Cần Thơ gỡ 'nút thắt' cho 8 trường đại học, hướng tới 'thành phố đại học' của vùng ĐBSCL

Hệ sinh thái hơn 100 nghìn sinh viên giữa lòng thành phố

Theo báo cáo tại cuộc làm việc, hiện TP. Cần Thơ có 8 trường đại học (4 trường công lập, 4 trường tư thục) đang hoạt động trên địa bàn. Đến tháng 8/2025, quy mô đào tạo của các trường đại học tại Cần Thơ đã vượt hơn 100 nghìn sinh viên, trở thành một trong những trung tâm giáo dục đại học lớn của vùng Đồng bằng sông Cửu Long  (ĐBSCL).

Hằng năm, các cơ sở giáo dục đại học trên địa bàn thành phố tuyển sinh gần 30 nghìn chỉ tiêu, phục vụ nhu cầu học tập đa dạng trên hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội, với các trình độ đào tạo từ đại học (ĐH) đến tiến sĩ (TS). Các trường đang phát triển những chương trình chất lượng cao, tiên tiến, gắn với nhu cầu thực tiễn, góp phần cung cấp nguồn nhân lực cho TP. Cần Thơ và toàn vùng ĐBSCL.

Tại cuộc họp, lãnh đạo các trường đánh giá cao sự quan tâm của lãnh đạo thành phố trong giai đoạn Cần Thơ đang triển khai nhiều nghị quyết lớn về khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế, giáo dục – đào tạo, y tế, kinh tế tư nhân… Đây là bối cảnh thuận lợi để các trường đại học khẳng định vai trò trung tâm đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao tri thức cho vùng.

Vướng đất đai, thủ tục, nghiên cứu khoa học và khởi nghiệp

Vấn đề được các trường tập trung kiến nghị đầu tiên là những khó khăn liên quan đến thủ tục đất đai và giải phóng mặt bằng. Nhiều trường cho biết họ chưa thể triển khai xây dựng hoặc mở rộng cơ sở vật chất do thiếu quỹ đất phù hợp, tiến độ giải phóng mặt bằng chậm, thủ tục pháp lý còn rườm rà, ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch nâng quy mô và chất lượng đào tạo.

Bên cạnh đó, các trường cũng đối mặt với những vướng mắc trong giải ngân các đề án, dự án nghiên cứu khoa học, nhất là các chương trình sử dụng nguồn vốn nhà nước. Cơ chế khuyến khích xã hội hóa nguồn lực đầu tư, thu hút doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia xây dựng, hiện đại hóa hạ tầng đào tạo, nghiên cứu và phục vụ học tập còn chưa thực sự mạnh mẽ.

Đại diện các trường đề xuất thành phố từng bước hình thành khu đại học tập trung tại TP. Cần Thơ, đáp ứng nhu cầu phát triển lâu dài, đồng thời bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo, nghiên cứu khoa học và phát triển kinh tế – xã hội (KT-XH) cho vùng ĐBSCL.

Về nguồn nhân lực, các trường kiến nghị xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ giảng viên, nhà khoa học và cán bộ quản lý giáo dục đại học; có cơ chế thu hút, trọng dụng chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao, chuyển đổi số, nông nghiệp công nghệ, y tế và môi trường. Đồng thời, khuyến khích các trường triển khai chương trình bồi dưỡng năng lực quản trị đại học, đổi mới phương pháp giảng dạy, thúc đẩy trao đổi học thuật.

Một nhóm kiến nghị lớn khác liên quan đến phát triển nghiên cứu khoa học. Các trường đề nghị thành phố hỗ trợ tài chính và hạ tầng cho nghiên cứu đề tài, lập quỹ hỗ trợ nghiên cứu khoa học, khuyến khích hình thành các trung tâm nghiên cứu liên ngành, tăng cường kết nối giữa trường đại học với khu công nghiệp, khu công nghệ cao và doanh nghiệp địa phương.

Về đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, các trường đề xuất ban hành chính sách hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo ngay trong các trường đại học; tăng cường liên kết giữa nhà trường – doanh nghiệp – cơ quan quản lý nhà nước nhằm hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp, ứng dụng tri thức vào thực tiễn sản xuất và đời sống.

Đối với nhóm chính sách liên kết vùng và hợp tác quốc tế, các trường mong muốn xây dựng cơ chế phối hợp liên vùng giữa các trường đại học khu vực ĐBSCL, hướng đến chia sẻ nguồn lực đào tạo, nghiên cứu và hợp tác khoa học; đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo và nghiên cứu, mở rộng các chương trình song bằng, trao đổi giảng viên, sinh viên với các trường, viện uy tín trên thế giới; tăng cường thu hút nguồn lực đầu tư nước ngoài cho các chương trình đào tạo tiên tiến, chuyển giao khoa học công nghệ và học bổng quốc tế.

Liên quan đến cơ chế quản lý nhà nước và tự chủ đại học, các trường đề nghị hoàn thiện cơ chế quản lý theo hướng phân cấp, phân quyền rõ ràng, phù hợp quy mô đào tạo và đặc thù phát triển của thành phố; mở rộng quyền tự chủ về tổ chức, tài chính, học thuật và hợp tác quốc tế, đi đôi với cơ chế kiểm tra, giám sát, đánh giá minh bạch và trách nhiệm giải trình. Đồng thời, khuyến khích các trường đổi mới mô hình quản trị đại học, tăng cường liên kết với tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Về chính sách hỗ trợ người học, Hiệu trưởng Đại học Cần Thơ Trần Trung Tính nêu băn khoăn về tín dụng sinh viên: “Chính sách vay vốn cho sinh viên hộ nghèo trong quá trình học tập còn nhiều điểm vướng mắc cần điều chỉnh linh hoạt, tạo điều kiện cho các em yên tâm”. 

Thành phố cam kết đồng hành, lập quỹ 200 tỷ đồng phát triển khoa học công nghệ

Kết luận cuộc làm việc, Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ Trương Cảnh Tuyên ghi nhận và đánh giá cao những đóng góp to lớn của các trường đại học đối với sự phát triển của thành phố. Nhiều công trình, đề tài khoa học do các trường chủ trì đã và đang phát huy hiệu quả trong thực tiễn, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH trên địa bàn.

Ông Tuyên nhấn mạnh, trong bối cảnh thành phố đang tổng kết Nghị quyết 45 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Cần Thơ và Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển TP. Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, vai trò của các trường đại học càng trở nên quan trọng. Cùng với đó, hàng loạt nghị quyết chiến lược về khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế, giáo dục đào tạo, y tế, kinh tế tư nhân… đang được triển khai, đòi hỏi sự tham gia tích cực của đội ngũ trí thức, nhà khoa học trong và ngoài trường.

Lãnh đạo thành phố cũng chia sẻ với những khó khăn, vướng mắc mà các trường đang gặp phải như hạn chế về quỹ đất, khó khăn trong giải phóng mặt bằng để xây dựng cơ sở vật chất, hay các vướng mắc về thanh quyết toán đề tài, dự án. Trên tinh thần đó, Chủ tịch UBND thành phố giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành: "Các sở ngành khẩn trương rà soát các quy hoạch hiện có của các trường đại học, lưu ý bảo đảm đồng bộ về hạ tầng, nghiên cứu, đề xuất giải quyết các khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện cho các trường đại học phát triển, quy hoạch cần tích hợp vào quy hoạch mới của thành phố sau khi 3 địa phương hợp nhất, chậm nhất đến ngày 31/12/2025”.

Cùng với việc rà soát quy hoạch, Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ yêu cầu các sở, ngành sớm tham mưu các cơ chế, chính sách về phát triển nhân lực và đào tạo nhân tài; chính sách đãi ngộ, hỗ trợ, thu hút chuyên gia về giảng dạy và làm việc tại Cần Thơ; thúc đẩy nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong các cơ sở giáo dục đại học.

Một điểm nhấn quan trọng được ông Tuyên chia sẻ là chủ trương sớm thành lập quỹ phát triển khoa học công nghệ với khoảng 200 tỷ đồng ban đầu để tạo nguồn lực cho công tác nghiên cứu khoa học – công nghệ, tăng khả năng hỗ trợ các đề tài, dự án mang tính ứng dụng cao, gắn với nhu cầu phát triển của thành phố và vùng.

Bên cạnh đó, Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ đề nghị lãnh đạo các trường chủ động tăng cường liên kết với các trường trong khu vực, phát huy lợi thế của Cần Thơ là trung tâm vùng ĐBSCL, cùng xây dựng hình ảnh một đô thị đại học năng động, sáng tạo, hội nhập.

Với những cam kết hỗ trợ cụ thể từ phía chính quyền và nỗ lực đổi mới của các trường đại học, Cần Thơ đang đứng trước cơ hội lớn thực sự trở thành “thủ phủ” giáo dục đại học của vùng, nơi hội tụ đội ngũ trí thức, nhà khoa học, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Lê Sơn