Đà Nẵng phát triển dược liệu theo hướng hiện đại, gắn với kinh tế tuần hoàn

Ngày 13/11, TP. Đà Nẵng tổ chức Diễn đàn khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo nông nghiệp – dược liệu năm 2025 với chủ đề "Hành trình thương mại hóa sản phẩm khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp – dược liệu".

Tại diễn đàn, ông Hồ Quang Bửu, Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng cho biết, hiện thành phố đã có hai văn bản pháp lý quan trọng là Quyết định 611/QĐ-TTg ngày 1/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phát triển Sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045; và Quyết định 463/QĐ-TTg ngày 28/2/2025 phê duyệt Đề án "Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực".

"Đặc biệt, Quyết định 463 xác định Đà Nẵng là trung tâm dược liệu của cả nước, hướng đến mở rộng ra khu vực Đông Nam Á và thế giới. Đây là cơ chế đặc biệt của Trung ương, và chỉ có Đà Nẵng được hưởng cơ chế này. Thành phố hiện đang có kế hoạch cụ thể để triển khai hai quyết định trên một cách hiệu quả và thực chất", ông Bửu nói và thông tin thêm, dự kiến năm 2026, TP. Đà Nẵng sẽ tổ chức Lễ hội Sâm quốc tế nhằm quảng bá, xúc tiến thương mại cho sản phẩm Sâm Ngọc Linh với hàng loạt sự kiện, hoạt động.

Theo bà Vũ Thị Bích Hậu, Phó Giám đốc Sở NN&MT TP. Đà Nẵng, thành phố có hơn 1.000 loài thực vật làm thuốc, trong đó nhiều loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam. Các phát hiện mới về bốn loài dược liệu đặc hữu khẳng định tiềm năng sinh học quý hiếm và giá trị bảo tồn cao của hệ sinh thái Đà Nẵng. Đặc biệt, vùng núi Tây Nam giáp Nam Trà My, Trà Linh có điều kiện sinh thái tương đồng với vùng nguyên sản Sâm Ngọc Linh, mở ra khả năng phát triển vùng trồng mở rộng và công nghiệp dược liệu công nghệ cao tại chỗ.

Ngoài Sâm Ngọc Linh, nhiều cây dược liệu bản địa như Đẳng sâm, Ba kích, Giảo cổ lam, Sa nhân, Đinh lăng, Cà gai leo, Chè dây... đều có giá trị dược học và thị trường cao, có thể trở thành nguồn nguyên liệu chủ lực cho công nghiệp chế biến sâu.

Bên cạnh lợi thế sinh thái, các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ vào bảo tồn, nhân giống, truy xuất nguồn gốc và thương mại hóa sản phẩm Sâm Ngọc Linh và dược liệu đang được triển khai, là nền tảng quan trọng cho mô hình nông nghiệp tri thức và dược liệu công nghệ cao.

TP. Đà Nẵng đã ban hành nhiều chính sách trọng điểm cho phát triển dược liệu như chi trả dịch vụ môi trường rừng cho hoạt động bảo tồn và trồng dược liệu dưới tán rừng; tín dụng ưu đãi cho doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư trồng – chế biến theo tiêu chuẩn GACP-WHO; thu hút doanh nghiệp công nghệ cao đầu tư vào chuỗi dược liệu gắn với du lịch sinh thái – cộng đồng; triển khai đề án khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Đà Nẵng đến năm 2030, hướng tới khu phức hợp nông nghiệp số và công nghiệp dược liệu hiện đại. "Những cơ chế này là nền tảng pháp lý quan trọng, tạo động lực kết nối giữa nghiên cứu – sản xuất – thương mại hóa – thương hiệu, thúc đẩy hình thành chuỗi giá trị dược liệu bền vững", bà Hậu khẳng định.

Tuy nhiên, theo bà Vũ Thị Bích Hậu, lĩnh vực dược liệu công nghệ cao tại TP. Đà Nẵng vẫn còn nhiều thách thức: quy mô sản xuất, chế biến, tiêu thụ còn nhỏ lẻ; ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số mới ở giai đoạn đầu; chưa có hạ tầng dữ liệu thống nhất cho truy xuất nguồn gốc; liên kết giữa "4 nhà" (nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp – nông dân) còn lỏng lẻo; thị trường tiêu thụ chưa ổn định; bảo hộ chỉ dẫn địa lý "Sâm Ngọc Linh" và xúc tiến thương mại quốc tế chưa hoàn thiện; thiếu nguồn nhân lực trẻ am hiểu công nghệ sinh học và quản trị chuỗi giá trị.

Trong thời gian tới, TP. Đà Nẵng định hướng phát triển nông nghiệp và dược liệu công nghệ cao theo hướng hiện đại, xanh, số và hội nhập, gắn với kinh tế tuần hoàn và đổi mới sáng tạo, hướng tới mục tiêu trở thành hạt nhân của trung tâm công nghiệp dược liệu quốc gia.

Để hiện thực hóa định hướng này, lãnh đạo Sở NN&MT TP. Đà Nẵng cho rằng, cần sớm hoàn thiện cơ chế thuê môi trường rừng, hướng dẫn cụ thể quy trình và tiêu chí đánh giá hiệu quả sinh thái – kinh tế – xã hội; đẩy mạnh chính sách ưu đãi doanh nghiệp đầu tư vào chế biến và công nghệ dược liệu; tăng cường phối hợp giữa thành phố và các viện, trường, doanh nghiệp trong nghiên cứu di thực, nhân giống Sâm Ngọc Linh, ứng dụng công nghệ sinh học và tế bào gốc.

Thành phố cũng sẽ mở rộng phát triển Trung tâm dược liệu, đẩy mạnh nghiên cứu, ươm tạo và phát triển sản phẩm Sâm Ngọc Linh – dược liệu Đà Nẵng làm hạt nhân kết nối R&D với doanh nghiệp; xây dựng phòng thí nghiệm chuẩn quốc gia, chuẩn hóa tiêu chuẩn GACP-WHO, GMP, ISO.

Lãnh đạo sở NN&MT đề xuất triển khai chương trình xúc tiến thương mại dược liệu quốc gia, kết nối doanh nghiệp Đà Nẵng với chuỗi phân phối trong và ngoài nước, đồng thời xây dựng sàn giao dịch số cho sản phẩm OCOP và dược liệu; đẩy mạnh hệ thống truy xuất nguồn gốc số, tem định danh điện tử, ứng dụng blockchain và IoT trong quản lý sản phẩm; hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, mở rộng thị trường quốc tế; kêu gọi đối tác chiến lược đầu tư vùng nguyên liệu, nhà máy chiết xuất và sản phẩm giá trị cao, hướng tới xuất khẩu dược liệu Việt Nam mang thương hiệu "Sâm Ngọc Linh – Quốc bảo Việt Nam".

Lưu Hương