Diễn đàn cuối tuần Địa danh Trà Lân hiểu thế nào là đúng?

Cách đây gần hai năm, tác giả Tường Anh có bài viết "Cần hiểu đúng về địa danh Trà Lân" đăng trên Báo Nghệ An. Bài viết đề xuất ý kiến thống nhất cách hiểu về tên gọi địa danh Trà Lân ở hai huyện Con Cuông và Anh Sơn tránh tình trạng nhầm lẫn kéo dài, trả lại giá trị và ý nghĩa lịch sử cho hai địa danh có cùng một tên gọi. Từ lúc bài viết lên trang đến thời điểm hiện nay, chưa có bài viết nào trao đổi lại. Tuy nhiên, tại hội nghị CTV Báo Nghệ An vừa qua, ông Sỹ Thuần lên phát biểu ý kiến đóng góp xây dựng tờ báo lớn mạnh, nhân tiện khẳng định ý kiến của Tường Anh là thiếu cơ sở! Khi hội nghị kết thúc, chúng tôi gặp riêng ông với mong muốn trao đổi lại thì nhận được câu trả lời: "Đó là ý kiến của một số người dân Anh Sơn phản ánh lại. Hơn nữa, tác giả Tường Anh là người con của Anh Sơn tại sao lại không đưa tiếng thơm về cho quê hương mình?". Chúng tôi xin phép được điểm lại những nét chính trong bài viết của Tường Anh để những ai quan tâm và am hiểu vấn đề này có thể cùng trao đổi.

Theo PGS. Ninh Viết Giao trong công trình Địa chí huyện Tương Dương (Nxb Nghệ An, 2003), tên gọi phủ Trà Lân có từ thời nhà Lê (trước đó gọi là Trà Long, rồi Trà Thanh) gồm 4 huyện: Kỳ Sơn, Tương Dương, Hội Ninh, Vĩnh Khang (bao gồm địa bàn các huyện Kỳ Sơn, Tương Dương và Con Cuông ngày nay). Thời Minh thuộc, Thành Trà Long dựng ở làng Trầm Hương, bên con đường thượng đạo từ Đô Lương lên vùng biên giới Việt- Lào (khu vực bên tả ngạn sông Lam thuộc xã Bồng Khê, Con Cuông ngày nay) do tướng Cầm Bành trấn giữ. Sau khi thắng giặc ở Bồ Đằng (Quỳ Châu), nghĩa quân Lê Lợi tiến sang bao vây Thành Trà Long. Nhờ tài mưu lược của Bình Định Vương và vị Quân sư Nguyễn Trãi cùng sự giúp sức của nhân dân, nghĩa quân Lam Sơn hạ được thành. Và xin nói thêm rằng, hiện tại huyện Con Cuông đang làm hồ sơ trình Chính phủ về việc thành lập thị xã Trà Lân.

Còn ở Anh Sơn, vào những năm 70 của thế kỷ trước, ông Nguyễn Trọng Mận, lúc ấy là Chủ tịch UBND huyện chủ trương di dân vào khu vực rừng núi thuộc xã Phúc Sơn để khai hoang, phát triển kinh tế. Không hiểu với dụng ý gì, ông đặt tên cho vùng này là Trà Lân (nay là xóm Trà Lân). Do có sự trùng lặp về tên gọi nên không ít người ngộ nhận nơi này chính là "Miền Trà Lân trúc chẻ tro bay" mà Nguyễn Trãi viết trong "Bình Ngô đại cáo". Thậm chí, một số người sáng tác thơ, nhạc đã có ý đưa chiến công bình Ngô áp đặt cho địa danh Trà Lân này. Trong khi đó, huyện Anh Sơn thời nhà Lê thuộc phủ Anh Đô, không có liên quan gì về phương diện hành chính với phủ Trà Lân!

Thiết nghĩ, đã là người Việt Nam chân chính, ai cũng yêu mến và tự hào về quê hương mình, nhưng không phải vì thế mà vi phạm nguyên tắc trung thực, khách quan của lịch sử cũng như đạo đức nghề nghiệp.

Công Kiên
Nguồn: Báo Nghệ An ngày 14/01/2011