Đột phá trong cải cách thủ tục, tăng phân cấp và nâng cao trách nhiệm chủ thể xây dựng

Chiều 10/12, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã thông qua Luật Xây dựng (sửa đổi) với 437/439 đại biểu có mặt tán thành, đạt tỉ lệ 92,39%, Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026 và được kỳ vọng tạo bước chuyển mạnh trong cải cách thủ tục hành chính, hoàn thiện hệ thống pháp luật xây dựng, tăng tính minh bạch và hiệu quả quản lý nhà nước.

Hoàn thiện dự thảo theo tinh thần cải cách, phù hợp mô hình chính quyền hai cấp

Trước khi Quốc hội biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày báo cáo tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật. Theo Bộ trưởng, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành sự cần thiết sửa đổi luật, nhất trí với tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường. 

Dự thảo được rà soát kỹ lưỡng nhằm bảo đảm đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành, đồng thời phù hợp với những thay đổi về tổ chức bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang được triển khai tại một số địa phương. 

Một trong những điểm nhấn quan trọng của lần sửa đổi này là cải cách mạnh mẽ quy trình, thủ tục hành chính. Dự thảo luật bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế sau thiết kế cơ sở; giao chủ đầu tư kiểm soát thiết kế xây dựng sau khi dự án được phê duyệt; đồng thời áp dụng nguyên tắc "mỗi công trình, dự án chỉ thực hiện một thủ tục từ chuẩn bị đến khởi công". 

Luật mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng, theo đó công trình thuộc dự án đã được thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi sẽ được miễn giấy phép. Các thủ tục hành chính sẽ được quy định chi tiết tại nghị định theo hướng đơn giản hóa hồ sơ, tận dụng cơ sở dữ liệu quốc gia về xây dựng, đất đai, dân cư và thúc đẩy thực hiện dịch vụ công trực tuyến, góp phần rút ngắn thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp.

Tăng trách nhiệm của chủ thể tham gia xây dựng

Tại phiên thảo luận, một số đại biểu bày tỏ lo ngại về công tác kiểm soát chất lượng công trình khi mở rộng đối tượng miễn phép và rút gọn thủ tục. Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết dự thảo luật đã có các quy định chặt chẽ nhằm nâng cao trách nhiệm của từng chủ thể, phân định rõ nghĩa vụ theo từng giai đoạn; bổ sung quy định về thẩm tra bắt buộc đối với công trình ảnh hưởng lớn đến an toàn cộng đồng, công trình thuộc diện thẩm định phòng cháy chữa cháy; đồng thời tăng cường quản lý trật tự xây dựng từ lúc tiếp nhận thông báo khởi công đến khi nghiệm thu bàn giao công trình.

Luật Xây dựng (sửa đổi) lược bỏ nhiều quy định mang tính thủ tục, giao Chính phủ quy định chi tiết khoảng 40 nội dung quan trọng. 

Bộ trưởng Trần Hồng Minh khẳng định cơ quan soạn thảo đã chuẩn bị đầy đủ nguyên tắc trong luật, đồng thời dự kiến xây dựng 7 nghị định, kế thừa các nghị định hiện hành và chỉnh lý theo nội dung mới. Các nghị định này đang được nghiên cứu song song với quá trình hoàn thiện luật và sẽ được trình ban hành đúng thời điểm luật có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.

Nhật Nam