Chạy đua với thời gian trong tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ

Ban Chỉ đạo quốc gia 515, các ban, bộ, ngành Trung ương, cấp ủy, chính quyền địa phương, lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị quân đội đặc biệt quan tâm, thể hiện trách nhiệm chính trị cao, ban hành đồng bộ nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin; đề ra nhiều chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hiệu quả công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ, như: Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền; triển khai giải mã ký hiệu, phiên hiệu đơn vị quân đội trong chiến tranh; rà soát, bổ sung, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ thuộc đơn vị, địa phương quản lý; xác minh, kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên toàn quốc; mở rộng, thúc đẩy quan hệ hợp tác quốc tế…

Các hoạt động trên đã góp phần tích cực thúc đẩy công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ đạt hiệu quả. Toàn quốc đã tìm kiếm quy tập được 1.328 hài cốt liệt sĩ; phân tích, so sánh, khớp đối thông tin và trả giám định ADN đối với 124 trường hợp, trong đó đã xác định được danh tính 9 mẫu hài cốt liệt sĩ, báo tin cho thân nhân và thông tin trên bia mộ; xác định danh tính hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng được 251 hài cốt liệt sĩ; hoàn thành xác minh kết luận mộ liệt sĩ trong nghĩa trang liệt sĩ tại thị trấn Trà Lĩnh, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.

Bên cạnh kết quả đạt được, một số đơn vị, địa phương chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện quyết liệt các giải pháp đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở địa bàn trong nước.

Hệ thống văn bản chỉ đạo xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin ban hành chậm; tổ chức triển khai một số nội dung chưa thực sự đồng bộ, thống nhất, hiệu quả.

Công tác tuyên truyền, vận động cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ ở một số đơn vị, địa phương chưa tận dụng sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân.

Công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ còn một số đơn vị địa phương chưa bám sát các văn bản hướng dẫn, nên việc chỉ đạo, rà soát, hoàn thiện hồ sơ danh sách liệt sĩ chưa tốt, chưa đầy đủ đối tượng thuộc đơn vị, địa phương quản lý. Việc bổ sung, hoàn thiện danh sách liệt sĩ có đơn vị, địa phương còn chậm. Chất lượng xác minh kết luận địa bàn cơ sở chưa cụ thể ,nên nhiều địa phương phải làm đi làm lại nhiều lần, chậm tiến độ lập bản đồ tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ.

Một số địa phương chưa căn cứ vào kết quả rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xác minh kết luận địa bàn và lập bản đồ tìm kiếm, quy tập để chỉ đạo xây dựng kế hoạch tổ chức lực lượng tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị quân đội với các ban, ngành, địa phương trong rà soát, hoàn thiện hồ sơ, liệt sĩ xác minh, kết luận địa bàn còn hạn chế.

Hệ thống các phần mềm chưa có sự liên thông, tích hợp thông tin chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ. Công tác kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc rút kinh nghiệm của đơn vị địa phương chưa thường xuyên.

Các đại biểu đã nêu nguyên nhân của các hạn chế, bất cập: Chiến tranh ác liệt kéo dài; các trường hợp hy sinh rất đa dạng; nhiều đơn vị, địa phương giải thể, sáp nhập, chia, tách hoặc chuyển đổi loại hình tổ chức, nhiệm vụ; địa hình xảy ra các trận đánh thay đổi nhiều; nhân chứng biết thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ đã già yếu; công tác quản lý đăng ký, bàn giao hồ sơ, danh sách liệt sĩ, sơ đồ mộ chí, hồ sơ quy tập thiếu chặt chẽ, khoa học.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy đơn vị, địa phương chưa quyết liệt. Các giải pháp tổ chức triển khai chưa đồng bộ. Sự quan tâm vào cuộc của các cấp, các ngành, địa phương còn hạn chế. Nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xác minh kết luận địa bàn lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ chưa đầy đủ.

Việc xây dựng kế hoạch đặt hàng, xác định đơn giá dịch vụ giám định hài cốt liệt sĩ chưa kịp thời. Đội ngũ cán bộ làm công tác chính sách ở cơ sở luôn có sự thay đổi, trình độ, năng lực kinh nghiệm có mặt còn hạn chế.

Năm 2024, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ sẽ chuyển trọng tâm địa bàn trong nước, nhất là các khu vực trọng điểm còn nhiều thông tin về mộ liệt sĩ, liệt sĩ; nâng cao năng lực xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin bằng cả phương pháp xét nghiệm ADN và thực chứng; tổng kết và đề xuất chế độ, chính sách và công tác bảo đảm cho các tổ chức, cá nhân làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; hoàn thành cơ bản rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xác minh kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ…

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ phải tiến hành thần tốc, chạy đua với thời gian để đưa các liệt sĩ trở về với người thân, gia đình, quê hương, "về với những người cha, người mẹ ngày một cao tuổi nhưng vẫn mong ngóng tin con". 

Đây không chỉ là tình cảm, đạo lý mà còn là trách nhiệm hết sức nặng nề, đòi hỏi những đơn vị, tổ chức, cá nhân đang làm công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ phải quyết tâm cao nhất để vượt qua những thách thức, khó khăn rất lớn nhằm thực hiện sứ mệnh, nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, nhân dân giao phó.

Những kết quả đạt được trong công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ có sự nỗ lực, đóng góp cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, nòng cốt là các đơn vị của Bộ Quốc phòng và rất nhiều tổ chức, cá nhân đang cống hiến thầm lặng, rất đáng được tôn vinh.

Tuy nhiên, với hơn 300.000 liệt sĩ còn thiếu thông tin, 180.000 liệt sĩ chưa được tìm kiếm, quy tập, Phó Thủ tướng cho rằng đây chính là mục tiêu cao nhất của công tác tim kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ, "phải áp dụng mọi biện pháp, càng sớm, càng tốt".

Phó Thủ tướng yêu cầu khẩn trương hoàn thiện cơ sở dữ liệu, thu thập thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ để khoanh vùng khu vực tìm kiếm, quy tập; lấy mẫu sinh phẩm, phân tích, lưu trữ thông tin của hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin và thân nhân liệt sĩ, với tinh thần "những gì làm được phải làm ngay".

Bộ Quốc phòng có văn bản quy định, hướng dẫn quy trình, điều kiện tiếp cận mẫu hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin để thực hiện giám định ADN xác định danh tính.

Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính khẩn trương hoàn thành định mức kỹ thuật, đơn giá cho các khâu tìm kiếm, quy tập, giám định ADN với các hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin; bảo đảm nguồn lực tài chính cho các hoạt động thường xuyên của công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ; tạo thuận lợi cho các hội, tổ chức, cá nhân tham gia vào hoạt động tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin.

Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao tiếp tục phối hợp các cơ quan, tổ chức lưu trữ nước ngoài để tiếp cận thông tin phục vụ công tác tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin.

Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam sớm trình Bộ Kế hoạch Đầu tư để trình Chính phủ dự án đầu tư nâng cao năng lực áp dụng các phương pháp mới giám định ADN bằng nguồn vốn ODA.

Minh Khôi