Doanh nghiệp góp ý Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi)

Chiều 16/9/2025, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến doanh nghiệp về Dự thảo Luật Quản lý thuế do Bộ Tài chính chủ trì soạn thảo.

Đạo luật mang tính nền tảng thu hút sự quan tâm của doanh nghiệp

Phát biểu tại hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế VCCI nhấn mạnh: Luật Quản lý thuế là đạo luật mang tính nền tảng trong hệ thống pháp luật thuế của Việt Nam. Nếu các luật thuế chuyên ngành quy định về mức thuế và đối tượng chịu thuế, thì Luật Quản lý thuế lại đóng vai trò là "luật thủ tục", điều chỉnh toàn bộ quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế, từ đăng ký, kê khai, nộp thuế, đến hoàn thuế, miễn giảm, cưỡng chế, kiểm tra, khiếu nại. Vì vậy, đạo luật này tác động trực tiếp đến chi phí, thời gian tuân thủ và mức độ thuận lợi của người nộp thuế.

Ông Đậu Anh Tuấn nhắc lại rằng, sau hơn 4 năm thực thi, Luật Quản lý thuế năm 2019 đã góp phần quan trọng vào việc hiện đại hóa quản lý thuế, mở rộng cơ sở thu, nâng cao hiệu quả thu ngân sách. Tuy nhiên, trước bối cảnh nền kinh tế số phát triển nhanh chóng, giao dịch xuyên biên giới ngày càng gia tăng, cùng sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh mới, tài sản số, trí tuệ nhân tạo, thương mại điện tử, nhiều thách thức mới đặt ra yêu cầu cấp bách phải sửa đổi và hoàn thiện thể chế quản lý thuế.

Từ đó, ông Đậu Anh Tuấn ghi nhận tinh thần cải cách mạnh mẽ thể hiện trong Dự thảo Luật lần này. Các định hướng sửa đổi tập trung vào việc chuyển đổi mô hình quản lý từ "quản lý" sang "phục vụ", lấy người nộp thuế làm trung tâm; thể chế hóa các nguyên tắc quản lý thuế hiện đại dựa trên rủi ro, quản lý tuân thủ, bản chất kinh tế quyết định nghĩa vụ thuế, ứng dụng dữ liệu lớn và AI; đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ và tạo điều kiện cho sự tuân thủ tự nguyện.

Nhiều đề xuất, kiến nghị cụ thể

Từ góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn cho biết: VCCI đã tổng hợp một số kiến nghị tiêu biểu. 

Thứ nhất, doanh nghiệp hoan nghênh quy định phân loại người nộp thuế theo rủi ro và mức độ tuân thủ. Đây là bước đi cần thiết nhằm hướng tới quản lý thông minh, tối ưu hóa nguồn lực công, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ tốt. Tuy nhiên, nhiều ý kiến đề nghị Bộ Tài chính sớm công khai tiêu chí phân loại, quy trình đánh giá để đảm bảo tính minh bạch, khách quan, tránh tâm lý e ngại. 

Thứ hai, việc xóa bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh từ năm 2026 là yêu cầu quan trọng nhằm thực hiện Nghị quyết 68, đảm bảo công bằng và chống thất thu. Tuy nhiên, để quá trình chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp không gây áp lực, cần có lộ trình hỗ trợ rõ ràng, đồng thời đơn giản hóa chế độ kế toán, khai thuế phù hợp với năng lực thực tế của hộ kinh doanh.

Thứ ba, doanh nghiệp đánh giá cao định hướng xây dựng hệ sinh thái thuế điện tử, dịch vụ số, kết nối liên thông dữ liệu giữa các bộ, ngành. Đây là xu hướng tất yếu trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp đề nghị Bộ Tài chính xây dựng lộ trình khả thi, đầu tư nguồn lực tương xứng, đảm bảo an toàn dữ liệu và ngăn chặn việc lạm dụng thông tin. 

Thứ tư, liên quan đến kiểm tra thuế và ấn định thuế, nhiều ý kiến đề nghị đảm bảo nguyên tắc không hình sự hóa quan hệ thuế – doanh nghiệp. Kiểm tra thuế cần hạn chế trùng lặp, áp dụng kiểm tra điện tử, từ xa, tránh gây gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc ấn định thuế cần dựa trên dữ liệu minh bạch, có cơ chế giải trình rõ ràng. 

Thứ năm, về thủ tục hành chính, cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận nỗ lực cắt giảm thủ tục, song vẫn đề nghị tiếp tục rà soát, chuẩn hóa biểu mẫu và tăng cường dịch vụ công trực tuyến. Điều này giúp các quy định khi ban hành có thể áp dụng ngay, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

Trực tiếp đối thoại giữa doanh nghiệp và cơ quan soạn thảo 

Hội thảo thu hút sự quan tâm lớn của cộng đồng doanh nghiệp, các hiệp hội ngành hàng, chuyên gia pháp lý. tham gia đóng góp ý kiến cụ thể.

Bà Đoàn Lê Duy Uyên, phụ trách lĩnh vực thuế của Công ty TNHH Grab Việt Nam, đề xuất cho phép các dịch vụ vận tải hành khách qua ứng dụng thương mại điện tử được xuất hóa đơn theo kỳ đối soát hoặc cuối tháng đối với khách hàng doanh nghiệp. Theo bà Uyên, số lượng giao dịch của mô hình này rất lớn, cần thời gian đối soát dữ liệu, do đó việc xuất hóa đơn theo kỳ sẽ phù hợp thực tiễn quản lý, đồng thời giảm gánh nặng hành chính và chi phí cho cả doanh nghiệp và cơ quan thuế.

"Quy định này từng áp dụng với dịch vụ taxi cho các giao dịch lớn, thường xuyên, hơn nữa hoàn toàn có thể mở rộng cho dịch vụ vận tải qua nền tảng số", bà Uyên dẫn chứng.

Ở góc độ khác, bà Bùi Thị Trang, Giám đốc Khối Giải pháp bán lẻ MISA, chia sẻ kinh nghiệm hỗ trợ hộ kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử. Nhiều hộ lo ngại truy thu thuế và băn khoăn khi chuyển từ thuế khoán sang tự kê khai. Bên cạnh đó, việc áp dụng cần được phân loại rõ ràng, có chính sách ưu đãi, đơn giản hóa thủ tục.

"Nhà nước cần tạo môi trường thuận lợi để các nhà cung cấp giải pháp đồng hành cùng hộ kinh doanh. Tuy nhiên, để thành công, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp công nghệ và chính hộ kinh doanh", bà Bùi Thị Trang góp ý.

Đại diện Panasonic nêu hai vướng mắc: xuất hóa đơn cho tài sản cho mượn trong hợp đồng gia công và thời hạn nộp hồ sơ khai thuế khi giải thể, chấm dứt hoạt động. Theo đại diện của Panasonic, việc yêu cầu xuất hóa đơn cho tài sản cho mượn không có hướng dẫn cụ thể, dễ dẫn đến rủi ro xử phạt. Ngoài ra, quy định thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế 45 ngày khi giải thể là quá ngắn và chưa bao quát tình huống phát sinh chi phí sau thời điểm giải thể.

Trả lời ý kiến của đại diện Panasonic, Phó Cục trưởng Cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho rằng việc gọi là "cho mượn khuôn mẫu" chưa phản ánh đúng bản chất. Thực tế đây là giao dịch thuê dịch vụ có kèm theo tài sản, do đó việc xuất hóa đơn là bình thường. Về các vấn đề khác, cơ quan soạn thảo ghi nhận và cho biết sẽ nghiên cứu, tiếp thu để điều chỉnh phù hợp, trước hết là vấn đề chuyển nhượng dự án và khấu trừ thuế thu nhập cá nhân. Lãnh đạo Cục Thuế cũng tích cực giải pháp cũng như phản hồi các ý kiến của doanh nghiệp.

Nhấn mạnh quan điểm của cơ quan soạn thảo, Phó Cục trưởng Đặng Ngọc Minh khẳng định: Trong bối cảnh kinh tế số phát triển mạnh, việc hoàn thiện Luật Quản lý thuế là nhiệm vụ cấp bách. Hồ sơ dự án Luật đã được Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Tài chính trình Chính phủ, với định hướng sửa đổi tập trung vào hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ, quản lý theo rủi ro, đồng thời cắt giảm thủ tục và chống thất thu thuế.

"Luật Quản lý thuế sửa đổi sẽ thay thế Luật năm 2019, mang tính toàn diện hơn, đặt nền tảng cho quản lý thuế điện tử, thúc đẩy tuân thủ tự nguyện. Vì vậy, Bộ Tài chính và VCCI mong muốn tiếp tục nhận được nhiều ý kiến đóng góp thực chất, giúp hoàn thiện dự thảo trình Quốc hội thông qua vào tháng 10/2025 sắp tới", ông Đặng Ngọc Minh nói.

Huy Thắng