Công nghiệp hỗ trợ trước yêu cầu gia tăng hàm lượng công nghệ

Đây cũng là thông điệp được đưa ra tại Tọa đàm "Gia tăng hàm lượng công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm công nghiệp hỗ trợ" do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 11/11.

Năng lực công nghệ: Điểm nghẽn lớn nhất của doanh nghiệp CNHT

Theo ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp - IDC (Bộ Công Thương), dù số lượng doanh nghiệp CNHT trong nước tăng nhanh với gần 7.000 đơn vị nhưng phần lớn vẫn chỉ tham gia ở những công đoạn giản đơn, giá trị thấp. Chỉ khoảng 300 doanh nghiệp đủ năng lực tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn như Samsung, Toyota, Honda. Tỉ lệ nội địa hóa trong nhiều ngành mới đạt 30-40% và chưa đáp ứng kỳ vọng của Chính phủ.

Nguyên nhân cốt lõi, theo ông Cường, nằm ở trình độ khoa học - công nghệ còn hạn chế, năng lực R&D yếu, mức độ tự động hóa thấp và khả năng làm chủ công nghệ lõi chưa cao. Bên cạnh đó, doanh nghiệp gặp khó khăn về vốn để đầu tư thiết bị hiện đại; thiếu nhân lực kỹ thuật chất lượng cao và còn lúng túng khi tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế, những yêu cầu bắt buộc nếu muốn tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tại Hà Nội, nơi quy tụ khoảng 1.000 doanh nghiệp CNHT, ông Nguyễn Vân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp CNHT Hà Nội, cho biết dù đã có khoảng 35% doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn quốc tế nhưng phần lớn vẫn là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hạn chế về quản trị, công nghệ và nhân lực.

"Nếu không đổi mới sáng tạo và đầu tư công nghệ, doanh nghiệp sẽ rất khó chen chân vào chuỗi giá trị của các tập đoàn FDI", ông Vân nhấn mạnh.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Cao Văn Hùng, Giám đốc phát triển thị trường quốc tế Công ty Smart Việt Nam, cho rằng gia tăng hàm lượng công nghệ là "lối thoát duy nhất" để doanh nghiệp Việt vượt khỏi vòng luẩn quẩn gia công giá rẻ. Theo ông, muốn đáp ứng yêu cầu khắt khe của khách hàng quốc tế, doanh nghiệp phải đầu tư chiều sâu vào máy móc hiện đại, chuẩn hóa toàn bộ quy trình sản xuất và xây dựng văn hóa chất lượng trong từng nhân sự. Những doanh nghiệp không đầu tư công nghệ sẽ khó nâng cấp từ nhà cung cấp cấp 3-4 lên cấp 1-2, đồng nghĩa mất cơ hội nắm bắt giá trị gia tăng cao hơn.

Cần sự đồng bộ của chính sách và chủ động từ doanh nghiệp

Để tháo gỡ các điểm nghẽn công nghệ và tạo điều kiện cho doanh nghiệp CNHT bước lên nấc thang giá trị cao hơn, ông Chu Việt Cường cho rằng giai đoạn tới cần triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp, đặc biệt là cụ thể hóa các chính sách trong Nghị định số 205/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 111/2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Ông Chu Việt Cường cho biết Nghị định 205 mở ra không gian rộng hơn cho đổi mới công nghệ, R&D, liên kết công - tư và tăng quyền tự chủ cho các trung tâm kỹ thuật như IDC trong tư vấn chuyển giao công nghệ, thử nghiệm và tiêu chuẩn hóa sản phẩm. Tuy nhiên, để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, cần coi doanh nghiệp là trung tâm, tập trung hỗ trợ thực chất về thuế, tín dụng, đất đai và đào tạo nhân lực; đồng thời tăng cường truyền thông chính sách để doanh nghiệp nắm bắt kịp thời.

Từ hiệp hội, ông Nguyễn Vân cho rằng Hà Nội cần tiếp tục mở rộng các chương trình kết nối doanh nghiệp với các nhà đầu tư FDI, đào tạo nhân lực theo nhu cầu thực tế, giảm bớt thủ tục hành chính trong đầu tư - xây dựng và phát triển các mô hình Techno-Park gắn với công nghệ cao. Đây sẽ là hạ tầng quan trọng để doanh nghiệp CNHT rút ngắn khoảng cách công nghệ với các tập đoàn lớn.

Anh Thơ