Đưa AI vào trường tiểu học: Ưu tiên an toàn và trang bị kỹ năng cho giáo viên

Theo ông Hồ Đức Thắng, Bộ KH&CN đang xây dựng dự thảo Chiến lược quốc gia về trí tuệ nhân tạo, trong đó một trong những nhiệm vụ quan trọng là phổ cập AI toàn dân và toàn diện. Việc đưa AI vào giảng dạy không chỉ giới hạn ở tiểu học, mà sẽ được triển khai ở tất cả các cấp học, với mục tiêu dài hạn là xây dựng nền tảng tri thức số cho thế hệ trẻ.

Ông Hồ Đức Thắng nhấn mạnh: “Đưa AI vào bậc tiểu học không phải để biến các em thành kỹ sư nhí, mà để giúp học sinh làm quen, tiếp cận công nghệ một cách an toàn và có định hướng”.

Một trong những thách thức lớn khi triển khai AI ở bậc tiểu học là độ tuổi các em còn nhỏ, chưa đủ khả năng chọn lọc và đánh giá thông tin.

"Quan điểm của tôi là không thể để cho các em tự do sử dụng các công cụ AI như ChatGPT được, các em chưa thể có bộ lọc", ông Hồ Đức Thắng nói.

Tất cả ứng dụng AI đưa vào trường tiểu học phải qua kiểm duyệt kỹ lưỡng, bảo đảm yếu tố an toàn và đạo đức ở mức cao nhất.

Bên cạnh đó, ông Thắng cũng cho rằng, thay vì tập trung vào học sinh, cần tập trung vào việc trang bị kỹ năng cho giáo viên mới là hướng đi cần ưu tiên. Giáo viên sẽ là người sử dụng AI để thiết kế bài giảng phù hợp, sáng tạo và hiệu quả, đồng thời định hướng cho học sinh cách học tập và ứng xử với công nghệ một cách đúng đắn.

Kinh nghiệm quốc tế cũng đưa ra nhiều bài học đáng giá cho Việt Nam. Chẳng hạn, Singapore triển khai các module ngắn, giúp học sinh hiểu và sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm; Estonia tập trung vào giáo viên; Hàn Quốc từng thay sách giáo khoa quá sớm bằng ứng dụng số nhưng không hiệu quả.

Ngoài ra, một thách thức nữa là về hạ tầng. "Triển khai AI mà không đồng bộ hạ tầng sẽ gây ra bất bình đẳng, như trẻ em thành phố sử dụng được mà ở vùng sâu, vùng xa không tiếp cận được", ông Thắng chia sẻ và nhấn mạnh việc đưa AI vào tiểu học là cần thiết, nhưng phải "đúng cách", có mục tiêu rõ ràng, công cụ phải an toàn và đi từng bước vững chắc, triển khai thí điểm sau đó mới nhân rộng.

Ông Hồ Đức Thắng thông tin thêm, Việt Nam đang nghiên cứu xây dựng Luật AI. Trên thế giới chưa có nhiều quốc gia ban hành luật về AI, hiện mới chỉ có Châu Âu, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia cho biết, AI có hai mặt tốt và xấu, về rủi ro không chỉ có an ninh mạng mà gồm cả câu chuyện liên quan đến đạo đức và bình đẳng. Hiện nay, các luật đều hướng tới quản lý rủi ro mà công nghệ này gây ra và thúc đẩy sự phát triển của AI.

Theo ông Thắng, việc quản lý rủi ro cần một chiến lược 3 lớp phòng thủ. Thứ nhất là “bộ lọc rủi ro”, trong đó AI rủi ro thấp được tạo điều kiện tối đa cho sáng tạo, còn AI rủi ro cao phải quản lý chặt chẽ vì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, tài chính và quyền lợi con người. 

Thứ hai là “an toàn từ trong trứng nước”, tức yêu cầu hệ thống AI rủi ro cao phải bảo đảm an toàn ngay từ khâu thiết kế, trải qua quy trình đánh giá dữ liệu, thuật toán và biện pháp bảo vệ trước khi đưa ra thị trường. 

Thứ ba là cơ chế “giám sát liên tục và chế tài nghiêm khắc”, bảo đảm hệ thống AI không vận hành như “hộp đen” mà luôn chịu sự kiểm soát, giải trình, cùng với mức phạt đủ sức răn đe khi vi phạm.

Thu Giang