Chương trình dạy và học ở bậc tiểu học: Tải vẫn chưa giảm

Khối nào cũng "nặng"

Qua ba năm thực hiện giảng dạy chương trình và sách giáo khoa (SGK) mới ở lớp 1, 2, 3, Bộ GD-ĐT cũng đã tự nhìn nhận rằng, sự phù hợp của một chương trình, một bộ SGK với tất cả các nhóm đối tượng học sinh HS là rất khó, do vậy vẫn còn tình trạng quá tải đối với một bộ phận HS.

Cụ thể là: Môn tiếng Việt lớp 1 quy định mỗi tuần học 10 âm là quá nặng đối với HS trung bình, có một số bài còn đưa một số vần mà các em chưa được học. Môn toán các lớp 1, 2, 3, một số tiết học đưa ra quá nhiều bài tập khiến HS không thể giải quyết hết ngay tại lớp được, một số bài có nội dung yêu cầu cao hoặc không phù hợp thực tế Việt Nam.

Đối với các môn học khác như tự nhiên, xã hội, nghệ thuật, đạo đức, thể dục... đều chứa đựng những bài có nội dung khó, không phù hợp thực tế hoặc tâm sinh lý lứa tuổi... Kết quả học tập của HS các vùng khác nhau phần nào thể hiện điều này: Trong khi tỷ lệ HS đạt loại giỏi môn tiếng Việt lớp 3 ở Đà Nẵng là 63,43%, Hải Phòng 60,57%, TP Hồ Chí Minh 59,24% thì tỉ lệ này ở các tỉnh khó khăn, nhiều HS dân tộc lại thấp, như Hà Giang chỉ có 6,5%, Lai Châu 7,15%, Điện Biên 8,66%... Tỉ lệ HS xếp loại yếu môn tiếng Việt ở TP Hồ Chí Minh là 0,08%, Hà Nội 0,1%, Vĩnh Long 0,19%. Trong khi đó, tỉ lệ này ở Kon Tum lại là 5,51%, Hà Giang 5,11%, Đác Lắc 4,93%... Đánh giá xếp loại môn toán cũng có sự chênh lệch tương tự giữa các tỉnh.

Gây nên tình trạng quá tải này, bên cạnh nguyên nhân "SGK còn có nội dung nặng và khó, một số chi tiết chưa thống nhất giữa chương trình và SGK, sách giáo viên", có lẽ còn nằm trong chính những điểm hạn chế mà bộ cho là "cần khắc phục". Đó là chương trình chưa dành tiết cho giáo dục dân tộc, giáo dục địa phương, chưa làm rõ hoạt động giáo dục với các môn học. Cơ sở vật chất chưa đáp ứng được với yêu cầu đổi mới chương trình, SGK tiểu học. Nhưng quan trọng hơn cả là còn một bộ phận giáo viên chưa đáp ứng được yêu cầu dạy học theo phương pháp mới, không thể truyền tải đúng nội dung, yêu cầu của tiết học, làm cho giờ học trở nên quá nặng nề, gây áp lực với HS...

Lúng túng "tự chủ"

Từ niên học 2005-2006, Sở GD-ĐT TP Hồ Chí Minh có chủ trương giao quyền tự chủ cho từng trường thực hiện chương trình giảm tải - thầy Lê Ngọc Điệp - Phó phòng Tiểu học Sở GD-ĐT cho biết. Hiện tổ, khối chuyên môn của từng trường đang họp bàn để thống nhất chương trình giảng dạy cụ thể. Song thật ra, việc giảm tải lần này không phải là cắt giảm bài nào trong chương trình, nội dung SGK, mà chỉ là không khống chế thời lượng quy định giảng dạy cụ thể của từng tiết học mà thôi. Vì vậy, trên thực tế, học sinh cũng sẽ phải học đủ số lượng bài như vậy. Nhưng, giáo viên sẽ có quyền chủ động tăng thêm thời gian giảng dạy ở những nội dung khó, giảm tiết hoặc đi lướt qua những nội dung sơ sài, dễ hiểu. Ngoài ra, Bộ GD-ĐT cũng khuyến cáo giáo viên chỉ cần dạy đủ những kiến thức cơ bản cho học sinh, còn chương trình mở rộng hoặc nâng cao thì tùy thuộc vào sự "hấp thu" của học sinh mà quyết định.

Yên tâm với... tải chưa giảm!

Theo thầy Nguyễn Văn Lộc - Hiệu phó Trường Tiểu học Hoàng Hoa Thám, huyện Hóc Môn (TP Hồ Chí Minh) - thì từ đầu năm đến nay, trường vẫn giảng dạy theo chương trình cải cách đã áp dụng từ mấy năm nay. "Với dân trí thuộc địa bàn "vùng sâu, vùng xa" như trường chúng tôi, thì chương trình đang giảng dạy quả thật là quá sức rất nhiều so với trình độ chung của học sinh. Theo tôi, nội dung vẫn còn quá nặng, rất nhiều kiến thức của lớp học sau đã dồn xuống cho lớp dưới, khiến học sinh bắt theo không kịp. Cụ thể - với học sinh lớp 1 - trước đây chỉ yêu cầu tính toán những phép cộng, trừ, nhân, chia trong phạm vi 20, với chương trình cải cách thì lại nâng lên đến 100 (!). Theo chủ trương chung của bộ thì giáo viên không được cắt xén bớt chương trình, nhưng với một lượng kiến thức quá nhiều như SGK hiện nay, thì việc giao tự chủ cho giáo viên quyết định nên nhấn mạnh và lướt phần nào cũng rất khó. Nhất là đối với học sinh lớp đầu cấp tiểu học - như lớp 1 - thầy Lộc cho biết thêm.

Ở những trường thuộc địa bàn trung tâm hơn, như Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm, quận I thì chương trình giảm tải của bộ đã được triển khai đến từng giáo viên ngay từ đầu năm học đến nay, tuy nhiên trong thực tế, những kiến thức trong giai đoạn đầu vẫn chưa được coi là "nặng", nên cách giảng dạy vẫn chưa có gì thay đổi.

Cô Nguyễn Hoàng Anh cho biết: Với chủ trương mới, giáo viên đã được chủ động hơn trong việc quyết định thời gian dành cho từng nội dung, vì vậy theo dự kiến, chúng tôi sẽ đi lướt những kiến thức "mỏng", dễ hiểu để dành thời gian giảng giải những bài khó, kiến thức sâu cho học sinh. Chúng tôi cũng đang nghiên cứu thêm, để rút bớt bài tập làm thêm ở những phần quá mở rộng...

Đó là về mặt lý thuyết, trong thực tế, phụ huynh vẫn thấy "sự học" của con em mình chưa có gì biến đổi, vì vẫn phải cho con đến các lớp học thêm. Chị Lâm Thanh Hằng - phụ huynh em Nguyễn Thế Anh, đang học lớp 3 Trường Tiểu học Chính Nghĩa, quận 5 - tâm sự: "Biết là không nên, nhưng tôi vẫn phải cho con mình đi học thêm theo lớp ở nhà cô chủ nhiệm, vì những đứa bạn cùng lớp đều đi học. Nhưng thú thật, nếu cứ phải nhồi nhét mãi con trẻ như hiện nay, tôi cũng thấy xót xa. Chương trình dạy hiện nay thay đổi nhiều quá, phụ huynh không thể dạy con cái mình học được, nếu muốn con học giỏi thì hầu như phải đến học thêm...".

Từ thực tế trên, HS tiểu học chưa thể giảm được tải, ít nhất là trong năm học này.