Có nhất thiết hỏi cung thì phải ghi âm, ghi hình?

Trong quá trình thảo luận trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện cho biết nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành với quy định này và đề nghị quy định chặt chẽ về trình tự, thủ tục, về bảo quản, sử dụng kết quả ghi âm, ghi hình trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. Tuy nhiên, có một số ý kiến đề nghị không nên quy định ghi âm, ghi hình trong mọi trường hợp hỏi cung bị can.

Nêu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự án Bộ luật này, ông Hiện cho biết việc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung là cần thiết để vừa đảm bảo minh bạch quá trình hỏi cung, vừa bảo vệ bị can, chống bức cung, dùng nhục hình, bảo vệ người hỏi cung tránh bị vu cáo.

Tuy nhiên thực tiễn cho thấy, việc hỏi cung bị can có thể được tiến hành ở nhiều nơi và trong những điều kiện rất khác nhau; có bị can bị tạm giam, có bị can ở ngoài xã hội; có bị can chỉ hỏi cung một hai lần, có bị can phải hỏi cung rất nhiều lần; có trường hợp cùng một thời điểm phải hỏi cung rất nhiều người.

Để bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, tránh lãng phí, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng quy định việc hỏi cung bị can tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở Cơ quan điều tra phải được ghi âm, ghi hình là phù hợp; còn tại các địa điểm khác (như tại nơi tiến hành điều tra, tại chỗ ở của bị can) thì được ghi âm hoặc ghi hình theo yêu cầu của bị can, của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Bộ luật quy định Chính phủ chủ trì, phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân Tối cao quy định cụ thể về trình tự, thủ tục, việc bảo quản, sử dụng kết quả ghi âm, ghi hình trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử.

Đồng tình với ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhưng đại biểu Huỳnh Ngọc Ánh (TPHCM) bày tỏ phân vân: “Mỗi lần hỏi cung là mỗi lần ghi âm ghi hình hay chỉ ghi âm, ghi hình một lần. Bình thường để hoàn thành cáo trạng phải hỏi cung 5 lần, tương ứng với 5 giờ đồng hồ thì ta bảo quản như thế nào? Khi chuyển hồ sơ bị can qua Tòa thì có chuyển cả ghi âm, ghi hình không?”.

“Bộ luật quy định không ghi âm, ghi hình là vi phạm nghiêm trọng quy trình tố tụng. Vậy tòa có tuyên hủy kết quả điều tra để điều tra lại nếu cơ quan tố tụng không ghi âm, ghi hình hay không?”, ông Huỳnh Ngọc Ánh đặt câu hỏi.

Đại biểu TPHCM này còn cho biết có trường hợp hỏi cung ở phòng không có ghi âm, ghi hình, sau đó cơ quan tố tụng đưa bị can sang phòng có ghi âm, ghi hình để hỏi cung lại. Vậy có cơ chế gì giám sát việc hỏi cung không?

Còn đại biểu Bùi Văn Xuyền (tỉnh Thái Bình) đề nghị không cần thiết phải ghi âm, ghi hình trong mọi trường hợp. Ví dụ phạm tội đơn giản, đối tượng nhận tội thì không phải ghi âm, ghi hình.

“Dùng nhục hình để bức cung chủ yếu là do khả năng, trình độ của điều tra viên nên phải giáo dục điều tra viên và đề cao trách nhiệm người đứng đầu. Nên ghi âm, ghi hình trong trường hợp bị can kêu oan ngay từ đầu, bị can phạm tội có khung hình phạt chung thân, tử hình, bị can trong trường hợp hủy án điều tra lại, bị cáo người nước ngoài, trong trường hợp không có bào chữa tham gia”, ông Xuyền nêu.

Tại hội trường, nhiều đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ đồng tình với các ý kiến trên để đảm bảo quy định của luật pháp được khả thi, hiệu quả, phù hợp với điều kiện của nước ta.

Thành Chung