Đánh giá 5 năm thực hiện Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí

Trước đó, ngày 3/4/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 362/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025.

Sau hơn 5 năm thực hiện Quyết định 362, hiện nay, số lượng cơ quan báo chí trên toàn quốc đã được tinh giản đáng kể, từ hơn 800 cơ quan báo chí xuống còn khoảng 500 cơ quan.

Việc sắp xếp lại các cơ quan báo chí đã đem lại nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao chất lượng báo chí và phát triển theo hướng chuyên nghiệp. Quy hoạch này đã giúp giảm thiểu sự phân tán, tăng cường hiệu quả quản lý và thúc đẩy sự phát triển của báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên số, đồng thời bảo đảm vai trò của báo chí trong việc truyền tải thông tin chính xác, kịp thời, khách quan đến người dân.

PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch VUSTA cho biết, trước khi thực hiện Quyết định số 362, VUSTA có 113 cơ quan báo, tạp chí trong hệ thống. Đến nay, VUSTA có 69 cơ quan báo chí (gồm 1 báo, 68 tạp chí). Điều này đã thể hiện ý thức chấp hành nghiêm túc Quyết định 362 của Đoàn Chủ tịch VUSTA.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, một số cơ quan báo chí vẫn gặp khó khăn trong quá trình sáp nhập và tái cơ cấu, dẫn đến sự bất ổn về nguồn nhân lực và tài chính. Một số cơ quan báo chí gặp khó khăn trong việc thích nghi với mô hình hoạt động mới, nhất là trong bối cảnh sự cạnh tranh khốc liệt từ truyền thông xã hội và các nền tảng truyền thông số khác…

Một số viện nghiên cứu trực thuộc VUSTA có nhu cầu thành lập tạp chí nhưng do VUSTA còn thiếu hành lang pháp lý và cơ chế quản lý để giải quyết vấn đề này nên thời gian qua tạm thời chưa xem xét, giải quyết đề nghị của các viện trực thuộc.

Theo ông Phạm Ngọc Linh, việc sơ kết, đánh giá công tác thực hiện Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 là rất cần thiết để làm cơ sở cho các cấp có thẩm quyền xây dựng dự thảo Quy hoạch báo chí, xuất bản đến năm 2030, tầm nhìn 2050 bảo đảm thực chất, khả thi, phù hợp với xu thế phát triển.

Tại Hội thảo, đề cập đến tạp chí khoa học, TS. Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học công nghệ và môi trường (VUSTA) cho rằng, tạp chí khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc cập nhật kiến thức mới, chia sẻ thông tin và thúc đẩy sự phát triển của KHCN.

Đổi mới công tác quản lý các tạp chí khoa học là một phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nghiên cứu và thúc đẩy KHCN phát triển tại Việt Nam. Đây cũng là một trong những yếu tố then chốt nhằm đảm bảo tính minh bạch, uy tín và giá trị của các công trình nghiên cứu.

Tuy nhiên, TS Lê Công Lương cũng đặt câu hỏi về việc "Ai quản lý các tạp chí khoa học?". Tại cuộc họp về sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013 mới đây, có nhiều ý kiến cho rằng, cần giao cho Bộ KH&CN và các cơ quan chuyên ngành quản lý các tạp chí khoa học, chứ không nên theo mô hình quản lý như hiện nay. Các tạp chí khoa học chỉ nên tập trung vào việc công bố các nghiên cứu, bài báo và khám phá mới trong một hoặc nhiều lĩnh vực khoa học.

Cũng theo TS. Lê Công Lương, không nên dừng hẳn việc thành lập các tạp chí khoa học. Đối với các tổ chức khoa học, dù trong hay ngoài nhà nước, nếu hoạt động tốt, có đủ điều kiện, nhất là nhân sự thì có tạp chí khoa học sẽ tốt hơn.

Trong khi đó, nhà báo Nguyễn Thế Khoa, Tổng Biên tập Tạp chí Văn hiến Việt Nam cho rằng, các mặt tích cực, đổi mới của quy hoạch báo chí đến năm 2025 có thể dễ dàng nhận thấy như lập lại trật tự trong quản lý nhà nước về báo chí, tạo các điều kiện để báo chí đất nước phát triển kịp xu thế phát triển của báo chí và truyền thông thế giới, phát huy tốt sức mạnh của đội ngũ báo chí phục vụ sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.

Tuy nhiên, nhà báo Nguyễn Thế Khoa cũng bày tỏ băn khoăn về việc hiện nay số hóa đã là quốc sách, chuyển đổi số là một mục lớn trong Quy hoạch báo chí đến năm 2025, chuyển đổi số cũng là yêu cầu nội tại của các cơ quan báo chí bởi độc giả, khán giả của mình chủ yếu xem báo trên môi trường số; tuy vậy, không ít cơ quan báo in muốn chuyển đổi số nên quyết định ra bản điện tử của tờ báo, nhưng lại rất khó để được cấp phép.

Tại Hội thảo, các ý kiến cũng cho rằng việc đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan báo chí là một nhiệm vụ quan trọng nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của xã hội và phát triển nền báo chí hiện đại, minh bạch.

Xu thế chung của việc đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan báo chí hiện nay tập trung vào: Ứng dụng công nghệ số; đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; đổi mới nội dung và hình thức truyền tải; tăng cường đạo đức nghề nghiệp; xây dựng chiến lược tài chính bền vững...

Các đại biểu cũng đề xuất các bộ ngành liên quan tăng cường quan tâm, phối hợp cùng với VUSTA trong công tác chỉ đạo, quản lý báo chí; tiếp tục tháo gỡ một số vướng mắc trong công tác phối hợp quản lý các tạp chí trực thuộc các viện là đơn vị KHCN trực thuộc VUSTA…

Hoàng Giang