Đề xuất mới về cơ chế tài chính bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế

Bộ Tài chính cho biết, căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 11 Luật Bảo hiểm xã hội, Bộ Tài chính đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 60/2015/QĐ-TTg quy định cơ chế quản lý tài chính về bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và chi phí quản lý BHXH, BHTN, BHYT; Quyết định số 38/2019/QĐ-TTg sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 60.

Qua 07 năm thực hiện, cơ chế quản lý tài chính và chi phí quản lý BHXH, BHYT, BHTN ban hành kèm theo Quyết định số 60 và Quyết định số 38 của Thủ tướng Chính phủ đã khắc phục được hạn chế của giai đoạn trước; góp phần giúp ngành BHXH hoàn thành các chỉ tiêu thu, chi và phát triển người tham gia được giao hàng năm; tổ chức chi trả cho người hưởng đầy đủ, kịp thời, an toàn; đẩy mạnh cải cách TTHC góp phần nâng cao mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp.

Còn một số hạn chế, vướng mắc trong quá trình thực hiện

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện văn bản nêu trên còn một số hạn chế, vướng mắc như sau:

Về cơ chế tài chính: Quy định việc mở tài khoản, thẩm quyền quyết định số lượng tài khoản, nơi mở tài khoản chưa bao quát đầy đủ các cơ quan, tổ chức thực hiện và chưa phù hợp về thẩm quyền, chưa quy định việc lựa chọn ngân hàng thương mại để gửi tiền; chưa quy định mức dư trên tài khoản chuyên thu được gửi có kỳ hạn để làm cơ sở thực hiện; chưa quy định cụ thể việc Bảo hiểm xã hội Việt Nam chuyển kinh phí, thời gian chuyển kinh phí, thời gian lập dự toán đối với cơ quan bảo hiểm xã hội và các cơ quan, đơn vị thực hiện; chưa quy định việc hạch toán đối với trường hợp nộp không đủ số tiền theo quy định, thứ tự hạch toán các khoản thu hồi nợ…, do đó, trong quá trình thực hiện còn phát sinh vướng mắc.

Về chi phí quản lý: Mức chi phí chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH và trợ cấp hàng tháng hiện nay không còn phù hợp do tăng cường ứng dụng CNTT và đẩy mạnh chi trả qua tài khoản nên chi phí giảm và có sự khác biệt chi phí giữa chi trả bằng tiền mặt và chi qua tài khoản cá nhân; thực tế phát sinh một số nội dung chi nhằm mục tiêu phát triển đối tượng theo Nghị quyết số 28-NQ/TW nhưng chưa được quy định; nội dung chi chưa phân định rõ chi thường xuyên giao tự chủ và chi thường xuyên không giao tự chủ như đối với cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập hiện hành; việc quy định kinh phí bố trí cho các nhiệm vụ trong năm đến cuối năm chưa sử dụng được chuyển nguồn sang năm sau tiếp tục sử dụng là chưa phù hợp và không khuyến khích các đơn vị đẩy nhanh tiến độ thực hiện nhiệm vụ hoàn thành trong năm.

Do đó, BHXH Việt Nam đánh giá cơ chế quản lý tài chính và mức chi phí quản lý BHXH, BHYT, BHTN giai đoạn 2016 - 2021 và đề xuất sửa đổi, bổ sung, thay thế một số điều Quyết định số 60, Quyết định số 38.

Ngày 08/12/2021, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 09/2021/UBTVQH15 về chi phí quản lý BHXH, BHTN giai đoạn 2022-2024, trong đó giao Thủ tướng Chính phủ: Quy định việc giao dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán chi phí quản lý BHXH, BHTN được trích phù hợp với quy định của pháp luật về BHXH, BHTN, pháp luật về đầu tư công và các quy định pháp luật khác có liên quan.

Vì vậy, việc xây dựng dự thảo Quyết định thay thế Quyết định số 60, Quyết định số 38 để phù hợp với thực tế và các quy định hiện hành là cần thiết.

Quy định mới về mở tài khoản

Hiện nay, BHXH Việt Nam mở tài khoản thanh toán tổng hợp tại 05 NHTM được Hội đồng quản lý phê duyệt để quản lý thu, chi chế độ và chi phí quản lý; BHXH cấp tỉnh, cấp huyện mở 01 tài khoản chuyên thu và 03 tài khoản chi của 03 quỹ BHXH, BHTN, BHYT tại 05 hệ thống NHTM. Số lượng tài khoản tiền gửi, nơi mở tài khoản tiền gửi do Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam quyết định. Cuối ngày, số dư trên tài khoản chuyên thu của BHXH cấp huyện, cấp tỉnh được kết chuyển tự động về tài khoản thanh toán tổng hợp của BHXH Việt Nam sau khi để lại 01 triệu đồng/tài khoản. Số dư trên tài khoản chi các chế độ bảo hiểm của BHXH cấp tỉnh, cấp huyện không kết chuyển về BHXH Việt Nam, để đảm bảo kịp thời chi trả cho người hưởng khi phát sinh nhu cầu và được hưởng lãi suất không kỳ hạn theo quy định của ngân hàng.

Việc quy định như hiện nay đã giúp BHXH Việt Nam điều hành linh hoạt và nâng cao hiệu quả quản lý dòng tiền. Do đó, Bộ Tài chính thống nhất với đề xuất BHXH Việt Nam trình Thủ tướng Chính phủ:

Bổ sung quy định: (1) tổ chức dịch vụ chi trả chế độ BHXH, BHTN mở tài khoản tiền gửi không kỳ hạn tại ngân hàng thương mại sau khi thống nhất với BHXH Việt Nam; (2) mở tài khoản tiền gửi tại Kho bạc Nhà nước để phản ánh các khoản thu, chi về chi phí quản lý đầu tư xây dựng cơ bản của các đơn vị trực thuộc BHXH Việt Nam (nếu có).

Sửa quy định về thẩm quyền quyết định số lượng tài khoản tiền gửi, nơi mở tài khoản tiền gửi, thẩm quyền sử dụng tài khoản tiền gửi không kỳ hạn theo hướng Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam chỉ quyết định đối với các đơn vị thuộc BHXH Việt Nam, đối với các đơn vị thuộc phạm vi quản lý của BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Công an nhân dân do Giám đốc các đơn vị này quyết định để phù hợp với yêu cầu của ngành; bổ sung quy định Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quyết định nơi mở tài khoản theo quy định.

Bổ sung quy định về lựa chọn ngân hàng thương mại để mở tài khoản tiền gửi theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại công văn số 653/VPCP-KTTH ngày 20/1/2021 trong khi chưa sửa Điều 92 Luật BHXH.

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.

Khánh Linh