Đưa vùng Đồng bằng sông Hồng trở thành trung tâm KHCN, đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước

Ngày 12/5, tại Nam Định, Bộ KH&CN đã phối hợp với UBND tỉnh Nam Định tổ chức Hội nghị giao ban KHCN vùng ĐBSH lần thứ XIII năm 2023; triển khai Nghị quyết 14/NQ-CP của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSH đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Vùng ĐBSH được đánh giá là có tiềm lực lớn về phát triển KHCN với số lượng trường đại học, nguồn lực nghiên cứu phát triển (R&D) lớn bậc nhất cả nước. Toàn vùng có trên 500 tổ chức KHCN, 291 tổ chức R&D, có 14/17 phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia; tốc độ đổi mới công nghệ (giai đoạn 2016-2020) đạt 51,7%, tỉ lệ đóng góp của KHCN (thông qua chỉ số TFP) vào tăng trưởng kinh tế vùng giai đoạn 2016-2020 đạt 48,1%. Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ, trong đó hạt nhân là Thủ đô Hà Nội.

Theo báo cáo của Vụ Phát triển KHCN địa phương (Bộ KH&CN), trong giai đoạn 2019-2023, các địa phương trong vùng đã ban hành 235 văn bản để cụ thể hóa và tạo lập hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động KHCN trên địa bàn.

Các địa phương trong vùng cũng đã thẩm định và tham gia ý kiến về công nghệ của 1.409 dự án đầu tư góp phần vào việc ngăn chặn nhập khẩu, đưa vào hoạt động các công nghệ lạc hậu, công nghệ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người tại địa phương...

Toàn vùng ĐBSH đã có 3.096 nhãn hiệu được xác lập quyền sở hữu công nghiệp; 6 chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm đặc sản; 172 kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ; 58 sáng chế, giải pháp hữu ích được cấp bằng sở hữu trí tuệ…

Nhiều việc phải làm và cần làm quyết liệt, thực chất hơn nữa

Từ thực tiễn tại địa phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định Trần Lê Đoài cho biết, thời gian qua, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Nam Định đã quan tâm chỉ đạo, ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển và ứng dụng KHCN vào sản xuất và đời sống.

Để đưa Nam Định trở thành một trong những tỉnh khá, là cực phát triển quan trọng của vùng Nam ĐBSH và cả nước, thời gian tới, tỉnh mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ của Bộ KH&CN, các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ, cũng như sự hợp tác, phối hợp chặt chẽ giữa bộ, ngành Trung ương và các địa phương trong vùng ĐBSH để triển khai nghiên cứu, ứng dụng công nghệ sinh học phục vụ lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, từng bước đưa Nam Định thuộc nhóm khá trong nghiên cứu, ứng dụng công nghệ sinh học. 

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt đánh giá, trong giai đoạn 2019-2023, hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo của các địa phương trong vùng đã có những kết quả đáng khích lệ, đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế-xã hội của từng địa phương nói riêng và của cả vùng nói chung.

Nhiều dự án, đề án KHCN liên kết giữa doanh nghiệp với các tổ chức KHCN đã được triển khai. Nhiều tập đoàn, doanh nghiệp đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng vào các dự án sản xuất công nghiệp hiện đại, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao thành công.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, kết quả đạt được, KHCN và đổi mới sáng tạo vùng ĐBSH nói chung và hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo ở các tỉnh, thành phố trong vùng nói riêng vẫn còn nhiều khó khăn, tồn tại, hạn chế. Nhiều việc phải làm và cần làm quyết liệt, thực chất hơn nữa để thực sự đóng góp hiệu quả cho phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng-an ninh, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh ở địa phương và cả vùng.

Hiện nay, sự quan tâm đầu tư cho KHCN của một số địa phương còn hạn chế. Tỉ lệ chi cho KHCN chưa tương xứng với tốc độ phát triển kinh tế của vùng. Chưa có nhiều sản phẩm KHCN mang tính đột phá được thương mại hóa. Chưa đề xuất và thực hiện được các nhiệm vụ KHCN lớn để giải quyết các vấn đề liên tỉnh, liên vùng, việc liên kết hoạt động KHCN giữa các địa phương trong vùng cũng như ngoại vùng chưa thực sự chặt chẽ…

Để vùng ĐBSH trở thành trung tâm KHCN và đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt đề nghị sở KH&CN các tỉnh, thành phố trong vùng cần có chế độ đãi ngộ, thu hút nhân tài đến làm việc; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao KHCN; có các giải pháp huy động nguồn vốn xã hội và nước ngoài gia tăng đầu tư cho KHCN…

Bộ KH&CN cũng đề xuất phát triển hệ thống các trung tâm đổi mới sáng tạo vùng, các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo nhằm phát triển, tích hợp hình thành các cụm liên kết đổi mới sáng tạo với các khu công nghệ cao, trường đại học, viện nghiên cứu. 

Tăng cường đầu tư, sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực đầu tư cho KHCN và đổi mới sáng tạo. Bảo đảm chi cho KHCN và đổi mới sáng tạo từ 2% trở lên trong tổng chi ngân sách Nhà nước hằng năm và tăng dần theo yêu cầu phát triển của sự nghiệp KHCN...

Hội nghị đã quán triệt Chương trình hành động của Bộ KH&CN thực hiện Nghị quyết số 14/NQ-CP của Chính phủ về phương hướng phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSH đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; hướng dẫn triển khai xây dựng kế hoạch năm 2024, định hướng những năm tiếp theo; những nhiệm vụ trọng tâm của ngành KHCN, phương án huy động nguồn lực cho KHCN và đổi mới sáng tạo cho vùng ĐBSH.

Trong khuôn khổ hội nghị, Bộ KH&CN đã đối thoại với các địa phương để trao đổi về các vấn đề tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng cho doanh nghiệp, ISO, truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn, quy chuẩn, đề án nâng cao năng suất chất lượng, đào tạo nghiệp vụ; khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, phát triển thị trường KHCN, quỹ phát triển KHCN địa phương, doanh nghiệp; hoạt động thông tin và thống kê KHCN, cơ sở dữ liệu quốc gia; triển khai chiến lược KHCN và đổi mới sáng tạo ở địa phương, bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương…

Hoàng Giang