Đề xuất quy định mới hướng dẫn thi hành Luật Đường sắt

Bộ Xây dựng cho biết, việc xây dựng Nghị định quy định chi tiết và biện pháp để tổ chức, hướng dẫn thi hành Luật Đường sắt nhằm tiếp tục thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về chính sách phát triển đường sắt hiện đại, đồng bộ, bền vững, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với điều kiện và kế hoạch, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng của đất nước; khắc phục những tồn tại, bất cập về thể chế, tạo động lực mới cho sự phát triển của ngành đường sắt, thúc đẩy tính cạnh tranh của phương thức vận tải đường sắt; nâng cao hiệu lực, hiệu quả phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân, cũng như công tác quản lý nhà nước về hoạt động đường sắt.

Dự thảo Nghị định được xây dựng trên cơ sở gộp các quy định của Nghị định số 56/2018/NĐ-CP ngày 16/4/2018 của Chính phủ quy định về quản lý, bảo vệ kết cấu hạ tầng đường sắt và Nghị định số 65/2018/NĐ-CP ngày 12/5/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số Điều của Luật Đường sắt 2017.

Nội dung sửa đổi, hoàn thiện

Dự thảo Nghị định đề xuất sửa đổi, hoàn thiện một số quy định cho phù hợp với thực tiễn hiện nay, cụ thể như sau:

Sửa đổi, bổ sung quy định về đặt tên, đổi tên, tháo dỡ tuyến, tên ga đường sắt bảo đảm rõ ràng, đáp ứng yêu cầu phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính và phù hợp với thực tiễn (Điều 5, Điều 8 dự thảo Nghị định).

Sửa đổi, bổ sung các quy định về phạm vi bảo vệ công trình đường sắt và hành lang an toàn giao thông đường sắt đáp ứng yêu cầu phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính và phù hợp với thực tiễn hiện nay (Điều 13, Điều 14, Điều 15, Điều 20 dự thảo Nghị định).

Sửa đổi, bổ sung quy định về xây dựng công trình trong phạm vi đất dành cho đường sắt bảo đảm phù hợp với quy định tại khoản 3 Điều 44 Luật Đường sắt như: quy định cụ thể các công trình được được phép xây dựng trong phạm vi bảo vệ công trình, hành lang an toàn giao thông đường sắt; quy định yêu cầu đối với việc xây dựng đường gom trong phạm vi bảo vệ công trình, hành lang an toàn giao thông đường sắt của đường sắt quốc gia hiện có và đường sắt chuyên dùng trong trường hợp không thể bố trí ngoài phạm vi đất dành cho đường sắt (Điều 24, Điều 25 dự thảo Nghị định).

Sửa đổi quy định về điều kiện kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt và kinh doanh vận tải đường sắt trên cơ sở kinh nghiệm quốc tế và phù hợp với thực tiễn hiện nay (Điều 27, Điều 40 dự thảo Nghị định).

Sửa đổi quy định về tiêu chí xác định điểm đen, điểm tiềm ẩn tai nạn giao thông đường sắt cho phù hợp (Điều 31, Điều 32 dự thảo Nghị định). Đồng thời sửa đổi quy định bố trí nguồn kinh phí để quản lý, giảm, xóa bỏ đối với lối đi tự mở trên đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng theo hướng được bố trí từ nguồn ngân sách của địa phương và các nguồn kinh phí khác theo quy định của pháp luật. Việc sửa đổi, bổ sung quy định này bảo đảm phù hợp với quy định tại điểm d khoản 3 Điều 55 Luật Đường sắt 2025 và phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hiện nay; đồng thời bảo đảm tính chủ động tổ chức triển khai thực hiện chức năng nhiệm vụ theo phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương (Điều 38 dự thảo Nghị định).

Sửa đổi lộ trình để tiếp tục thực hiện thu hẹp, xóa bỏ các lối đi tự mở, xóa bỏ vị trí đường sắt chuyên dùng giao cắt với đường sắt quốc gia (giai đoạn từ năm 2026 đến 2030) cho phù hợp với điều kiện thực tiễn (Điều 39 dự thảo Nghị định).

Sửa đổi quy định về hỗ trợ giá vận tải phục vụ nhiệm vụ đặc biệt, an sinh xã hội được quy định tại Nghị định số 65/2018/NĐ-CP theo hướng cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi có nhu cầu vận tải phục vụ nhiệm vụ đặc biệt, an sinh xã hội phải đặt hàng với doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt và thanh quyết toán chi phí cho doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt đảm bảo theo nguyên tắc: thu đủ chi, không tính lãi (Điều 47, Điều 48, Điều 49 dự thảo Nghị định).

Sửa đổi quy định về phân loại, danh mục và vận tải hàng hóa nguy hiểm theo hướng quy định rõ ràng, cụ thể hơn nhằm bảo đảm tương đồng với quy định của Nghị định số 34/2024/NĐ-CP và Nghị định số 161/2024/NĐ-CP (từ Điều 50 đến Điều 61 dự thảo Nghị định).

Nội dung bổ sung

Dự thảo Nghị định đề xuất bổ sung một số quy định đã được Luật Đường sắt 2025 giao, cụ thể như sau:

Bổ sung quy định việc việc lập, thẩm định, phê duyệt, công bố, tổ chức thực hiện, đánh giá và điều chỉnh quy hoạch tuyến đường sắt, ga đường sắt theo hướng thực hiện theo quy định tại Nghị định số 56/2019/NĐ-CP ngày 24/6/2019 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều liên quan đến lĩnh vực giao thông vận tải trong Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 luật có liên quan đến quy hoạch (Điều 4 của dự thảo Nghị định).

Bổ sung các quy định cụ thể về việc đưa vào khai thác, dừng khai thác tuyến, ga đường sắt để đáp ứng yêu cầu thực tế hiện nay do chưa có văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thực hiện (Điều 6, Điều 7 của dự thảo Nghị định).

Bổ sung quy định rõ trách nhiệm của các chủ thể trong công tác quản lý, bảo trì công trình đường sắt dùng chung với đường bộ và công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối, sử dụng chung với công trình đường sắt để bảo đảm phù hợp với Điều 21, Điều 42 Luật Đường sắt. Đồng thời, tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai công tác quản, bảo trì cầu chung giữa đường sắt và đường bộ và đáp ứng nhu cầu thực tế trong thời gian tới một số cầu lớn có nhu cầu xây dựng để sử dụng chung cho cả đường sắt và đường bộ như cầu Lạch Huyện, cầu Cần Thơ 2... nhưng chưa có quy định pháp luật điều chỉnh (Điều 9, Điều 10, Điều 11, Điều 12 dự thảo Nghị định).

Bổ sung quy định về quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt, doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt, hành khách, người thuê vận tải nhằm cụ thể hoá quy định tại khoản 8 Điều 46, khoản 7 Điều 49 Luật Đường sắt trên cơ sở kế thừa quy định tại Điều 51, Điều 53, Điều 60, Điều 61 Luật Đường sắt 2017 và có chỉnh lý cho phù hợp với thực tế hiện nay (Điều 28, Điều 41, Điều 42, Điều 43 dự thảo Nghị định).

Bổ sung 01 Điều sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số điều của các nghị định có liên quan đến hoạt động đường sắt bảo đảm đồng bộ, thống nhất trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật (Điều 81 dự thảo Nghị định).

Nội dung lược bỏ

Dự thảo Nghị định đã đề xuất lược bỏ một số quy định tại Nghị định số 56/2018/NĐ-CP và Nghị định số 65/2018/NĐ-CP do Luật Đường sắt 2025 đã bãi bỏ hoặc giao Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng quy định, cụ thể như sau:

Lược bỏ Điều 17 và Phụ lục III của Nghị định số 65/2018/NĐ-CP quy định về Danh mục phụ kiện, phụ tùng, vật tư, thiết bị chuyên dùng cho đường sắt do tại khoản 2 Điều 36 Luật Đường sắt 2025 đã giao Thủ tướng Chính phủ quyết định bổ sung sản phẩm, hàng hóa công nghiệp đường sắt gồm: phương tiện giao thông đường sắt, hệ thống thông tin, tín hiệu, hệ thống cấp điện sức kéo đường sắt, ray, ghi, phụ kiện liên kết và phụ tùng, vật tư, thiết bị có yêu cầu kỹ thuật đặc biệt thuộc Danh mục công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát triển.

Lược bỏ Điều 18, 19 của Nghị định số 65/2018/NĐ-CP do tại khoản 1, khoản 4 Điều 47 Luật Đường sắt 2025 đã phân cấp từ Chính phủ cho Bộ trưởng Bộ Xây dựng quy định về niên hạn sử dụng của phương tiện giao thông đường sắt.

Lược bỏ quy định về đường sắt giao nhau với đường bộ từ cấp III trở lên; đường sắt giao nhau với đường bộ đô thị; đường sắt có tốc độ thiết kế 100 km/h trở lên giao nhau với đường bộ; đường sắt đô thị giao nhau với đường bộ được quy định tại Điều 11 Nghị định số 56/2018/NĐ-CP do nội dung này đã giao Bộ trưởng Bộ Xây dựng quy định tại khoản 2 Điều 16 Luật Đường sắt 2025.

Lược bỏ quy định về đường sắt có tốc độ thiết kế nhỏ hơn 100 km/giờ giao nhau với đường bộ; đường sắt giao nhau với đường bộ từ cấp IV trở xuống được quy định tại Điều 12 Nghị định số 56/2018/NĐ-CP do nội dung này đã giao Bộ trưởng Bộ Xây dựng quy định tại khoản 2 Điều 16 Luật Đường sắt 2025.

Lược bỏ Điều 22 của Nghị định số 65/2018/NĐ-CP quy định về điều kiện kinh doanh đường sắt đô thị do Luật Đường sắt 2025 đã bỏ quy định kinh doanh đường sắt đô thị là ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Lược bỏ các quy định về các trường hợp được hỗ trợ và quy trình, thủ tục hỗ trợ thực hiện nhiệm vụ đặc biệt, an sinh xã hội được quy định tại Điều 44 của Nghị định số 65/2018/NĐ-CP do nội dung này đã được quy định tại Điều 55 của dự thảo Nghị định.

Lược bỏ quy định về hợp đồng vận tải hàng nguy hiểm được quy định tại Điều 35 Nghị định số 65/2018/NĐ-CP do nội dung này đã không còn quy định trong Luật Đường sắt 2025.

Lược bỏ quy định về toa xe vận tải hàng nguy hiểm và ga xếp, ga dỡ hàng nguy hiểm được quy định tại Điều 42 Nghị định số 65/2018/NĐ-CP do nội dung này đã được quy định tại khoản 3 Điều 15 và khoản 1 Điều 47 Luật Đường sắt và tại khoản 3 Điều 47 dự thảo Nghị định.

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.

Tuệ Văn