Chất lượng Luật Đất đai phải đặt lên hàng đầu, bảo đảm đi vào cuộc sống sau khi thông qua

Chưa thông qua dự án Luật Đất đai (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 6

Dự phiên họp có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh, đại diện Bộ Công an, Ban Kinh tế Trung ương, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Ủy ban Dân tộc, Kiểm toán Nhà nước, Tòa án nhân dân tối cao cùng một số bộ, ngành hữu quan.

Trình bày Báo cáo tóm tắt về một số nội dung lớn tiếp thu, giải trình, chỉnh lý và phương án thông qua dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, trên cơ sở ý kiến 49 ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH) phát biểu, 16 ý kiến tranh luận tại Hội trường và 17 ý kiến góp ý bằng văn bản, TTUBKT đã chủ trì, phối hợp với Cơ quan chủ trì soạn thảo (Bộ Tài nguyên và Môi trường), Thường trực Ủy ban Pháp luật, Bộ Tư pháp và các cơ quan, tổ chức có liên quan tiếp tục nghiên cứu tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật.

Đồng thời, qua tổng hợp ý kiến ĐBQH cho thấy, có 4/26 nội dung ý kiến ĐBQH tương đối tập trung; 15/26 nội dung có ít ý kiến ĐBQH tham gia, chưa rõ xu hướng ý kiến, ý kiến tham gia còn phân tán, chưa thống nhất; 7/26 nội dung không có ý kiến ĐBQH tham gia.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu rõ, tiếp thu ý kiến đa số trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các nội dung lớn của dự thảo Luật trình Quốc hội và trên cơ sở ý kiến ĐBQH, ý kiến các cơ quan, dự thảo Luật đã chỉnh sửa, thu gọn còn 1 phương án đối với 6 nội dung: Quy định tại khoản 7 Điều 45 theo hướng cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất trồng lúa khi nhận chuyển nhượng đất trồng lúa quá hạn mức quy định tại khoản 1 Điều 177; không quy định tại Luật (Điều 65 và Điều 66) về các loại đất cụ thể cần xác định chỉ tiêu tại quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp huyện và giao Chính phủ quy định chi tiết Điều này; quy định tại khoản 3 Điều 139 về xem xét công nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất đến trước ngày 1.7.2014.

Đồng thời, dự thảo Luật cũng thể hiện tại khoản 3 Điều 154 theo hướng tiền thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm được ổn định cho chu kỳ 5 năm tính từ thời điểm Nhà nước quyết định cho thuê đất, tiền thuê đất cho chu kỳ tiếp theo được tính căn cứ bảng giá đất năm đầu tiên của chu kỳ tiếp theo, trường hợp tiền thuê đất tăng so với chu kỳ trước thì tiền thuê đất phải nộp được điều chỉnh theo tỷ lệ do Chính phủ quy định, nhưng không quá tổng chỉ số CPI của giai đoạn 5 năm trước đó. Quy định tại Điều 191 những nội dung mang tính nguyên tắc về hoạt động lấn biển phù hợp với phạm vi điều chỉnh của Luật. Chỉnh sửa Điều 14, Điều 49 và Điều 254, quy định theo hướng Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ xem xét, quyết định trong trường hợp việc giải quyết việc chưa thống nhất về địa giới đơn vị hành chính dẫn đến việc nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính.

Về phương án thông qua dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Thường trực Ủy ban Kinh tế cho biêt, trên cơ sở ý kiến ĐBQH thảo luận tại Hội trường, các quy định tại dự thảo Luật đã được tiếp tục hoàn thiện hơn. Tuy nhiên, ý kiến ĐBQH về nhiều nội dung chính sách lớn có nhiều ý kiến hoặc cách thiết kế chính sách khác nhau còn chưa tập trung, khó xác định xu hướng, chưa thống nhất về nhiều vấn đề phức tạp. Một số chính sách quan trọng chưa thiết kế được phương án tối ưu.

Tổng hợp ý kiến ĐBQH thảo luận tại Hội trường cho thấy, có 5/22 ý kiến đề nghị thông qua dự án Luật tại kỳ họp thứ 6, trong khi đó, 6/22 ý kiến nhận định rõ tính chất cần thiết sớm thông qua dự thảo Luật nhưng phải bảo đảm chất lượng, 11/22 ý kiến đề nghị rà soát kỹ lưỡng, dành thêm thời gian tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật một cách thấu đáo nhất, cân nhắc cẩn trọng việc thông qua dự án Luật khi còn quá nhiều ý kiến khác trong trong dự thảo Luật. Do vậy, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị chưa thông qua dự án Luật tại kỳ họp này.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, với vai trò hết sức quan trọng của Luật Đất đai, chất lượng của dự án Luật là vấn đề phải được đặt lên hàng đầu, tránh trường hợp Luật sau khi ban hành nếu có bất cập sẽ gây nhiều tác động và hệ lụy đối với các hoạt động KT-XH và đời sống của người dân. Các dự thảo Nghị định và văn bản hướng dẫn Luật cũng cần thêm thời gian để hoàn thiện đồng bộ, bảo đảm có hiệu lực cùng lúc với hiệu lực thi hành của Luật sau khi được ban hành, nhất là một số nội dung mới về giá đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất... cần có quy định chi tiết để chính sách của Luật đi vào cuộc sống.

Nhiều vấn đề, quy định của dự án Luật nhận được sự đồng thuận giữa các cơ quan

Điều hành nội dung phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, dự án Luật Đất đai (sửa đổi) trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 đã được các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ phối hợp chặt chẽ, nhiều vấn đề cụ thể đã được quy định chi tiết, cơ bản đạt được sự đồng thuận giữa cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra. Chất lượng dự án Luật đã được nâng lên một bước rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn 22 nội dung còn có phương án khác nhau, cần xin ý kiến…

Về các nội dung còn các phương án khác nhau, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Ủy ban Kinh tế, cơ quan soạn thảo và các cơ quan cần tập trung lập luận các ưu điểm, nhược điểm để làm sáng tỏ các quan điểm, đề xuất lựa chọn phương án tốt nhất.

Liên quan đến quyền của người Việt Nam định cư ở nước ngoài tại Điều 28, Đảng đoàn Quốc hội đã thống nhất với Chính phủ chọn phương án 1: Người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc diện được sở hữu nhà ở tại Việt Nam theo quy định của pháp luật về nhà ở được mua, thuê mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở, nhận quyền sử dụng đất ở trong dự án phát triển nhà ở…, tuy nhiên Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần thể hiện lại cho phù hợp.

Về trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển KT-XH vì lợi ích quốc gia, công cộng tại Điều 87, Chủ tịch Quốc hội cho biết các đại biểu cơ bản đồng tình với các quy định tại nội dung này, phù hợp với Nghị quyết 18 về tái định cư, tuy nhiên cần đặt vấn đề đảm bảo tái định cư cho người dân.

Về chính sách đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết các cơ quan đều đồng tình với các nội dung của dự thảo Luật, theo đó, Nhà nước có chính sách bảo đảm đất sinh hoạt cộng đồng cho đồng bào dân tộc thiểu số phù hợp với phong tục, tập quán, tín ngưỡng, bản sắc văn hóa và điều kiện thực tế của từng vùng.

Gợi ý nhóm vấn đề thứ 2, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ:

Một là, đối với điều kiện đối với cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng đất trồng lúa khoản 7 Điều 45 đưa ra 3 phương án thì hầu hết đều chọn phương án 3, tức là trường hợp quá hạn mức thì phải thành lập Tổ chức kinh tế.

Hai là, đối với các nội dung về chỉ tiêu sử dụng đất được xác định trong nội dung quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, cấp huyện Điều 65 và Điều 66.

Ba là, về cấp giấy chứng nhận cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất, không có giấy tờ về quyền sử dụng đất mà không vi phạm pháp luật về Đất đai không thuộc trường hợp giao đất trái thẩm quyền ở khoản 3 Điều 139.

Công dân Việt Nam ở nước ngoài có đầy đủ quyền, nghĩa vụ về đất đai

Đề cập đến quyền và nghĩa vụ của người Việt Nam định cư ở nước ngoài ngoài liên quan đến đất đai và các hình thức, loại đất để sử dụng nhà ở thương mại, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, qua tổng hợp các ý kiến của các cơ quan cho thấy sự thống nhất cao với phương án 1 đối với quyền và người Việt Nam định cư ở nước ngoài nhưng vẫn là công dân Việt Nam có đầy đủ quyền và nghĩa vụ đất đai như công dân Việt Nam ở trong nước. Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng nhận thấy, đây là một bước đổi mới mạnh mẽ, thực hiện chủ trương của Nghị quyết 36 nhằm thu hút sự đóng góp của người Việt Nam định cư ở nước ngoài cả kiều hồi và đầu tư, tham gia đóng góp để phát triển đất nước.

Liên quan đến loại đất thực hiện nhà ở thương mại, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng thống nhất cao là giữ như phương án pháp luật hiện hành gồm đất ở, đất khác không phải đất ở, đất nông nghiệp và phi nông nghiệp và nhận chuyển quyền sử dụng đất ở thông qua thỏa thuận để thực hiện dự án nhà ở thương mại. Còn những trường hợp khác sẽ thu hồi để đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án sử dụng đất. Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho rằng, nếu thống nhất cao được vấn đề này thì không nên nêu hai phương án để báo cáo Quốc hội.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cho rằng, về nội dung liên quan đến đồng bào dân tộc thiểu số, đối với đất cấp lần 2 cho đồng bào dân tộc, nếu để tiếp tục xảy ra tình trạng chuyển nhượng, mua bán, thì sẽ khó khăn cho sinh kế đồng bào. Vì vậy, Phó Thủ tướng Chính phủ đề nghị cấm người nhận chuyển nhượng đất của đồng bào dân tộc đã cấp lần 2, để đảm bảo công bằng, bình đẳng, đảm bảo sinh kế cho đồng bào.

Thực tế, có vấn đề liên quan đến chính sách tự thỏa thuận để xây nhà thương mại. Về vấn đề này, Đảng Đoàn Quốc hội đã cho ý kiến rất nhất quán, tuy nhiên Chính phủ muốn làm rõ thêm rằng diện tích đất trồng lúa, diện tích đất lâm nghiệp đã được xác định rõ diện tích. Việc đấu thầu, đấu giá phải đảm bảo công khai minh bạch.

Như vậy, Chính phủ thống nhất cao với ý kiến của Đảng đoàn Quốc hội và xác định quan điểm chủ yếu sẽ tiến hành đấu thầu, đấu giá; điều này sẽ đảm bảo công bằng hơn về giá cả, công khai, phù hợp.

Lê Sơn