Du lịch cộng đồng - chìa khóa thoát nghèo cho bà con dân tộc thiểu số ở Kon Tum

Du lịch gắn liền bản sắc văn hoá

Nằm bên cạnh dòng sông Đăk Bla hiền hòa, làng du lịch cộng đồng Kon K’tu, xã Đăk Rơ Wa, TP. Kon Tum được xem là ngôi làng cổ đẹp nhất Tây Nguyên hiện nay, với tuổi đời trên 300 năm.

Anh A Kâm, Tổ trưởng tổ hợp tác du lịch làng du lịch cộng đồng Kon K’tu cho biết, làng hiện có 150 hộ dân, trong đó có 6 hộ làm homestay, những hộ dân còn lại cũng rất tích cực, cùng nhau phát triển du lịch từ bản sắc văn hóa của dân tộc.

Làm du lịch ở Kon K'tu đã manh nha phát triển từ vài năm trước, tuy nhiên, bà con chỉ làm tự phát và chưa chuyên nghiệp.

Từ giữa năm 2020, với sự hỗ trợ của thành phố và nguồn vay ưu đãi, nhiều hộ dân đã mạnh dạn đầu tư, cải tạo nhà cửa, phòng nghỉ, khuôn viên; đồng thời xây dựng các tour du lịch trải nghiệm như: Diễn tấu cồng chiêng, múa xoang, đưa khách tham quan trực tiếp trải nghiệm các nghề thủ công truyền thống đan lát, dệt thổ cẩm, chèo thuyền dọc sông Đăk Bla… 

Trong làng, mỗi nhà đều nuôi heo, nuôi gà, ủ rượu cần, chuẩn bị ống lam để làm cơm khi có du khách ghé thăm. Đồng thời luôn có một đội cồng chiêng sẵn sàng phục vụ du khách. Các nghệ nhân cũng được mời về để biểu diễn.

Ngoài phục vụ diễn xướng cồng chiêng, múa xoang, tổ hợp tác của anh A Kâm sẽ dẫn du khách tham quan trực tiếp trải nghiệm các nghề thủ công truyền thống như đan lát, dệt thổ cẩm…

Anh A Kâm cho biết, mỗi tháng làng đón 3-4 đoàn khách du lịch tới tham quan và trải nghiệm tại làng. Tổ cũng thống nhất lấy mức giá hợp lý bao gồm ẩm thực và xem biểu diễn cồng chiêng, với trên 150.000 đồng/người đối với đoàn khách trên 30 người. Còn khách muốn lưu trú tại các homestay thì mức giá là 120.000 đồng/người. Từ đó, tổ thu lợi nhuận bình quân khoảng 30 triệu đồng/tháng và phân chia cho các nhóm nhỏ như: Ẩm thực; đan lát, dệt thổ cẩm; cồng chiêng, múa xoang; hướng dẫn viên; homestay… Nhìn chung, nhờ làm du lịch, thu nhập của bà con được nâng lên đáng kể, không còn cảnh phụ thuộc hoàn toàn vào cây lúa, củ mì như trước đây.

Bên cạnh đó, nhờ sự ra đời của những mô hình homestay mà dân làng Kon K'tu thêm yêu  văn hóa của dân tộc mình. 

Ông Đoàn Văn Hậu, Chủ tịch UBND xã Đăk Rơ Wa cho biết: Từ khi phát triển du lịch cộng đồng thì nhận thức của bà con có sự chuyển biến, đã biết khai thác tiềm năng, lợi thế từ du lịch, từ đó giảm bớt các hoạt động làm nông nghiệp để chuyển sang làm thương mại, dịch vụ. Khi tham gia vào làm du lịch cộng đồng, người dân được hưởng lợi nhiều hơn từ dịch vụ lưu trú và tiêu thụ các mặt hàng sẵn có như gà, rau rừng, măng, cơm lam, rượu ghè, sản phẩm đan lát…

Thoát nghèo nhờ du lịch

Làng Kon Pring, thị trấn Măng Đen là điểm sáng khác về du lịch cộng đồng của huyện Kon Plông (tỉnh Kon Tum). Nếu 10 năm trước nơi đây vẫn còn là một bản nghèo thì bây giờ được biết đến như một làng du lịch cộng đồng nổi tiếng tại địa phương.

Bà Y Lim, Tổ trưởng Tổ hợp tác liên kết du lịch cộng đồng của làng cho biết, làng du lịch cộng đồng Kon Pring được UBND tỉnh công nhận vào cuối năm 2018, từ đó đến nay nơi đây là địa điểm được đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm.

Thực hiện đề án của huyện Kon Plông về phát triển du lịch cộng đồng làng Kon Pring, chính quyền địa phương đã hỗ trợ hơn 1 tỷ đồng cho 3 hộ dân để xây dựng nhà sàn truyền thống theo hình thức homestay để đón khách lưu trú và trưng bày giới thiệu văn hóa dân tộc. Bà Y Lim là một trong 3 hộ dân đó. Không những thế, bà còn được chính quyền địa phương đưa đi tập huấn, tham quan các mô hình du lịch cộng đồng ở các tỉnh Tây Bắc, miền Trung…

"Trước khi chưa làm du lịch, gia đình tôi rất khó khăn; nguồn thu nhập chỉ trông chờ vào thửa ruộng gần nhà. Tôi may mắn được chính quyền địa phương hỗ trợ làm du lịch, đến nay lượng khách ghé thăm đều đặn. Vì thế cuộc sống của gia đình cũng khấm khá hơn", bà Y Lim chia sẻ.

Mỗi tháng, homestay của bà Y Lim đón từ 3 - 4 đoàn khách, mỗi đoàn trên 10 người, có đoàn hơn 100 người. Cũng từ đó, bà đã thành lập Tổ hợp tác liên kết du lịch cộng đồng với 22 thành viên là chị em phụ nữ trong làng. Mỗi lần có đoàn khách tới thì bà sẽ tập trung các thành viên để đi hái các rau củ trên rừng, rồi sau đó phân chia ra người nấu ăn, người phục vụ, người đánh cồng chiêng, múa xoang.

"Sau khi trừ hết chi phí, trung bình mỗi tháng gia đình tôi có thu nhập trên 15 triệu đồng, những dịp lễ, Tết có thể tới 30 triệu đồng. Ngoài ra, các thành viên trong Tổ cũng có thu nhập ổn định từ hoạt động du lịch thông qua việc bán các sản vật của địa phương, phục vụ đồ ăn như cơm lam, gà nướng, rượu cần… cho du khách", bà Y Lim chia sẻ thêm.

Thực tế cho thấy, phát triển du lịch cộng đồng ở tỉnh Kon Tum đang là hướng đi đúng, phù hợp với xu thế chung của ngành du lịch; thu nhập của người dân không chỉ đến từ những việc làm chuyên nghiệp như đưa đón khách đi tham quan, cho thuê nhà ở, làm hướng dẫn viên cho du khách, mà còn cả từ những hoạt động bên lề như tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp do người dân làm ra, bán các loại đồ lưu niệm từ thổ cẩm, đan lát... Qua đó góp phần tạo ra động lực để người dân tự giác bảo tồn, gìn giữ và quảng bá những giá trị, sản phẩm văn hoá đặc trưng của dân tộc mình.

Khôi Nguyên