Đề xuất quy định mới xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt

Bộ Xây dựng cho biết, triển khai thực hiện Luật Xử lý vi phạm hành chính, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 100/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt (được sửa đổi, bổ sung năm 2021); sau hơn 6 năm triển khai thi hành, Nghị định đã tạo lập khung khổ pháp lý quan trọng, là cơ sở để cơ quan quản lý nhà nước thực hiện chức năng, nhiệm vụ trong lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt. Tuy nhiên, Nghị định số 100/2019/NĐ-CP đã bộc lộ một số điểm hạn chế, bất cập trong các quy định, gây cản trở cho hoạt dộng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt, cụ thể:

Thứ nhất, ngày 27/6/2025, Quốc hội khóa XV thông qua Luật Đường sắt số 95/2024/QH15, để triển khai thi hành Luật, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Xây dựng trình cấp có thẩm quyền hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn thi hành. Theo đó, một số quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật này đã làm thay đổi các hành vi vi phạm trong Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt. Do đó, cần phải rà soát để sửa đổi tổng thể các hành vi vi phạm trong Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt để đồng bộ, thống nhất với pháp luật về nội dung.

Thứ hai, một số quy định trong Nghị định số 100/2019/NĐ-CP đã được sửa đổi, bổ sung tại các Luật như: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Thanh tra, Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương... đã có sự thay đổi lớn về tổ chức bộ máy, chức năng nhiệm vụ, thẩm quyền của thanh tra ảnh hưởng đến thẩm quyền, chức danh xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt.

Thứ ba, triển khai Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và Luật Đường bộ, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 168/2024/NĐ-CP ngày 26/12/2025 quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe và Chính phủ cũng đã giao Bộ Xây dựng xây dựng Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường bộ thay thế một phần Nghị định số 100/2019/NĐ-CP.

Thứ tư, hiện nay kết cấu hạ tầng đường sắt ngày càng được đầu tư đồng bộ, hiện đại, yêu cầu quản lý, khai thác, sử dụng tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt hiệu quả, bền vững, phục vụ tốt cho giao thông vận tải đường sắt thông suốt, an toàn. Tuy nhiên, một số hành vi vi đã xuất hiện trong quá trình quản lý, khai thác kết cấu đường sắt đô thị như việc xây dựng và cập nhật Hệ thống quản lý an toàn đường sắt đô thị … chưa được quy định, nên cần phải có quy định bao quát, đầy đủ hơn.

Bên cạnh đó, ngày 06/8/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1688/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật xử lý vi phạm hành chính (Quyết định số 1688/QĐ-TTg). Theo đó, đã giao Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt (thay thế phần đường sắt trong Nghị định số 100/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt).

Bộ Xây dựng đã xây dựng dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt gồm 03 chương, 52 điều. Bên cạnh những quy định chung, dự thảo đã đề xuất nhữn quy định cụ thể về hành vi vi phạm, hình thức, mức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt như: Vi phạm quy định về tín hiệu, quy tắc giao thông đường sắt và bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường sắt; vi phạm quy định về kết cấu hạ tầng đường sắt; vi phạm quy định về phương tiện giao thông đường sắt; vi phạm quy định về kinh doanh đường sắt…

Nội dung sửa đổi, hoàn thiện

Để bảo đảm phù hợp với các quy định tại Luật Đường sắt năm 2025, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2025, Luật Thanh tra năm 2025, dự thảo Nghị định đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định sau:

Sửa đổi, bổ sung một số hành vi vi phạm thi công, bảo trì công trình trong phạm vi đất dành cho kết cấu hạ tầng đường sắt; quản lý.

Tăng mức phạt tiền đối với hành vi vi phạm về vận chuyển quá số người được phép chở.

Sửa đổi, bổ sung thẩm quyền xử phạt phù hợp với tổ chức chính quyền hai cấp, về tổ chức, hoạt động của thanh tra gồm: phân định cụ thể thẩm quyền xử phạt của: Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp, Cảnh sát giao thông, Cảnh sát cơ động, Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Trưởng Công an cấp xã, Trưởng đồn Công an, Trưởng trạm Công an cửa khẩu, khu chế xuất, Cục trưởng Cục Đường sắt Việt Nam, Giám đốc Sở Xây dựng, Trưởng đoàn kiểm tra của Bộ Xây dựng, Trưởng đoàn kiểm tra của Cục Đường sắt Việt Nam.

Quy định chi tiết về thủ tục xử phạt như: cụ thể hóa quy trình xử lý vi phạm phát hiện qua phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ, bao gồm việc gửi thông báo, nghĩa vụ hợp tác của chủ phương tiện; gửi thông báo cho cơ quan đăng kiểm; gửi quyết định xử phạt, quyết định tạm giữ tang vật, giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thể thực hiện thông qua tài khoản đã đăng ký trên Cổng dịch vụ công Quốc gia...

Nội dung bổ sung, lược bỏ

Dự thảo cũng đề xuất bổ sung một số hành vi vi phạm về đánh giá, chứng nhận an toàn hệ thống đường sắt; xây dựng và duy trì hệ thống quản lý an toàn đường sắt đối với đường sắt đô thị.

Ngoài ra, dự thảo đề xuất lược bỏ quy định xử phạt các hành vi vi phạm quy định về quản lý an toàn đường sắt đô thị do Luật Đường sắt 2025 không quy định về Giấy chứng nhận thẩm định hồ sơ an toàn hệ thống đường sắt đô thị.

Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến góp ý dự thảo này trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ./.