COP30 giúp Việt Nam tăng cường tiếp cận công nghệ, tài chính khí hậu

Diễn ra từ ngày 10-21/11/2025, Hội nghị COP30 đã khép lại tại Belém (Brazil) với những kết quả đan xen: Các bên thống nhất được gói tài chính hỗ trợ quốc gia nghèo và bảo vệ rừng, song vẫn chưa đưa ra được lộ trình rõ ràng cho việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch.

Trao đổi với Báo điện tử Chính phủ, bà Francesca Nardini, Phó Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam cho rằng, trọng tâm tranh luận tại COP30 không còn nằm ở việc "có nên" chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch hay không, mà là tốc độ chuyển dịch và cách phân bổ chi phí giữa các quốc gia.

Dù hội nghị chưa đạt được một thỏa thuận ràng buộc toàn cầu, "Gói Belém" vẫn giữ cam kết về chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch đã nêu từ COP28 và yêu cầu tiếp tục xây dựng lộ trình cụ thể.

Theo bà Nardini, Brazil – Chủ tịch COP30 đã thúc đẩy "Lộ trình Belém" với các sáng kiến về rừng, khí hậu và chuyển dịch năng lượng. Đây là nỗ lực quy tụ chính phủ, nhà đầu tư và các bên liên quan để thúc đẩy hành động giảm phát thải thực chất, phản ánh tinh thần "Global Mutirão" – hành động chung dựa trên công nghệ và đổi mới.

Yếu tố tài chính tiếp tục là "điểm then chốt" để dung hòa tham vọng khí hậu và nhu cầu phát triển. COP30 ghi nhận mức tăng gấp 3 tài trợ thích ứng, lên khoảng 120 tỷ USD/năm vào 2035, tuy vậy, con số này vẫn còn xa so với nhu cầu thực tế.

Bà Nardini nhấn mạnh, các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, sẽ không thể "đơn độc" chuyển đổi nếu thiếu nguồn lực, công nghệ và cơ chế hỗ trợ chuyển dịch công bằng.

Nghiên cứu mới của OECD–UNDP cho thấy các quốc gia hành động mạnh mẽ về khí hậu có tăng trưởng kinh tế tốt hơn. Đến năm 2100, GDP toàn cầu có thể cao hơn tới 13% nếu các nước nâng mức cam kết giảm phát thải và tránh được các thiệt hại kinh tế do khí hậu.

Đối với Việt Nam – nền kinh tế năng động, nhu cầu năng lượng lớn, vấn đề không nằm ở việc lựa chọn "tăng trưởng hay khí hậu", mà ở việc chọn mô hình tăng trưởng nào: Tiếp tục phụ thuộc vào năng lượng truyền thống hay chuyển dần sang hệ thống năng lượng sạch, hiệu quả và ít rủi ro hơn.

Về những hỗ trợ cụ thể từ COP30, bà Nardini cho biết, Việt Nam có thể hưởng lợi từ việc tăng cường tiếp cận công nghệ, tài chính và chuyển dịch năng lượng công bằng.

Việc hình thành Cơ chế Hành động Belém (BAM) tạo thêm nền tảng hỗ trợ chuyển đổi công bằng, kết nối tài chính, chuyển giao công nghệ với nhu cầu của từng quốc gia. Với Việt Nam, điều này đặc biệt quan trọng cho quá trình thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định, Quy hoạch điện VIII và Quan hệ Đối tác Chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) – nhất là tại các vùng phụ thuộc than.

COP30 cũng mở rộng cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực Việt Nam đang ưu tiên như gió ngoài khơi, hệ thống lưới điện hiện đại, lưu trữ năng lượng, công nghiệp tiết kiệm năng lượng, kinh tế biển xanh và nông nghiệp thích ứng khí hậu.

Từ góc nhìn của UNDP, bốn lĩnh vực trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định của Việt Nam sẽ thu hút nhiều tài chính khí hậu trong thời gian tới, bao gồm, thích ứng và rừng; kinh tế xanh biển; chuyển dịch năng lượng và chuyển đổi công bằng; cùng thị trường carbon và công nghiệp ít carbon. Đây là các lĩnh vực vừa thể hiện cam kết mạnh mẽ, vừa tạo lợi ích phát triển rõ rệt.

Bà Nardini khẳng định, UNDP sẽ tiếp tục đồng hành với Việt Nam để biến các kết quả của COP30 thành dự án cụ thể, khả thi và mang lại tác động thiết thực cho tăng trưởng xanh và bền vững./.

Thùy Dung