Du lịch trước nguy cơ từ biến đổi khí hậu

Khu du lịch Khai Long ngừng hoạt động vì nước biển dâng.

Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu phát triển du lịch, BĐKH tác động trực tiếp đến cơ sở hạ tầng du lịch, hoạt động lữ hành và đặc biệt là tài nguyên du lịch, yếu tố nền tảng cho phát triển du lịch.

Nước ta có bờ biển dài hơn 3.000 km, mang lại thế mạnh về du lịch biển, du lịch nghỉ dưỡng. Do đó, nếu nước biển dâng 1 m theo kịch bản lạc quan nhất về BĐKH, thì 5,2% diện tích tự nhiên với 10,8% dân số sẽ bị tác động và không ít bãi biển đẹp của Việt Nam sẽ biến mất.

Ngoài ra, bão lũ, ngập úng kéo dài sẽ gây hư hại nhiều di tích lịch sử văn hoá, tài nguyên du lịch đặc biệt cho du lịch. Các công trình dịch vụ du bị hư hỏng hoặc xuống cấp dưới tác động của bão lũ cường độ mạnh gây xói mòn, các điều kiện về nhiệt độ, độ ẩm. Ngoài ra, BĐKH còn gây ra tình trạng thiếu nước ngọt do xâm nhập mặn.

Ví dụ điển hình về tác động này là việc Khu du lịch Khai Long (Cà Mau) đã phải đóng cửa sau 5 năm hoạt động bởi xói lở do nước biển dâng. Khu du lịch Ana Mandara (Huế) đang chịu tác động mạnh từ nước biển dâng.

Việc gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão lũ, mưa quá nhiều, nắng quá nóng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động vận chuyển khách, đặc biệt bằng đường không.

Trước tác động của biến đổi khí hậu đến các mặt của đời sống, kinh tế-xã hội, Đề án “Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, đẩy mạnh quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường” là một trong những nội dung chính được thảo luận tại Hội nghị Trung ương 7, đang diễn ra từ ngày 2 – 11/5. Hội nghị sẽ bàn bạc thấu đáo để có những chủ trương, phương hướng đúng đắn, kịp thời chỉ đạo thực hiện có kết quả lĩnh vực này, nhằm quán triệt, cụ thể hoá quan điểm phát triển bền vững của Đại hội XI, thực hiện mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế-xã hội đến năm 2020 cũng như lâu dài của đất nước.

Đã đến lúc ngành du lịch cần sớm xây dựng kế hoạch ứng phó với tác động của BĐKH. Trước hết, chính ngành du lịch cũng cần giảm và tiến tới thay thế các thiết bị làm lạnh có sử dụng khí CFC, hạn chế khí thải CO₂ từ các phương tiện vận chuyển du lịch. Khuyến khích phát triển loại hình, sản phẩm du lịch thân thiện với môi trường,  khuyến khích phát triển du lịch sinh thái, du lịch có trách nhiệm. Điều này đã được khẳng trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam thời kỳ 2001-2010 và cần được tái khẳng định trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn đến 2030.

Theo đó, hạn chế tác động của hoạt động du lịch đến môi trường tự nhiên, góp phần bảo tồn các giá trị sinh thái và đa dạng sinh học; khuyến khích và tăng cường trồng cây ở các khu, điểm du lịch, làm tăng sức hấp dẫn cảnh quan, hạn chế sự phát tán khí CO₂ ra khí quyển. Khuyến khích áp dụng mô hình Giảm thiểu chất thải - Tái sử dụng - Tái chế chất thải (3R: Reduce - Reuse - Recycle) trong hoạt động phát triển du lịch. Khuyến khích tiết kiệm năng lượng, nước và sử dụng năng lượng thay thế, theo đó du lịch sẽ góp phần tích cực trong nỗ lực tiết kiện tài nguyên và hạn chế lượng thải ra môi trường. Một vấn đề không kém phần quan trọng là nâng cao nhận thức về BĐKH và những tác động đến du lịch. Hiện nhiều nhà quản lý và doanh nghiệp trong lĩnh vực du lịch còn “thờ ơ” trước vấn đề này.

Do vậy, chúng ta cũng cần xây dựng hệ thống chính sách bảo vệ tài nguyên, các khu điểm du lịch. Việt Nam chưa có chính sách rõ ràng đối với bảo vệ tài nguyên và các khu điểm du lịch trước tác động của BĐKH.

Bên cạnh đó, phải rà soát, điều chỉnh lại các chính sách, chiến lược và các quy hoạch từ tổng thể tới chi tiết, phù hợp với thực tế tác động của BĐKH trong lĩnh vực du lịch nói riêng; cần tiến hành nghiên cứu có hệ thống về tác  động của BĐKH đối với hoạt động phát triển du lịch ở Việt Nam. 

Cuối cũng là tăng cường hợp tác quốc tế nhằm trao đổi kinh nghiệm và có được sự giúp đỡ quốc tế về ứng phó với tác động của BĐKH trong lĩnh vực du lịch ở Việt Nam.  

TS. Phạm Trung Lương

(Viện Phó Viện Nghiên cứu phát triển du lịch)