vay 6,6%... cần chia ra 2 nhóm đối tượng chính. Thứ nhất là doanh nghiệp, nhà đầu tư dự án nhà ở xã hội cần có quy định về thời hạn hưởng ưu đãi (ví dụ áp dụng mức lãi suất 6,76% trong một thời hạn nhất định). Thứ hai là các đối tượng yếu thế trong xã hội được mua nhà ở xã hội cần có mức lãi suất thấp hơn nữa và chính sách cần linh hoạt hơn.

"Chúng ta chỉ cần một nghị định chung để hướng dẫn, không cần ban hành thêm nhiều thông tư hướng dẫn phức tạp. Vì vậy, cần hạn chế tối đa việc ban hành thông tư mà tập trung xây dựng nghị định để Chính phủ quy định. Những vướng mắc đã được nêu ra là vướng mắc chung, các Bộ, ngành cùng hoàn thiện chính sách về nhà ở xã hội để triển khai quyết liệt, đồng bộ các trên toàn quốc nhằm đạt và vượt chỉ tiêu xây dựng nhà ở từ nay đến năm 2030 là vấn đề rất quan trọng và cấp thiết", Bộ trưởng Trần Hồng Minh đề nghị.

Phan Trang