Chính sách tài chính vượt thách thức, phát triển bền vững

Nhiều thách thức với chính sách tài chính

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết: Năm 2023, tình hình thế giới diễn biến phức tạp, khó lường, thách thức nhiều hơn so với dự báo; kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm; lạm phát vẫn ở mức cao; nhiều nền kinh tế lớn duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất cao; nợ công toàn cầu tăng mạnh; các thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản tiềm ẩn nhiều rủi ro; hoạt động xuất, nhập khẩu bị thu hẹp. An ninh năng lượng và lương thực toàn cầu gặp nhiều thách thức. 

Ở trong nước, bên cạnh những thành tựu to lớn sau hơn 35 năm đổi mới, Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức trong thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Môi trường sản xuất - kinh doanh tiếp tục khó khăn do hệ lụy từ những tác động của dịch COVID-19, khả năng cạnh tranh, sức chống chịu của nền kinh tế còn hạn chế; dịch bệnh, thiên tai, hạn hán, bão, lũ diễn biến phức tạp, gây thiệt hại nặng nề ở nhiều địa phương…

Bên cạnh đó, Việt Nam là nước có độ mở lớn, trong khi các nền kinh tế lớn, đối tác thương mại, đầu tư chủ yếu của Việt Nam phục hồi chậm, cầu tiêu dùng còn yếu, hàng rào bảo hộ gia tăng đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến kinh tế trong nước...

Trước bối cảnh trên, thời gian qua, Bộ Tài chính đã tham mưu Chính phủ, Quốc hội nhiều giải pháp điều chỉnh chính sách về tài chính - ngân sách nhà nước linh hoạt, đồng bộ với các chính sách tiền tệ và vĩ mô khác để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và hướng tới phát triển bền vững như: Hệ thống chính sách thuế nhằm hướng tới tăng trưởng xanh, phát triển bền vững; các chính sách hạn chế các hành vi gây ô nhiễm môi trường (như thuế bảo vệ môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế nhập khẩu, thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường đối với khí thải…)

"Các giải pháp chính sách tài chính - ngân sách nhà nước trong thời gian qua khá toàn diện, kịp thời, đã góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, các cân đối lớn cơ bản được bảo đảm. Tăng trưởng GDP quý III đạt 5,33%, tính chung 9 tháng đạt 4,24%; chỉ số giá tiêu dùng bình quân 10 tháng tăng 3,2%; hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp được phục hồi và ngày càng được củng cố, phát triển tích cực", Thứ trưởng Cao Anh Tuấn chia sẻ.

Ưu đãi thuế chỉ là vấn đề thứ cấp trong thu hút đầu tư

Thảo luận tại diễn đàn, ông Jochen Schmittmann, Trưởng Đại diện thường trú, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tại Việt Nam, Lào và Campuchia cho rằng, ưu đãi thuế chỉ là vấn đề thứ cấp trong thu hút đầu tư và thuế tối thiểu toàn cầu là sáng kiến quan trọng tránh "cuộc đua xuống đáy" về thuế suất ưu đãi giữa các quốc gia trong thu hút đầu tư nước ngoài…

Ngoài ra, ông Jochen Schmittmann việc thực thi chính sách thuế tối thiểu toàn cầu còn giúp xóa bỏ các kẽ hở trong quản lý, không để các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trốn thuế, chuyển giá. Hiện nay, nhiều quốc gia đang chuẩn bị triển khai thuế tối thiểu toàn cầu nhằm tạo sân chơi công bằng. Ước tính khi Việt Nam tham gia chính sách này, số thu ngân sách có được từ FDI khoảng 0,2% GDP là hạn chế. 

Cho ý kiến về vấn đề chuyển đổi năng lượng xanh tại phiên thảo luận, đại diện Phái đoàn EU tại Việt Nam cho rằng, EU là đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) với Việt Nam. JETP sẽ huy động khoảng 15,5 tỷ USD ban đầu từ tài chính công và khối tư nhân trong vòng 3 đến 5 năm tới để hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh của Việt Nam (tức là giảm phát thải khí nhà kính và loại bỏ dần việc sử dụng năng lượng than).

Tháng 10/2023 vừa qua, Ngân hàng Đầu tư Châu Âu (EIB) đã ký Biên bản ghi nhớ với Việt Nam để cung cấp một khoản tín dụng đa dự án trị giá 500 triệu EUR cho các dự án hỗ trợ JETP. Ngoài ra, EU đã dành 16,6 triệu EUR hỗ trợ kỹ thuật để hỗ trợ Điện lực Việt Nam (EVN) trong các dự án liên kết với JETP. EU cũng đang hỗ trợ Việt Nam các cải cách trong lĩnh vực năng lượng, bao gồm các điều kiện về năng lượng tái tạo, hiệu quả sử dụng năng lượng, đường dây/lưới truyền tải. Điều này được thực hiện thông qua chương trình hỗ trợ ngân sách trị giá 142 triệu EUR cho Chuyển đổi năng lượng bền vững. 

Kế hoạch huy động nguồn lực JETP tại Hội nghị COP-28 ở Dubai. Đại diện của EU nhấn mạnh: "Việt Nam đang nắm vai trò chủ đạo để thực hiện JETP với sự hỗ trợ của EU, các quốc gia thành viên và các đối tác phát triển còn lại".

Ông Trương Bá Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) cho rằng: Bước sang năm 2023, trước diễn biến phức tạp và khó lường của tình hình kinh tế thế giới ảnh hưởng sâu rộng tới sản xuất kinh doanh của người dân và doanh nghiệp, Bộ Tài chính tiếp tục nghiên cứu ban hành theo thẩm quyền, trình Chỉnh phủ trình UBTVQH tiếp tục có giải pháp hỗ trợ thuế phí và lệ phí cho người dân. 

Quy mô các giải pháp thực hiện trong năm 2023 khoảng 196 nghìn tỷ đồng, gia hạn thuế 121 nghìn tỷ đồng, các giải pháp miễn giảm 1 số khoản thuế phí, lệ phí khoảng 13 nghìn tỷ đồng (trong đó giảm 2% thuế VAT, tiếp tục giảm mức thuế bảo vệ môi trường (BVMT) với xăng dầu để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh giá xăng dầu trên thế giới tiếp tục tăng cao.

"Các giải pháp được Bộ Tài chính ban hành đã nhận được đồng tình, đánh giá cao DN, người dân và dư luận xã hội". Ông Trương Bá Tuấn nhấn mạnh.

Anh Minh