Công ước Luật Biển vẫn có thể áp dụng để giải quyết vấn đề mới nảy sinh trên biển

Đối thoại Biển lần thứ 8 tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, với sự tham gia của hơn 250 đại biểu là các chuyên gia trong nước và quốc tế, đại diện các cơ quan Trung ương và địa phương, cơ quan đại diện nước ngoài tại Hà Nội và cơ quan thông tấn.

Đây là dịp nhấn mạnh lại giá trị của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) sau 40 năm thực hiện (1982-2022) cũng như thảo luận những khía cạnh hợp tác tiềm năng đối với khu vực Đông Nam Á.

Điểm nhấn trong Đối thoại lần này là sự tham gia của hai Thẩm phán từ Toà án Luật Biển quốc tế (ITLOS) - Thẩm phán Rudiger Wolfrum (Đức) và Thẩm phán Kriangsak Kittichaisaree (Thái Lan) với phát biểu dẫn đề về tiềm năng của các cơ chế giải quyết tranh chấp quốc tế được thiết lập theo UNCLOS và vai trò, sự phát triển trong tương lai của UNCLOS.

Các vấn đề cốt lõi được thảo luận tại Đối thoại Biển lần thứ 8 là: Một số vấn đề pháp lý và hàng hải chưa được nghiên cứu đầy đủ liên quan đến việc thực thi UNCLOS ở Đông Nam Á; giảm thiểu phát thải từ các hoạt động vận tải và sáng kiến vận tải không phát thải; nghĩa vụ hợp tác giữa các quốc gia giáp biển nửa kín và bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển trong các khu vực ngoài quyền tài phán quốc gia.

Qua bốn phiên thảo luận, Đối thoại đã nhận được rất nhiều ý kiến trao đổi toàn diện, đa chiều và chất lượng. Các phát biểu khoa học nhấn mạnh vai trò của luật pháp quốc tế và Công ước Luật Biển trong duy trì trật tự pháp lý trên biển, đề cập tới những khía cạnh có liên quan trực tiếp đối với khu vực Đông Nam Á, hướng tới các giải pháp giải quyết bất đồng, tăng cường hợp tác và đưa ra các khuyến nghị chính sách thiết thực cho các quốc gia trong khu vực.

Phát biểu tại Đối thoại, Thẩm phán Wolfrum đã điểm lại những thách thức mới nảy sinh sau 40 năm UNCLOS được thông qua, liên quan đến biến đổi khí hậu, mực nước biển dâng, nhân quyền trên biển và sự phát triển của các công nghệ mới. Tuy nhiên, tất cả các chuyên gia đều khẳng định và tin tưởng mạnh mẽ rằng UNCLOS vẫn còn đầy đủ giá trị và có thể áp dụng để giải quyết các vấn đề mới nảy sinh trên biển.

Tại Đối thoại, nhiều chuyên gia từ không chỉ các quốc gia ven biển mà cả các quốc gia không giáp biển đã chia sẻ các kinh nghiệm và sáng kiến hiện có nhằm thúc đẩy việc sử dụng hòa bình các vùng biển và tăng cường hợp tác hàng hải.

Đại sứ Mai Sayavongs (Viện Đối ngoại, Bộ Ngoại giao Lào) đề cập đến thực tiễn của Lào là quốc gia không có biển với quyền được hưởng tự do quá cảnh, tiếp cận và đi ra biển, bày tỏ kỳ vọng Lào sẽ có thể tham gia thiết thực hơn vào các hoạt động kinh tế biển, đặc biệt với sự hỗ trợ từ các quốc gia láng giềng như Việt Nam.

GS. Kentaro Nishimoto (Trường Luật, Đại học Tohoku, Nhật Bản) khẳng định việc một quốc gia chưa tham gia hay phê chuẩn UNCLOS không làm ảnh hưởng đến vấn đề phân định biển hay khả năng hợp tác giữa các nước tại khu vực…

Thẩm phán Kriangsak Kittichaisaree cho rằng trong bối cảnh hiện nay, nhiều thách thức mới đặt ra cho Công ước UNCLOS 1982, bao gồm: Việc khai thác các tài nguyên vi sinh vật tại thềm lục địa nằm ngoài 200 hải lý; biến đổi khí hậu và nước biển dâng; vấn đề đảm bảo quyền con người trên biển và công nghệ mới và tự hành cũng như những vùng xám trong UNCLOS.

Thẩm phán cho rằng Công ước UNCLOS tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong luật biển quốc tế, Toà án Luật Biển quốc tế và các cơ chế giải quyết tranh chấp quy định trong UNCLOS có thể tiếp tục áp dụng UNCLOS để giải thích cho những bước phát triển mới trong vấn đề luật biển chưa được điều chỉnh trong UNCLOS…

Phát biểu bế mạc tại Đối thoại, TS. Nguyễn Hùng Sơn, Phó Giám đốc Học viện Ngoại giao đánh giá cao sự tham gia tích cực và nhiệt tình của các đại biểu trực tiếp và trực tuyến. Các ý kiến trao đổi khoa học, thẳng thắn và các đề xuất kiến nghị thu nhận tại Đối thoại sẽ góp phần vào việc nâng cao nhận thức và duy trì hoà bình ổn định tại Biển Đông.

BNG