Đề xuất nội dung đặc thù cơ chế quản lý tài chính đối với doanh nghiệp kinh doanh xổ số

Bộ Tài chính cho biết, việc xây dựng Nghị định thay thế Nghị định số 122/2017/NĐ-CP nhằm quy định một số nội dung quản lý tài chính đặc thù đối với hoạt động kinh doanh xổ số; đồng thời hoàn thiện những nội dung còn vướng mắc, bất cập đảm bảo sự đầy đủ, toàn diện, thống nhất, đồng bộ với pháp luật hiện hành và mục tiêu quản lý nhà nước đối với lĩnh vực xổ số.

Tiếp tục hoàn thiện quy định về quản lý nhà nước đối với lĩnh vực xổ số, tạo lập môi trường kinh doanh công khai, minh bạch, rõ ràng, thuận lợi trong áp dụng đối với các doanh nghiệp, tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực xổ số.

Dự thảo Nghị định tiếp tục kế thừa một số quy định tại Nghị định số 122/2017/NĐ-CP còn phù hợp với thực tế hiện nay và không phát sinh các vướng mắc trong quá trình thực hiện thời gian qua, cụ thể bao gồm: (i) Doanh thu của doanh nghiệp kinh doanh xổ số; (ii) Một số khoản chi phí đặc thù của doanh nghiệp kinh doanh xổ số được trừ khi tính thuế thu nhập đối với kinh doanh xổ số, bao gồm: Chi hoa hồng đại lý; chi phí hỗ trợ công tác phòng chống số đề, làm giả vé xổ số; chi phí quay số mở thưởng và chi cho công tác giám sát của Hội đồng giám sát xổ số; chi phí đóng góp hoạt động của Hội đồng xổ số kiến thiết khu vực; Chi phí in vé xổ số; chi phí in tờ lựa chọn số dự thưởng và một số chi phí in liên quan đến xổ số điện toán; chi phí thông tin vé xổ số, quay số mở thưởng và kết quả mở thưởng; (iii) Quy định về thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước của Công ty Xổ số điện toán Việt Nam (Vietlot); (iv) Quy định về phân phối lợi nhuận, trích lập và sử dụng các quỹ của doanh nghiệp kinh doanh xổ số trong đó đối với doanh nghiệp kinh doanh xổ số đã được đầu tư đủ vốn điều lệ thì không được trích quỹ đầu tư phát triển; (v) Quy định về đầu tư vốn ra ngoài doanh nghiệp của doanh nghiệp kinh doanh xổ số; (vi) Trách nhiệm của Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố.

Đề xuất nhiều nội dung mới

Về chi phí trả thưởng, Nghị định số 122/2017/NĐ-CP quy định về chi phí trả thưởng đối với loại hình xổ số truyền thống (bao gồm xổ số truyền thống phát hành theo cơ chế liên kết phát hành), xổ số lô tô thủ công, xổ số biết kết quả ngay.

Hiện nay, việc phát hành xổ số truyền thống theo cơ chế liên kết phát hành do các doanh nghiệp kinh doanh xổ số miền Bắc thực hiện. Theo nội dung Đề án sắp xếp doanh nghiệp kinh doanh xổ số đã được Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ, các doanh nghiệp kinh doanh xổ số miền Bắc là công ty con do Vietlot sở hữu 100% vốn; do đó, cơ chế phát hành của khu vực miền Bắc do Vietlot (chủ sở hữu) quyết định. Do đó, Bộ Tài chính đề xuất bỏ quy định về chi phí trả thưởng đối với cơ chế liên kết phát hành xổ số truyền thống quy định tại Nghị định số 122/2017/NĐ-CP.

Sửa đổi, bổ sung quy định về chi hoa hồng đại lý cho các đại lý xổ số

Nghị định số 122/2017/NĐ-CP (khoản 2 Điều 5) quy định: Bộ Tài chính quy định cụ thể mức chi hoa hồng đại lý cho các đại lý xổ số trong từng thời kỳ. Để đảm bảo chủ động trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, Bộ Tài chính đề xuất quy định tại dự thảo Nghị định: Bộ Tài chính quy định tỷ lệ tối đa chi hoa hồng đại lý trong từng thời kỳ.

Sửa đổi, bổ sung quy định về chi ủy quyền trả thưởng cho khách hàng trúng thưởng

Nghị định số 122/2017/NĐ-CP (khoản 3 Điều 5) quy định: Bộ Tài chính quy định cụ thể mức chi ủy quyền trả thưởng cho đại lý xổ số trong từng thời kỳ. Căn cứ chi là hợp đồng đại lý đã ký giữa doanh nghiệp kinh doanh xổ số và đại lý xổ số, trong đó phải có điều khoản quy định về việc ủy quyền trả thưởng và các chứng từ khác chứng minh đại lý xổ số đã thanh toán giải thưởng cho khách hàng.

Qua quá trình quản lý, Bộ Tài chính thấy rằng cần có quy định cụ thể về mức chi hoa hồng đại lý xổ số các hồ sơ chứng từ chứng minh đại lý đã thanh toán giải thưởng cho khách hàng để thực hiện thống nhất.

Để đảm bảo tính linh hoạt trong điều hành và tổ chức thực hiện, tăng cường phân cấp, Bộ Tài chính đề xuất: Tỷ lệ chi tối đa và hồ sơ thực hiện chi trả chi phí ủy quyền trả thưởng cho đại lý xổ số do Bộ Tài chính quy định.

Quy định về chi thù lao Hội đồng giám sát xổ số

Nghị định số 122/NĐ-CP (khoản 4 Điều 5) quy định cơ quan đại diện chủ sở hữu phê duyệt chi thù lao cho các thành viên Hội đồng giám sát xổ số trên cơ sở đề xuất của doanh nghiệp kinh doanh xổ số.

Để tăng cường tính pháp lý, minh bạch trong việc phê duyệt mức chi thù lao, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung quy định chi thù lao cho Hội đồng giám sát xổ số do Sở Tài chính trình Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố phê duyệt trên cơ sở đề xuất của doanh nghiệp kinh doanh xổ số.

Quy định về trích quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng

Nghị định số 122/2017/NĐ-CP (khoản 6 Điều 5) quy định: (i) Doanh nghiệp kinh doanh xổ số được trích lập quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng; (ii) Nguyên tắc trích lập: tại thời điểm trích lập doanh nghiệp không bị lỗ và tỷ lệ trả thưởng thực tế nhỏ hơn tỷ lệ trả thưởng kế hoạch; (iii) Về thời điểm trích lập: doanh nghiệp tạm trích lập hàng quý và thực hiện quyết toán khi kết thúc năm tài chính; (iv) Số dư quỹ dự phòng: tại thời điểm trích lập, tổng số dư quỹ không quá 3% tổng doanh thu có thuế đối với doanh nghiệp kinh doanh xổ số khu vực miền Nam và Vietlott, không quá 10% tổng doanh thu đối với các doanh nghiệp còn lại; (v) quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng được sử dụng quỹ để trả thưởng khi tỷ lệ trả thưởng thực tế trong kỳ lớn hơn tỷ lệ trả thưởng kế hoạch; số dư quỹ sử dụng không hết được chuyển sang năm sau.

Hoạt động kinh doanh xổ số là hoạt động có phát sinh rủi ro khi tỷ lệ vé tiêu thụ thấp nhưng có nhiều vé trúng thưởng có giá trị lớn sẽ gây ảnh hưởng đến khả năng trả thưởng của doanh nghiệp kinh doanh xổ số, vì vậy, cần tiếp tục duy trì Quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng. Tuy nhiên, việc xác định, số dư quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng cần phù hợp với từng thời kỳ. Thực tế thời gian qua doanh nghiệp kinh doanh xổ số ở khu vực miền Nam (từ tỉnh Lâm Đồng trở vào) có mức tiêu thụ vé cao, khả năng sử dụng quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng giảm, vì vậy cần có điều chỉnh về điều kiện và mức tối đa trích lập cho phù hợp. Trên cơ sở đánh giá tình hình thực tế, Bộ Tài chính đề xuất thực hiện điều chỉnh việc trích lập quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng như sau:

Đối tượng trích lập: Doanh nghiệp kinh doanh xổ số chỉ được phép trích lập dự phòng rủi ro trả thưởng đối với sản phẩm xổ số được phép kinh doanh áp dụng phương thức trả thưởng cố định theo quy định của pháp luật về kinh doanh xổ số.

Điều kiện trích lập: Tại thời điểm trích lập, doanh nghiệp kinh doanh xổ số: 1- Có tỷ lệ trả thưởng thực tế lớn hơn tỷ lệ trả thưởng kế hoạch; 2- Không bị lỗ; 3- Có tỷ lệ tiêu thụ vé xổ số nhỏ hơn 80% số lượng phát hành.

Tổng số dư quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng của doanh nghiệp kinh doanh xổ số tại thời điểm trích lập tối đa không được vượt quá 2% tổng doanh thu có thuế của tất cả các loại hình xổ số được phép trích lập đối với doanh nghiệp kinh doanh xổ số ở khu vực miền Nam, 10% đối với các doanh nghiệp kinh doanh xổ số còn lại (bao gồm các công ty con của Vietlot).

Doanh nghiệp kinh doanh xổ số thực hiện trích lập quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng tại thời điểm ngày 31/12 hàng năm.

Doanh nghiệp kinh doanh xổ số căn cứ nhu cầu sử dụng quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng để xác định mức trích và số dư cụ thể của quỹ tối đa không vượt quá mức quy định tại Nghị định.

Việc điều chỉnh nêu trên nhằm các mục tiêu sau: Chỉ trích lập đối với các công ty xổ số kiến thiết có rủi ro do tỷ lệ tiêu thụ vé thấp (nhỏ hơn 80%); thực hiện giảm mức trích tối đa đối với các công ty xổ số kiến thiết ở khu vực miền Nam từ 3% tổng doanh thu có thuế xuống 2% tổng doanh thu có thuế sẽ tăng số thu nộp ngân sách nhà nước.

Thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước của Vietlott

Theo quy định tại Nghị định số 122/2017/NĐ-CP (điểm a, khoản 2, Điều 6), Vietlott có trách nhiệm kê khai, quyết toán các khoản thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế thu nhập doanh nghiệp tại trụ sở chính. Trên cơ sở số thuế phải nộp theo từng sắc thuế, Vietlott thực hiện phân bổ các khoản thuế phải nộp vào ngân sách địa phương theo tỷ lệ doanh thu thực tế phát sinh trên từng địa bàn.

Tại Thông tư số 80/2021/TT-BTC ngày 29/9/2021 của Bộ Tài chính đã có quy định về việc kê khai, tính thuế, phân bổ và nộp thuế đối với hoạt động kinh doanh xổ số điện toán (Điều 13 Điều 14 và Điều 17), do đó, Bộ Tài chính đề xuất quy định Vietlott kê khai, quyết toán các khoản thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế thu nhập doanh nghiệp và thực hiện phân bổ các khoản thuế phải nộp vào ngân sách địa phương theo quy định của pháp luật thuế và quản lý thuế.

Quy định về phân phối lợi nhuận

Nghị định số 122/2017/NĐ-CP (Điều 7) quy định: Việc phân phối lợi nhuận trích lập các quỹ từ lợi nhuận sau thuế và sử dụng các quỹ được trích lập từ lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp kinh doanh xổ số được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 91/2015/NĐ-CP ngày 13/10/2015 về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp (được ban hành căn cứ Luật số 69/2014/QH13).

Về quy định đặc thù, Nghị định số 122/2017/NĐ-CP quy định: (i) doanh nghiệp kinh doanh xổ số đã được đầu tư đủ vốn điều lệ thì không được trích quỹ đầu tư phát triển; (ii) Nghiêm cấm doanh nghiệp kinh doanh xổ số sử dụng lợi nhuận còn lại sau thuế để chi thưởng hoặc hoa hồng đại lý vượt quá mức tối đa theo quy định pháp luật.

Hiện nay Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước số 68/2025/QH14 (thay thế Luật số 69/2014/QH13) đã được ban hành và có hiệu lực từ ngày 01/8/2025 trong đó có nhiều nội dung đổi mới về phương thức quản lý và phân cấp quản lý trong quá trình quản lý và sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp, đồng thời, các Nghị định hướng dẫn đang được khẩn trương hoàn thiện theo Kế hoạch quy định tại Quyết định số 2136/QĐ-TTg đã báo cáo như trên.

Do đó, để đảm bảo tính tổng quát, Bộ Tài chính đề xuất: Việc phân phối lợi nhuận trích lập các quỹ từ lợi nhuận sau thuế và sử dụng các quỹ được trích lập từ lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp kinh doanh xổ số được thực hiện theo quy định về đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp và các văn bản sửa đổi, bổ sung, thay thế (nếu có); các quy định đặc thù áp dụng đối với doanh nghiệp kinh doanh xổ số tại Nghị định số 122/2017/NĐ-CP còn lại như báo cáo trên sẽ được kế thừa, tiếp tục quy định tại dự thảo Nghị định.

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý dự thảo này trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ./.